Virusi se mogu izolovati i cuvati u kristalnom obliku, a kada se unesu u zivu celiju oni se umnozavaju i izazivaju patoloski proces. Njihovo umnozavanje van zive celije nije moguce - zato se smatraju obligatnim patogenima ili biotrofima. Virusi nemaju celijsku gradju pa se oznacavaju kao cestice ili partikule. Bolesti koje izazivaju su viroze, a nauka koja izucava viruse je virologija. Fitopatogeni virusi su virusi biljaka. Do danas je poznat veliki broj fitopatogenih virusa - oko 1000. Mnogi od njih izazivaju ekonomski veoma znacajne bolesti (virus mozaika duvana, sarke sljive, uvijenost lisca,..). Karakteristicno za viruse je jos da poseduju antigene osobine, jer uneseni u telo zivotinje stvaraju antitela. Virusne cestice su najcesce izduzenog i izometricnog (loptastog) oblika.
Izduzeni virusi imaju cilindrican (cevast) oblik , dok su izometrijski virusi zatvorene ljuske (poliedri) sa ikosaedarnom simetrijom.
Velicina izduzenih virusa je obicno 10-25 x 15-300nm. Po pravilu sa povecanjem duzine virusne cestice, smanjuje se njihova debljina. Dimenzije izduzenih virusa se koriste za njihovu identifikaciju jer su specificne za odredjenu vrstu.
Izometrijski virusi su po velicini cestica svrstane u dve grupe prema precniku koji je 20-35nm, i 60-110nm.
Virion se sastoji iz dva osnovna dela: spoljnji deo je proteinski omotac ili kapsid, a unutrasnji jezgro (sastavljeno od nukleinske kiseline RNK ili DNK). Kapsid ima zastitnu ulogu i sastavljen je od velikog broja proteinskih jedinica. Nukleinska kiselina cini 5-40% virusne cestice, a protein 60-95%. Virusi imaju mali broj gena 1-12. Obrazovana virusna cestica sa svim delovima sposobna za infekciju naziva se virion. Pored proteina i nukleinske kiseline u sastav virusne cestice ulaze jos i lipidi, poliamini, voda i metali. Voda cini 10-40%.
Posle dospevanja virusnih cestica u citoplazmu, nastaje razgradnja njihovog proteinskog omotaca delovanjem celijskih enzima. Na ovaj nacin nukleinska kiselina postaje slobodna. Pod njenim uticajem sintetise se enzim sintetaza koji je neophodan za umnozavanje roditeljske spirale. Na ovaj nacin inficirana biljna celija reprodukuje na racun sopstveno izmenjenog metabolizma nove infektivne nukleinske kiseline virusa, koje odredjuju aminokiseline, a one sintetisu protein. Spajanjem proteinskog omotaca sa nukleinskim kiselinama nastaje nova virusna cestica.
Postoje virusi koji se nalaze samo u jednoj biljnoj vrsti �monofagi, i virusi koji su infektivni za veci broj biljnih vrsta-polifagi.
...................
Citat
