SAVETI ZA PACIJENTE
O kompjuteriziranoj tomografiji ( KT ) i priprema za pregled
O magnetnoj rezonanci
O ultrazvuku i priprema za ultrazvučni pregled
O radiološkoj gastroduodenografiji ( RTG EGD ) i priprema za pregled
O irigografiji i priprema za pregled
O intravenskoj urografija ili pijelografiji ( IVU ili IVP ) i priprema za pregled
O holangiografiji i priprema za pregled
O mijelografiji i priprema za pregled
O mamografiji i priprema za pregled
O angiografiji i priprema za pregled
Klasične radiološke pretrage
Kompjuterizirana tomografija - KT
Kompjuterizirana tomografija (skraćeno KT) je specijalni tip aparata sa X zracima koji stvara posebnu sliku unutrašnjosti tijela. Skener za KT je u mogućnosti da, pomoću X zraka, pravi slike slojeva pojedinih organa od interesa.
CT je radiološka metoda kojom se mogu vršiti ispitivanja gotovo svih organa : lobanje i mozga , grudnog koša , abdomena , male karlice i ekstremiteta.
Tokom pregleda pacijent obično leži na leđima. U toku samog skeniranja, vrlo je važno zadržati dah na zadanu komandu koja se čuje sa zvučnika. Također treba znati da je, u toku pregleda, pacijent potpuno sam u prostoriji, ali radiolog i tehničar kontinuirano prate pacijenta kroz opservacioni prozor i bolesnik može sa njima razgovarati preko interkoma.
CT pregled traje obično 5- 10 minuta a samo izlaganje zračenju 10-30 sekundi.
Ponekad su za zadovoljavajuće snimke potrebna i kontrastna sredstva koja se pacijentu daju u venu , rektum ili ih on pije.
Preporučuje se izbjegavati hranu i piće neposredno prije pregleda.
Magnetna rezonanca
Aprat za magnetnu rezonancu koristi snažna magnetna polja i radio talase umjesto x-zraka za dobijanje jasne i detaljne slike različitih unutrašnjih organa i tkiva .
Aparat za magnetnu rezonancu je cilindrični magnet u kome pacijent mora ležati sasvim mirno nekoliko minuta . Pretraga je bezbolna ali pojedine osobe mogu osjetiti strah od zatvorenog prostora klaustrofobiju. Za vreme pregleda pacijent je potpuno sam u prostoriji, ali radiolog i tehničar kontinuirano prate pacijenta kroz opservacioni prozor i bolesnik može sa njima razgovarati preko interkoma. Zavisno od pretrage , pregled može trajati 15 do 45 min a neke detaljnije studije i duže. Ponekad se daju intravenska kontrasna sredstva da bi se dobili bolji rezultati pretrage
Zbog primjene jakog magnetnog polja koje privlači metalne predmete pacijenti će biti pitani da li imaju : pejsmejker ili vještačku srčanu valvulu , gelere , projektile iz vatrenog oružja, metalne hirurške koštane fiksatore kao što su zavrtnji, pločice , klinovi itd .
Ovi metali mogu onemogućiti pregled . Prilikom snimanja na MR ne preporučuje se da nošenje šminke koja često sadrži metalne okside . Pacijenti će biti zamoljeni da uklone sve metalne predmete sa svog tijela i odjeće : nakit , naočale ,sat, naušnice itd.
Prije pregleda pacijent će biti zamoljen da popuni upitnik o svim pitanjima važnim za pregled. Obrazac možete skinuti sa ovog sajta .
Ultrazvuk
Ultrazvuk je brza i bezbolna metoda ispitivanja . Ultrazvuk je zvuk frekvencije više od one koju ljudsko uho može čuti ( iznad 20 kHz). U medicinskoj dijagnostici koristi se ultrazvuk frekvencija između 2-10 MHz.
Ultrazvučni izvori emitiraju ultrazvučne talase određene frekvencije koji se reflektuju od tkiva i potom detektuju preko detektora. Oni se poslije matematički obrade u kompjuteru i ponovo pretvaraju informacije koje onda dobijemo u obliku slike. Ultrazvuk se još drugačije naziva ultrasonografija ili ehosonografija.
Kod pregleda organa abdomena, potrebno je da pacijent dođe na ultrazvučni pregled natašte, jer će na taj način biti lakši i jasniji prikaz žučne kese i pankreasa.
Kod pregleda organa male zdjelice, pacijenti moraju imati punu mokraćnu bešiku , jer na taj način omogućavaju bolji prikaz same mokraćne bešike, prostate, vezikule seminalis, a kod žena i djevojčica materice i jajnika. Također se ljekaru treba napomenuti ako je pacijent unazad četiri dana radio neku kontrastnu metodu (kao što je irigografija).
Radiološka ezofagogastroduodenografija - RTG EGD
RTG EGD ( pregled ezofagusa , gastera , duodenuma ) je radiološka metoda kojom ispitujemo jednjak i želudac i početni dio tankog crijeva . Neophodno je da pacijent na pregled dođe natašte ( ne smije ništa piti niti jesti poslije ponoći). Na početku pregleda pacijent će biti zamoljen da pije rastvor barijum sulfata , koji oblaže probavne organe i na taj način omogućava prikaz na rendgenskom filmu. Radiolog posmatra kretanje barijuma na televizijskom monitoru postavljajući pacijenta u različite položaje .
Sam pregled traje od 30 min pa do 2 sata zavisno od toga da li se posmatra samo jednjak i želudac ili se prate i posmatraju i crijeva.
Pregled je bezbolan.
Irigografija
Irigografija je radiološka metoda kojom se ispituje debelo crijevo .
Pacijent mora doći na pregled natašte a dan uoči pregleda mora uzeti sredstvo za čišćenje crijeva kako bi se dobio jasniji prikaz crijeva i okolnog tkiva.
U toku pregleda se rastvor barijum sulfata ubrizgava klizmom u rektum pacijenta .
Sama procedura može biti neugodna ali nije bolna. Nakon davanja klizme radiolog posmatra i povremeno snima tok barija. Nakon klizme barija potrebno je da se u rektum ubrizga i izvjesna količina vazduha kako bi se dobio još bolji prikaz debelog crijeva.
Prilikom pregleda pacijent će zauzimati različite položaje na radiološkom stolu na osnovu instrukcija koje će mu davati radiolog.
Intravenska urografija ili pijelografija - IVU ili IVP
IVU ili IVP ( intravenska urografija ili pijelografija ) je radiološka metoda kojom se ispituje mokraćni sistem - bubrezi , mokraćovodi i mokraćna bešika . Pretragom dobijamo uvid u funkciju bubrega , prisustvo kamenja u mokraćnom sistemu kao i uvid u tok mokraće od bubrega preko mokraćovoda do mokraćne bešike.
Da bi se tokom pretrage bolje uočile strukture urotrakta , pacijent se treba dijetom adekvatno pripremiti kako bi se očistila crijeva od sadržaja kao i gasnih kolekcija .
Priprema počinje 3 dana prije zakazanog pregleda na slijedeći način : Prva 2 dana uzimati 2 x 1 tabletu DULKOLAKS-a uz dijetalni način ishrane.
NE UZIMATI SLJEDEĆE NAMIRNICE :
pasulj, kupus , pečeno i suho meso , mlijeko i mliječne proizvode , voće i povrće koje sadrži celulozu i nadima. Dan prije pregleda ujutru popiti 2 tablete Dulkolaks-a , a za večeru pojesti puru na vodi bez dodataka. Sa sobom obavezno ponijeti slijedeće nalaze : urea , UZV i nalaz urologa .
Da bi se ispitao mokraćni sistem neophodno je u venu ubrizgati kontrastno sredstvo.
Tokom pretrage periodično se vrše snimanja .Sama pretraga traje u prosjeku 45 minuta a po potrebi se može produžiti i nekoliko sati.
Ponekad standardni snimci ne obezbeđuju uvijek optimalan prikaz bubrega ili pacijenti dođu nepripremljeni tako da crijevni sadržaj ili gasne kolekcije prekrivaju bubrege pa se pregled mora dopuniti tzv. tomografskim snimcima.
Holangiografija
Holangiografija je radiološka metoda kojom se ispituje žučna kesa i žučni vodovi. Podrazumjeva upotrebu kontrastnih sredstava koji se ubrizgavaju u venu . Nakon ubrizgavanja, pacijent obično leži na desnom boku dok se žučna kesica ne ispuni kontrastnim sredstvom . Na komandu radiologa pacijent će zauzeti određeni položaj a žučna kesa se snima .
Da bi se tokom pretrage bolje uočile moguće patološke promjene pacijent se treba posebno pripremiti.Dan uoči pregleda za ručak pojesti masniji obrok i preskočiti večeru. Ujutru doći natašte ( prazan stomak ).
Mijelografija
Mijelografija je radiološka metoda kojom se posmatra kičmena moždina i korjenovi živaca i omogućava tačnu dijagnozu i lokalizaciju intraspinalnog patološkog procesa.
Metoda podrazumjeva upotrebu kontrastnih sredstava koja se u prostor kičmenog stuba ubrizgavaju pomoću posebnih igala . Igla se plasira između pršljenova u donjem (lumbalnom ) dijelu kičmenog stuba u visini L3-L4 , L4-L5 ili L5- S1 pršljena, u području gdje nema kičmene moždine i korjenova spinalnih živaca . Kroz iglu se u kičmeni prostor ubrizgava kontrasno sredstvo a zatim se snima prikazana kičmena moždina i korjenovi živaca . Pacijent na zahtijev radiologa na rendgen stolu zauzima određene položaje .
Zahvat je bezbolan.
Mamografija
Mamografija je rendgenska tehnika namjenjena ispitivanju dojki.Dojka se postavi na film i pažljivo komprimuje jer je snažna kompresija dojki tokom mamografije izuzetno važna u cilju dobijanja slike zadovoljavajućeg kvaliteta. Kompresija, iako neugodna , značajno poboljšava vidljivost različitih patoloških procesa.
Mamografija kao skrining metoda ( metoda brze provjere) je nezamjenljiva u ranom otkrivanju karcinoma dojke .
Angiografija
Angiografija je radiološka metoda kojom ispitujemo krvne sudove . Pregled se radi isključivo bolničkim pacijentima .Sama metoda podrazumjeva upotrebu kontrastnih sredstava koja se u odgovarajući krvni sud ubrizgavaju pomoću posebnih igala i katetera.
Primjenjuje se Seldinger- ova tehnika kateterizacije krvnog suda. Iglom se punktira femoralna arterija ili vena u preponskoj regiji nakon lokalne anestezije. Zatim se kroz iglu u krvni sud uvodi posebna fleksibilna žica koja se uvodi do odgovarajućeg krvnog suda . Igla se zatim izvuče iz krvnog suda preko žice, koja ostaje u krvnom sudu . Mjesto uboda se proširi pomoću kratkog katetera dilatatatora koji se u krvni uvodi preko žice. Ukoliko se posmatraju krvni sudovi noge žica se izvuče a kroz dilatator se ubrizgava kontrastno sredstvo . Tok kontrastnog sredstva se prati na monitoru i serijski snima.
Ukoliko je potrebno prikazati udaljenije krvne sudove , nakon širenja mjesta uboda dilatator se izvlači a preko žice se u krvni sud uvlači poseban fleksibilni kateter . Kateter se uvodi do odgovarajućeg krvnog suda a žica se izvlači . Kroz kateter se zatim ubrizgava kontrasno sredstvo a prikazani krvni sudovi se posmatraju na monitoru i serijski snimaju.
Nakon pregleda izvlače se i žica i kateter a radiolog desetak minuta prstima snažno komprimuje mjesto uboda.
Pregled je bezbolan i pacijenti ga dobro podnose a zavisno od vrste pretrage i stanja na krvnim sudovima traje 15 minuta do 1 sata. Samo izlaganje zračenju traje maksimalno par minuta.
Radiolog i tehničar su stalno sa pacijentom .
Klasična radiografija
U zavodu se radi i klasične radiološke pretrage ( snimanje pluća , sinusa , lobanje , kičme i drugih kostiju , ...) za koje nije potrebna posebna priprema . Prilikom snimanja pratiti uputstva dežurnog tehničara.
Zavod za radiologiju KCBL
Citat
DrinChe kaže:
