Živimo u vremenu kada putovanje na Bliski istok nije mnogo popularno, dok na turističkim listama nekih zemalja možda i ne spada u najpreporučljivije destinacije, ali mi ćemo, ipak, pokušati da vam približimo jednu od najdrevnijih civilizacija naše planete, koja se nalazi upravo u tom području, jer ona to zaslužuje...

Pišu: Jelena Ivanovski i Jasmina Glišović-Mezieres (Izvor: Travel Magazine)







O zemlji
Sirija se često naziva kolevkom civilizacija i kapijom istorije, što opravdava činjenica da ima puno toga da ponudi istoriji i obrazovanju civilizovanog čoveka. S druge strane, prirodne granice Sirije nisu išle u prilog sigurnosti zemlje. Naprotiv, učinile su je ranjivom prema mnogim osvajačima i napadačima. Geografski položaj je Siriju učinio i raskrsnicom trgovačkih puteva između Mediterana i Istoka. Kolevka pisma, smeštena je u okrilje bogatih i raznolikih pejzaža. Jednočasovna vožnja će vas odvesti od polja pšenice i pamuka do nepreglednih vinograda i maslinjaka, i do oaza i poljana prekrivenih oleanderima i belim radama. Na obali možete uživati u belim talasima Mediterana, a na severu u raznolikosti prolećnog pustinjskog cveća.

Sve do Prvog svetskog rata, geografski gledano, Sirija je obuhvatala današnju Siriju, Liban, Jordan i Palestinu. Uvijala se pod građevinskim ambicijama Egipta, Vavilona, Persije, Rima i Turske, a svaki od tih graditelja ostavio je svoj pečat u njenoj bogatoj istoriji. Kao rezultat mešavine spomenika drevne istorije, raznovrsnih pejzaža i ljubaznosti današnjih Sirijaca, za posetioce, turiste, avanturiste, ili za one koji se tako osećaju, nude se različiti oblici turizma: eko-turizam, seoski, religiozni, kulturni, pustinjski, kamperski...

Sirija se može podeliti na nekoliko turističkih regija, sa različitim geografskim odlikama i terenom. Na zapadu se prostire 175 kilometara morske obale, koja je podeljena na dve oblasti - istočnu i zapadnu. U istočnom delu priobalja, na granici sa Libanom, nalazi se planinski masiv Istočna planina Liban, sa najvišim vrhom od 2.814 metara nadmorske visine, koji je tokom cele godine prekriven snegom. U zapadnoj oblasti, tj. Zapadna planina Liban, prekrivena je gustim šumama. Reka Orontes protiče između ta dva planinska masiva i stvara plodnu ravnicu, koja se proteže do Homsa, Hame i do visoravni Alepa.






Centralni deo Sirije je, u stvari, pustinja Al Ham (al-Cham), u kojoj se nalazi slavna oaza Palmira, koja ovom delu zemlje daje nezaboravan i neuobičajen šarm, pomešan sa duhom drevne istorije. Na severu pustinje nalazi se plodni basen, formiran u dolini Eufrata, koji otpočinje u Turskoj.

Na jugozapadu, oaza Guta (Gouta) obrazuje širok pojas voćnjaka i farmi, koje okružuju glavni grad - Damask, koji je i sam prepun raznovrsnih stabala i voćaka. Kroz to područje protiče reka Barada, koju su Rimljani nazivali "Zlatna reka". Ona protiče kroz mnogobrojne poljane i voćnjake, dok se, u blizini Damaska, grana na nekoliko manjih reka.

Na jugu Sirije se protežu brda, vulkanske stene, istorijski lokaliteti i bogati vinogradi.

Predivna priroda, spomenici i iskopine, kao i duh istorije, koji u svakom trenutku provejava oko vas, učiniće da potpuno zaboravite da se nalazite u blizini "opasnog" Iraka.

Sirijska kuhinja obiluje raznolikošću ukusa. Zahvaljujući plodnosti zemlje i bogatstvu useva, kuvari postaju pravi virtuozi u pripremi obroka od povrća, mahunarki i mesa. Sto je uvek ukrašen bogatim pecivima punjenim kupusom, šargarepom i lukom. Jedno od najpoznatijih glavnih jela je birjan (tanjir sa pirinčem, mesom i pilećim prelivom, obogaćen đumbirom, timijanom, biberom i crnim lukom). Na kraju obroka se služe nezaboravni slatkiši helateja, koji će zadovoljiti i najprobirljivije sladokusce. Posle takvog deserta, obavezno treba probati sveže ili sušeno voće, koje upotpunjuje gastronomski doživljaj. Uz obilne obroke pije se veoma zdrava mineralna voda, koja izvire na planinskim vrhovima Sirije.





Damask
Damask je glavni a ujedno i najveći grad Sirije, sa tri i po miliona stanovnika. Sagrađen je između reke Barada i Guta oaze, a da nije ta dva prirodna blaga, ovaj prostor bi bio potpuno nenastanjen. Damask je, najverovatnije, najduže nastanjen grad na svetu - u njemu se živelo još pet hiljada godina pre nove ere. Danas, šarm grada leži u mističnim orijentalnim bazarima, kao i u pomalo oronulim, a opet gracioznim islamskim spomenicima. Damask je grandiozan u svojoj raznolikosti - široki bulevari, sa jedne, i uski sokaci kojima ni mazga ne može da se provuče, s druge strane. Tu su i tradicionalne prodavnice slatkiša, ispod drvenih balkona, koji podsećaju na raskošne draperije, zatim tiha stepeništa koja vode do rimskih stubova, različitih islamskih građevina i staklenih uličnih svetiljki, uz stalno prisustvo "šaputajućih marama" (odnosno žena pokrivenih feredžom) i bosih nogu u mekanoj obući, koje vire ispod nabora dugih ogrtača... Bezgranična pozitivna energija vas uljuljkava u nezaboravne trenutke.

Trg Mučenika je ujedno i centar grada, u blizini kojeg se nalaze hoteli i restorani. "Epicentar" šarma Damaska je upravo u njegovom Starom gradu, okruženom Rimskim zidom i kapijama.

Rimski zid je sagrađen u rimskom periodu, sa arhitektonskim rešenjem nalik onim u rimskim vojnim logorima, gradovima i utvrđenjima. Sedam kapija, koje se nalaze u samom zidu, jesu: Bab Šarki (Bab Sharqi), Bab al Džabije (Bab Al-Jabieh), Bab Kisan (Bab Keissan), Bab al Sagir (Bab al-Saghir), Bab Tuma, Beb al Dženik (Bab al-Jeniq), i Bab al Faradis (Bab al-Faradiss). Prvi pronalazak dela zida dogodio se 1950, kada je pronađen trijumfalni luk kapije Bab Šarki, uzdignut na nivo ulice, i potpuno restaurisan. Većina kapija je još uvek tu, ali sa znatnim dodacima i kamenim reljefima, koji su svedoci duge istorije i vekova prošlosti.

Poseta starom gradu je svakako nezaobilazna. Glavna pijaca u gradu je pokriveni Suk al Hamadija (Souq al-Hamadiyyeh), sa popločanim ulicama, velikom gužvom, pokretnim prodavcima, koji robu nose u torbama, i sa prodornim povicima cenkanja. Suk (market) možete odlično doživeti i zatvorenih očiju, naime, dok hodate toplim ulicama, opojan miris začina vas mami da što duže istražujete prodavnice, uživajući u raznovrsnim suvenirima, gde na trenutak možete proživeti pojedine momente istorije ili neke poznate legende. Sa obe strane uličica, na Midat (Midath) pijaci nalaze se prodavnice pretrpane odećom, maramama, svilom i ostalim lokalnim tekstilnim proizvodima. Polovina te pijace je nepokrivena i bogata je proizvodima od bakra i filigranskim radnjama.

Na suprotnoj strani, nalazi se džamija Omajada (Omayyad Mosque), koja je sagrađena 705. godine, na mestu koje je vekovima bilo molitveno - pre tri hiljade godina kao hram sirijskog boga Hadada, zatim kao paganski hram (hram Jupitera), u doba Rimljana, a u četvrtom veku je bio pretvoren u crkvu Jovana Krstitelja, sa širenjem hrišćanstva na Istok. Nakon islamskog osvajanja, vernici različitih veroispovesti su počeli da se mole, jedni uz druge.

Iako je džamija veoma oštećena u požaru koji je izbio u 19. veku, ona je i dalje pravi "dragulj" muslimanske arhitekture, sa nekoliko veličanstvenih mozaika i tri originalna očuvana minareta. Sva tri minareta su sagrađena u različitim arhitektonskim stilovima, sa gornjim delovima koji su renovirani u doba Ajobita, Mameluka i u otomanskom periodu. Džamija ima veliki molitveni hol i ogromno dvorište. Unutrašnjost zidova je prekrivena mozaicima, napravljenim od obojenog stakla, na kojima su prikazane scene iz prirode. Kupola je sivo-plava, a posebno je interesantna zbog svoje veličanstvenosti. U molitvenom holu se nalaze mošti Jovana Krstitelja.

Saladinov mauzolej je sagrađen je 1193, a smešten je u prijatnom vrtu pored zida na severnoj strani džamije. Saladin (Salah al Din Jusuf Ibn Ajub) je bio veliki muslimanski vođa. On je ujedinio muslimane i vodio sveti rat, a 1187. je osvojio Jerusalim, nakon pobede u bici kod "Rogova Hatina" (područja koje je ime dobilo po dva oštra stenovita vrha, koji podsećaju na rogove), kod Galilejskog jezera. Svojim vojnicima nije dozvoljavao da ubijaju civile, niti da pljačkaju ili oštete Jerusalim. Kakav vođa i ratnik je Saladin bio govori i podatak da je za vreme krstaških ratova, svom neprijatelju, Ričardu Lavljeg Srca, on lično poslao zaleđenu vodu i voće, kada je Ričard bio u jakoj groznici. Da li je to bio samo pozitivan gest, koji je odražavao religiju Islama (pomozi onome u nevolji), ili lukav plan da njegovi ljudi izvide Ričardov kamp, ostaje kao jedna od mnogobrojnih nedoumica istorije. Izmučeni i iscrpljeni nakon mnogobrojnih borbi, Saladin i Ričard su u septembru 1192. potpisali primirje, i tada je hodočasnicima sa Zapada ponovo omogućeno da posećuju Jerusalim, bez bojazni od napada muslimana.

Azem (Al Azem) palata, južno od džamije, sagrađena je 1749. od crnog bazalta i belog krečnjaka. Palata je sada Muzej umetnosti i popularne tradicije Sirije (Museum of Arts and Popular Traditions of Syria). U hrišćanskoj četvrti se nalazi kapela Sv. Pavla, podignuta na mestu gde je jedan od apostola spustio sv. Pavla kroz prozor, da bi uspeo da pobegne Jevrejima.

Nacionalni muzej (National Museum), takođe južno od reke, zavređuje barem jednu posetu. Fasada muzeja je nekada bila ulaz u vojni logor, Kasr al Hajr al Gabi (Qasr al-Hayr al-Ghabi). U njemu možete videti rukopise iz 14. veka p.n.e., napisane prvim poznatim pismom, statuu iz Marija, staru preko 4.000 godina, statue iz Palmire od mermera i terakote, oružje Damaska, stare hirurške instrumente, i još mnogo toga što vas može vratiti u daleku prošlost i ostaviti vas, barem na tren, bez daha.