Dogodilo se na današnji dan

[Goga]

Na današnji dan, 23. januar



1516. Umro Fernando II, kralj Aragonije od 1479. Sa ženom Izabelom I, kraljicom Kastilje od 1474, ujedinio te dve glavne pirinejske države, od kojih je kasnije nastala Španija. Tokom njihove vladavine osvojena Granada, 1492, poslednje mavarsko uporište, iste godine proterani Jevreji, a 1480. uspostavljen Inkvizicijski sud. Fernando II i Izabela I opremili ekspediciju Kristifora Kolumba koja je otkrila Ameriku, a 1503. od Francuske preuzeli Napuljsku kraljevinu.



1719. Ujedinjenjem Vaduza i Šelenberga stvorena kneževina Lihtenštajn.



1783. Rođen francuski pisac Mari-Anri Bejl, poznat pod pseudonimom Stendal, začetnik velike književne epohe francuskog realizma.



1793. Rusija i Pruska sporazumele se o drugoj podeli Poljske.

1806. Umro engleski državnik Vilijam Pit Mlađi. U 24. godini, 1783, postao najmlađi premijer u istoriji Velike Britanije. Vodio ekspanzivnu kolonijalnu politiku, učvrstio britansku vlast u Indiji, u Evropi bio glavni organizator koalicija protiv revolucionarne i Napoleonove Francuske.

1832. Rođen francuski slikar Eduar Mane, preteča impresionizma i začetnik novog likovnog izraza koji je označio prekretnicu u francuskom i evropskom slikarstvu.



1878. Tokom rusko-turskog rata Britanija, na zahtev sultana Abdula Hamida II, poslala flotu u Konstantinopolj.

1898. Rođen Sergej Mihajlovič Ejzenštajn, najznačajniji ruski filmski režiser i teoretičar. Snažno uticao na tokove svetske kinematografije. Ideje i iskustva izneo u knjigama "Filmsko osećanje" i "Filmski oblik", njegov film "Oklopnjača Potemkin" jedno od remek-dela filmske umetnosti.



1920. Holandija odbila da saveznicima izruči bivšeg nemačkog cara Vilijema II, koji je po abdikaciji, u novembru 1918, emigrirao u Holandiju. Njegovo izručenje traženo da bi bio kažnjen zbog zločina Nemaca u Prvom svetskom ratu.

1928. Rođena francuska filmska glumica Žana Moro. Proslavila se u filmovima francuskog Novog talasa, posle Drugog svetskog rata.



1931. Umrla ruska balerina Ana Pavlovna Pavlova, velika umetnica klasičnog baleta početkom XX veka. Karijeru počela u Petrogradu, s Vaclavom Nižinskim, u Ruskom baletu Sergeja Đagiljeva, potom osnovala grupu s kojom je nastupala širom sveta.



1943. Britanska Osma armija, pod komandom feldmaršala Montgomerija, u Drugom svetskom ratu zauzela Tripoli u Libiji.

1944. Umro norveški slikar Eduard Munk, jedan od začetnika ekspresionističkog likovnog izraza. Autor slike "Krik".

1945. Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu, napredujući ka Berlinu, izbile na reku Odru, u Poljskoj.

1968. Mornarica Severne Koreje u svojim vodama zarobila špijunski brod SAD "Pueblo". Posada broda puštena na slobodu u decembru.

1989. Umro španski nadrealistički slikar Salvador Dali, jedan od najvećih umetnika XX veka. Radio i kao kostimograf i scenograf u filmovima španskog režisera Luisa Bunjuela "Andalužanski pas" i "Zlatno doba". Sahranjen u kripti ispod staklene kupole u muzeju koji nosi njegovo ime, u mestu Figueras, u Kataloniji.



1997. Beogradski studenti vatrometom, pištaljkama i trubama obeležili stoti sat stajanja pred policijskim kordonom u Kolarčevoj ulici, u centru Beograda. Policija 24. decembra počela da sprečava studentske i građanske antirežimske demonstracije koje su počele 20. novembra zbog falsifikovanja rezultata na lokalnim izborima u Srbiji.

2000. Više od milion demonstranata prošlo kroz centar Madrida protestujući zbog jačanja nasilja baskijske separatističke grupe ETA, u čijim je akcijama za 32 godine ubijeno oko 800 ljudi.

2002. U Parizu u 71. godini umro jedan od najpoznatijih francuskih i svetskih sociologa Pjer Burdije, pokretač pravca kritičke sociologije novog doba, žestok kritičar neoliberalizma i globalizacije. Njegovo knjiga "Mizerija sveta", 1993, doživela komercijalni uspeh kao nijedno drugo delo iz oblasti sociologije.

2002. U pakistanskom glavnom gradu Karačiju kidnapovan, mesec dana kasnije i ubijen, dopisnik američkog Vol strit žurnala Daniel Perl, koji se bavio istraživanjem islamskih militantnih grupa u toj zemlji.



2003. U Boliviji, ugledni biznismeni uputili apel Vladi da odmah proglasi vanredno stanje i tako okonča proteste širom zemlje
koji su doveli do gušenja ekonomije i gubitka ljudskih života. Osam osoba poginulo tokom demonstracija stotine hiljada ljudi koji su danima blokirali autoputeve, zahatevajući smanjenje siromaštva.

2003. U Italiji u 81. godini umro Đovani Anjeli. Na čelu poznate kompanije Fiat bio oko 30 godina i uspeo da tu porodičnu autokuću, koju je 1899. osnovao njegov deda, pretvori u industrijski konglomerat.



2004. Međunarodna organizacija za rad pri Ujedinjenim nacijama saopštila da je broj nezaposlenih u svetu dostigao 185,9 miliona, 6,2 odsto broja zaposlenih.

2005. Umro Džoni Karson, američki komičar koji je blizu 30 godina vodio najpopularniju televizijsku emisiju Večerašnji šou.

2006. U železničkoj nesreći na pruzi Bijelo Polje-Bar, kod mesta Bioče, blizu Podgorice, poginulo 45, povređeno više od 200 putnika.

[Goga]

Na današnji dan, 24. januar




41. U zaveri Senata, vojske i pretorijanaca pripadnici pretorijanske garde ubili rimskog cara Kaligulu. Omražen zbog rasipnosti, megalomanije i despotizma, u istoriju ušao kao jedna od najgrotesknijih carskih ličnosti.



76. Rođen rimski car Hadrijan. Tokom vladavine, od 117. do smrti, 138, konsolidovao prostrano carstvo i utvrdio granice u Britaniji i Germaniji. Ugušio ustanak u Judeji, a Jerusalim pretvorio u rimsku vojnu koloniju. Podigao veći broj gradova, među njima i Hadrijanov grad u Trakiji, Jedrene. Bio veliki poštovalac grčke kulture i pokrovitelj umetnosti.



1556. U snažnom zemljotresu u kineskoj provinciji Šensi poginulo oko 850.000 ljudi, na stotine naselja uništeno. Po broju žrtava jedna od najvećih prirodnih katastrofa u istoriji čvečanstva.

1712. Rođen pruski kralj Fridrih II Veliki. Po dolasku na presto 1740. u duhu prosvećenog apsolutizma reformisao zakonodavstvo i sudski postupak. U dvorcu Sansusi okupljao filozofe, pisce i umetnike, među njima i Voltera. Teritorijalno proširena i vojno ojačana, Pruska za njegove vladavine bila jedna od najvećih evropskih sila.



1847. Rođen srpski vojvoda Radomir Putnik, veliki vojskovođa i strateg, načelnik štaba Vrhovne komande, zaslužan za srpske pobede u Balkanskim ratovima. Uspešno organizovao odbranu zemlje 1914, a posle sloma srpske vojske u zimu 1915. zbog bolesti smenjen. Umro na lečenju u Nici 1917.



1859. U gradu Fokšan Skupština narodnih predstavnika donela odluku o ujedinjenju rumunskih kneževina Vlaške i Moldavije, čime su postavljeni temelji rumunske države. Za zajedničkog vladara izabran moldavski knez Aleksandar Kuza.

1915. Britanski ratni brodovi u Prvom svetskom ratu u Severnom moru potopili nemačku krstaricu Bliher, na kojoj je poginulo 870 ljudi.



1924. Nekadašnja prestonica carske Rusije, Petrograd, dobila novo ime, Lenjingrad, u znak sećanja na vođu Oktobarske revolucije Vladimira Iljiča Lenjina.

1937. Kraljevina Jugoslavija i Bugarska potpisale Pakt o večnom prijateljstvu.

1946. Na osnovu rezolucije Generalne skupštine Ujedinjenih nacija, koju su inicirale SAD, Velika Britanija i Kanada, osnovana Komisija za atomsku energiju.

1965. Umro engleski državnik i pisac Vinston Čerčil, premijer Velike Britanije od 1940. do 1945. i od 1951. do 1955, jedna od najmarkantnijih političkih ličnosti XX veka, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1953. za memoare iz Drugog svetskog rata.



1972. Japanski vojnik Šjoići Jokoi otkriven na pacifičkom ostrvu Guam, gde se 28 godina skrivao u džungli, ubeđen da Drugi svetski rat još traje.

1983. U Italiji uhapšena 32 člana terorističke organizacije Crvene brigade pod sumnjom da su izvršioci kriminalnih dela, uključujući ubistvo premijera Italije Alda Mora.

1983. Umro američki filmski režiser Džordž Kjukor, dobitnik Oskara za film "My Fair Ledy". Snimio više od 50 filmova. Poslednji film snimio 1981, u dubokoj starosti.

1986. Armija nacionalnog otpora bivšeg ministra odbrane Ugande Žoverija Musevenija ušla u glavni grad Kampalu i zbacila vladu generala Tita Okela. Museveni 29. januara proglašen za šefa države.

1998. U eksploziji koja je izazvala požar u oknu rudnika uglja Vangđiajing u kineskoj provinciji Liaoning poginulo 77 ljudi.

1999. Jordanski kralj Husein potpisao dekret kojim je starijeg sina Abdulaha odredio za naslednika na prestolu.

2000. U Hrvatskoj održani prvi predsednički izbori posle smrti Franje Tuđmana, u decembru 1999. Pobedom nad Draženom Budišom u drugom izbornom krugu, 7. februara, predsednik Hrvatske postao Stjepan Mesić.

2002. U Bejrutu ubijen bivši libanski ministar Eli Hobeika, koji se smatra jednim od odgovornih za masakre u palestinskim izbegličkim logorima Sabra i Šatila 1982.

2001. Za direktora Britanske berze, stare 200 godina, prvi put imenovana žena, bivša bankarka Klara Furs.

2003. Vlada Republike Srpske pozvala sve osumnjičene za ratne zločine, uključujući bivšeg predsednika RS Radovana Karadžića, da se predaju Haškom tribunalu.

2004. Svemirsko vozilo NASE, Oportjuniti, bezbedno sletelo na Mars i posle četiri sata poslalo prve snimke te planete na Zemlju.

2005. Generalna skupština UN održala je prvu komemorativnusednicu u znak sećanja na oslobađanje nacističkih koncentracionih logora i tako podsetila da masovna ubistva i genocidi još uvek predstavljaju pretnju u svetu.

2006. Umro je jedan od najznačajnijih nemačkih posleratnih producenata i scenarista, Franc Zajc. Bio je producent oko 80 filmova, među kojima je i "Limeni doboš, iz 1979. koji je dobio Oskara za najbolji strani film.

2006. U jednom hramu u Luksoru, egiptolozi su otkrili 3.400 godina staru statuu Kraljice Ti, žene Amenhotepa III, jednog od najvećih egipatskih faraona i bake dečaka-kralja Tutankamona.

2008. Umro je američki fotograf Berni Boston najpoznatiji po legendarnoj fotografiji demonstranata u Vašingtonu 1967. protiv vijetnamskog rata, koji stavljaju cveće u cevi pušaka vojnika.

[Goga]

Na današnji dan, 25. januar




1579. Severne nizozemske pokrajine Holandija, Zelandija, Utreht, Gelderlend, Frizija, Groningen i Overajsel, proglasile Utrehtsku uniju radi suprotstavljanja španskoj vlasti. Unija se 1581. otcepila od Španije, a Vestfalskim mirom 1648. dobila nezavisnost i potom prihvatila naziv Holandija, prema najvećoj i najbogatijoj provinciji.



1759. Rođen škotski pesnik Robert Berns, poslednji veliki pesnik koji je pisao na škotskom dijalektu. Nastavio i do savršenstva doveo tradiciju škotske narodne poezije.



1831. Parlament Poljske proglasio nezavisnost Poljske i zbacio ruskog cara Nikolaja I sa prestola Poljske. Veliki deo Varšavskog vojvodstva, pod nazivom Poljsko kraljevstvo, 1815. priključen Rusiji, a ruski car postao i kralj Poljske. Rusi u septembru ugušili poljski ustanak, ukinut ustav, parlament raspušten.

1878. U rusko-turskom ratu potopljen turski brod, pošto su ga Rusi pogodili torpedom. Prvi brod pogođen i potopljen tim oruđem.



1882. Rođena engleska književnica Adelina Virdžinija Vulf. U psihološkim romanima koristila tehniku unutrašnjeg monologa i toka svesti. Ubraja se u najbolje engleske romanopisce XX veka. Izvršila samoubistvo 1941.



1899. U požarevačkom zatvoru umro srpski revolucionar i publicista Vasa Pelagić, jedan od prvih pobornika ideje socijalizma u Srbiji i na Balkanu. Radovi objavljeni za njegova života štampani u 250.000 primeraka.



1904. U Beogradu počeo da izlazi dnevni list Politika. Osnivač i prvi urednik bio Vladislav Ribnikar.



1919. Osnovana Liga naroda, preteča Ujedinjenih nacija.

1924. U francuskom gradu Šamoniju otvorene Prve zimske olimpijske igre.



1942. Tajland u Drugom svetskom ratu objavio rat Velikoj Britaniji i SAD.

1947. Umro najpoznatiji američki gangster Al Kapone. Organizator podzemlja u Čikagu i šef jednog od najvećih gangsterskih gangova, bio u zatvoru od 1931. do 1939, zbog utaje poreza.



1961. Predsednik SAD Džon Kenedi u Stejt departmentu održao prvu konferenciju za novinare koju je prenosila televizija. Kenedi odgovorio na 31 pitanje.

1971. General Idi Amin vojnim udarom oborio predsednika Ugande Miltona Obotea i potom se proglasio za predsednika.



1978. Umro srpski pisac Skender Kulenović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Posle Drugog svetskog rata bio direktor Drame u sarajevskom pozorištu i urednik beogradske izdavačke kuće Prosveta.



1983. Vlasti Kine preinačile smrtnu kaznu, izrečenu istog dana 1981, Mao Cedungovoj udovici Đang Ćin, u doživotnu robiju.

1987. Umro srpski slikar Predrag Milosavljević, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Međunarodnu reputaciju stekao 1937. na izložbi u Parizu, kada je dobio Gran pri. Pisao eseje i drame.



1991. Skupština Makedonije usvojila deklaraciju o nezavisnosti i platformu za pregovore o budućnosti SFRJ.

1996. Parlamentarna Skupština Saveta Evrope primila Rusiju u članstvo te organizacije i pored oštrih kritika zbog ruskog vojnog angažovanja u Čečeniji.

1997. Od teških povreda zadobijenih u pokušaju samoubistva 16. januara, na Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu umro srpski književnik i bivši potpredsednik Republike Srpske Nikola Koljević.

1999. U seriji zemljotresa u Kolumbiji, koji su pogodili regiju uzgajališta kafe, poginulo oko 2.000 ljudi, na stotine hiljada ostalo bez domova.

2000. Pripadnici SFOR-a u Višegradu uhapsili Mitra Vasiljevića, optuženog za ratne zločine u ratu u Bosni i Hercegovini.

2002. Umrla Doroti Karington, britanska istoričarka, antropologinja i književnica, poznata po knjigama o ostrvu Korzika, gde je živela.

[Goga]

Na današnji dan, 26. januar



1500. Španski moreplovac Visente Janjes Pinson otkrio je Brazil.





1531. Snažan zemljotres pogodio je Portugal, glavni grad, Lisabon, potpuno je razoren, a poginulo je više od 30.000 ljudi.

1699. Potpisan je Karlovački mir, kojim je posle 16 godina okončan rat između Turske i Svete alijanse. Sporazumom koji su u Sremskim Karlovcima s Turskom sklopile Austrija, Rusija, Poljska i Venecija, Turci su izgubili Ugarsku, Slavoniju, Liku i Baniju, zadržali Banat i deo Srema do Mitrovice. Venecija je dobila srednju Dalmaciju, Boku Kotorsku do Risna i Moreju.



1788. Britanski brodovi s prvim naseljenicima iz Engleske, uključujući grupu robijaša, uplovili su u zaliv Botani Bej (Sidnej) u Australiji, gde su osnovali koloniju.



1823. Umro je engleski lekar Edvard Džener, koji je 1796. pronašao vakcinu protiv velikih boginja.



1885. Sudanski ustanici Muhameda Ahmeda Abdule zauzeli su Kartum i pogubili engleskog generala Čarlsa Gordona. Britanci su ponovo preuzeli vlast 1898, a Sudan je ostao pod britanskom vlašću do 1. januara 1956.

1891. Umro je nemački inženjer Nikolaus August Oto, koji je 1861. napravio prvi benzinski motor, a 1876. je izumeo četvorotaktni motor s unutrašnjim sagorevanjem, poznat kao "Oto motor".



1905. Kod Pretorije, u Južnoj Africi, pronađen je najveći dijamant na svetu "Kalinan". U sirovom stanju on je težio 622 grama i imao je 3.106 karata.



1930. Mahatma Gandi, lider pokreta za nezavisnost Indije, započeo je marš kroz Indiju zbog poreza na so. "Marš soli" trebalo je da ohrabri Indijce da samostalno proizvode so kao simbol nezavisnosti.



1934. Potpisan je desetogodišnji nemačko-poljski pakt o nenapadanju, koji je Hitler prekršio napadom na Poljsku 1. septembra 1939.

1935. Izašao je prvi broj beogradskog nedeljnika "Nedeljne informativne novine" (NIN).



1942. Prve trupe SAD u Drugom svetskom ratu stigle su u Evropu, u Severnu Irsku, a u borbe na evropskom ratištu uključile su se 1943. napadom na Italiju.

1947. U avionskoj nesreći u Danskoj poginuo je švedski prestolonaslednik Gustav Adolf (40). Bez oca je ostalo petoro dece, među kojima i sadašnji kralj Švedske Karl Gustav XVI.

1950. Indija je formalno proglašena republikom u okviru Britanskog komonvelta.

1965. Hindi je postao zvanični jezik Indije, što je izazvalo nemire na jugu zemlje, gde stanovništvo govori drugim jezicima, pa je vlada Indije u februaru 1965. odlučila da u zvaničnoj upotrebi ostane i engleski.

1972. Iznad Čehoslovačke je, posle eksplozije podmetnute bombe, pao avion JAT-a "DC-9" na liniji Kopenhagen-Beograd. Poginulo je 26 putnika i članova posade, a preživela je jedino stjuardesa Vesna Vulović.

1990. Umrla je američka filmska glumica Ava Gardner i holivudska zvezda pedesetih godina. Snimila je oko 60 filmova, od kojih su najpoznatiji "Bosonoga kontesa", "Mambo", "Snegovi Kilimandžara", "Sunce se ponovo rađa".



1993. Književnik Vaclav Havel izabran je za predsednika nove Češke Republike, nakon raspada čehoslovačke federacije.



1994. Rumunija je, kao prva zemlja bivši hladnoratovski protivnik NATO-a, potpisala dokument "Partnerstvo za mir" tog vojnog saveza.

1996. Senat SAD je odobrio sporazum START-2 o smanjivanju broja američkih i ruskih strateških nuklearnih raketa.

2000. Međunarodni sud za ratne zločine doneo je konačnu presudu bosanskom Srbinu Dušku Tadiću (44) u postupku koji je trajao skoro četiri godine. Prvi čovek kojem je suđeno za zločine počinjene tokom bosanskog rata (1992-95) osuđen je na 20 godina zatvora.

2001. U zemljotresu jačine 7,7 stepeni Rihterove skale u zapadnoj Indiji poginulo je oko 18.000 ljudi.

2003. Sletanjem u Šangaj, obavljen je prvi komercijalni let tajvanske aviokompanije u Kinu, nakon više od 50 godina.

2005. U stampedu i požaru koji je nastao tokom hodočašća kod hrama boginje Mandre Devi, u blizini sela Vai, na zapadu Indije, poginulo je 258 hinduističkih hodočasnika, uključujući žene i decu.

[Goga]

Na današnji dan 27. januar




1235 - U Trnovu, u Bugarskoj umro je Sava Nemanjić (Sveti Sava), utemeljivač Srpske pravoslavne crkve, države i školstva. Godine 1219. izdejstvovao je autokefalnost SPC, a njegova dela "Nomokanon" (1220) i "Sinodik pravoslavlja" (1221) postali su pravni i duhovni stubovi srpske državnosti. Njegovom zaslugom osnovani su književni i školski centri u manastirima. Mošti Svetog Save prebačene su i sahranjene u maju 1237. u manastiru Mileševa, a za vreme Otomanskog carstva Turci su ih izvadili i 1594. spalili na Vračaru u Beogradu.



1822 - Na skupštini u Epidauru grčki ustanici proglasili su nezavisnost Grčke, koju je Turska priznala 1829.



1859 - Rođen je nemački car i pruski kralj Fridrih Vilhelm II Viktor Albert. Na presto je stupio 1888, a 1918. je, posle poraza Nemačke u Prvom svetskom ratu, primoran da abdicira. Pobegao je u Holandiju, koja je odbila da ga izruči saveznicima radi suđenja za ratne zločine. Umro je 1941. u Holandiji.



1865 - Španija je priznala nezavisnost Perua.



1885 - Rođen je američki kompozitor Džerom Kern, otac modernog mjuzikla. Njegova opereta "Ploveće pozorište" smatra se jednom od najboljih u istoriji pozorišta SAD. Komponovao je i filmsku muziku.

1901 - Umro je italijanski kompozitor Đuzepe Verdi, jedan od najvećih muzičkih stvaralaca XIX veka. Svetsku slavu stekao je operama "Aida", "Otelo", "Travijata", "Rigoleto", "Nabuko", koje su i danas ključna dela repertoara operskih kuća širom sveta. Njegovoj sahrani u Milanu prisustvovalo je 200.000 ljudi.



1924 - Vlada Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca potpisala je u Rimu pakt o prijateljstvu i saradnji s Italijom i sporazum kojim je Rijeka predata Italiji.

1926 - Engleski pronalazač Džon Logi Berd je u Londonu prvi put javno demonstrirao televiziju.



1943 - Avijacija SAD izvršila je u Drugom svetskom ratu prvi napad na Nemačku celodnevnim bombardovanjem ratne luke Vilhelmšafen.

1945 - Sovjetske jedinice su oslobodile Aušvic, nacistički koncentracioni logor u Drugom svetskom ratu u kojem je ubijeno milion i po ljudi, među kojima više od milion Jevreja. Taj datum obeležava se u Evropi kao Dan holokausta.



1964 - Francuska je uspostavila diplomatske odnose s Narodnom Republikom Kinom.

1967 - Tokom proba za let na Mesec u bazi Kejp Keneveral,trojica američkih astronauta su poginula u kapsuli svemirskog broda "Apolo 1" u kojem je izbio požar.

1967 - Predstavnici 60 zemalja potpisali su sporazum o zabrani upotrebe oružja za masovno uništavanje u svemiru.

1973 - Potpisivanjem mirovnog ugovora u Parizu završen je Vijetnamski rat i okončano vojno angažovanje SAD u toj zemlji. Glavni pregovarači američki državni sekretar Henri Kisindžer i severnovijetnamski ministar Le Duk To dobili su iste godine Nobelovu nagradu za mir.



1981 - Najmanje 500 ljudi je poginulo na indonežanskom feribotu "Tampomas II" koji je posle požara potonuo u Javanskom moru.

1991 - Američka avijacija je u Zalivskom ratu otpočela masovno bombardovanje drugog po veličini iračkog grada Basre.



1991 - Poslanici Sobranja izabrali su Kiru Gligorova za predsednika SR Makedonije.



1993 - U Nju Delhiju policija je upotrebila suzavac da rastera pobunjene Hinduse koji su napali džamiju i Muslimane koji su napali hinduski hram i tom prilikom spalili desetine radnji.

1996 - U Nigeru je vojnim udarom oboren prvi demokratski izabran predsednik, Mahamane Osman.

1997 - Uoči Svetosavske litije, u kojoj je te godine učestvovalo više od 100.000 ljudi, povukao se policijski kordon u Kolarčevoj ulici u centru Beograda. Policija i studenti demonstranti stajali su neprekidno sedam dana jedni spram drugih tokom protesta zbog falsifikovanja lokalnih izbora u Srbiji u novembru 1996. Studenti su bučno proslavili završetak akcije "kordonom na kordon", kako su to nazvali, i krenuli u protestnu šetnju ulicama Beograda.



1998 - Evropska unija i NATO-a izrazili su zabrinutost zbog zaoštravanja situacije na Kosovu, gde su učestali sukobi naoružanih Albanaca i srpskih snaga bezbednosti.

1999 - Beogradska kancelarija Visokog komesarijata UN za izbeglice saopštila je da u 98 sela u centralnom i zapadnom Kosovu više nema srpskog stanovništva.



2002 - U seriji eksplozija u vojnom skladištu u Lagosu i požaru izazvanom eksplozijama poginulo je više od 1.000 ljudi.

2003 - Skupština Srbije usvojila je Ustavnu povelju nove državne zajednice pod imenom Srbija i Crna Gora kao i Zakon o njenom sprovođenju.

2004 - U Varšavi je umro doajen poljskog parlamentarizma i demokratije, pisac i političar Aleksander Malahovski.

2005 - Svetski lideri i preživelli zatvorenici okupili su se u Poljskoj na ceremoniji obeležavanja 60-godišnjice oslobođenja koncentracionog logora Aušvic.

2006 - Umro je bivši nemački predsednik Johanes Rau, istaknuta politička ličnost u posleratnoj Nemačkoj.



2007 - Umro je bivši predsednik Indonezije general Suharto, čija je autoritarna vladavina trajala 32 godine i bila obeležena korupijom, nepotizom i kršenjem ljudskih prava.

[Goga]

Na današnji dan, 28. januar





814. Umro je Karlo I Veliki, franački kralj od 768. i rimsko-nemački car od 800, kada ga je krunisao papa Lav III. Znatno je proširio kraljevstvo i postao gospodar gotovo cele zapadne i srednje Evrope. Uveo je sistem kraljevskih vazala kojima je dodeljivao nasledne posede (feude) i tako stvorio vladajuću klasu velikih zemljoposednika.



1547. Umro je engleski kralj Henri VIII, koji je nakon dolaska na presto 1509. proširio vlast na Vels, Škotsku i Irsku i izgradnjom jake flote postavio temelj budućoj pomorskoj sili. Ženio se šest puta, a nakon sukoba s papom, koji je odbio da poništi njegov prvi brak, oduzeo je papi vlast nad crkvom u Engleskoj, proglasio 1534. sebe vrhovnim crkvenim poglavarom i utemeljio anglikansku crkvu.



1573. Počela je velika hrvatsko-slovenska seljačka pobuna pod vođstvom Matije Gupca. Pobuna je u krvi ugušena 9. februara, a njen vođa je zarobljen i nakon nekoliko dana je umro od posledica svirepog mučenja.



1596. Umro je engleski gusar i admiral Frensis Drejk, prvi Englez koji je oplovio svet (1577-80). Gusarskim napadima na španske brodove doprineo je engleskom osvajanju kolonija, posebno u severnoj Americi, a imao je i značajnu ulogu u pobedi britanske ratne mornarice 1588. nad španskom "Nepobedivom armadom" u bici u Lamanšu. Preneo je 1586. krompir u Evropu iz Amerike.



1689. Engleski parlament objavio je abdikaciju kralja Džejmsa II. Poslednji vladar iz dinastije Stjuart bio je prisiljen na napusti presto zbog njegovih pokušaja da vrati katolicizam u Englesku.

1812. Rođen je srpski državnik Ilija Garašanin, jedan od vođa ustavobranitelja i višegodišnji ministar unutrašnjih poslova u ustavobraniteljskim vladama. Tvorac je srpskog spoljnopolitičkog i nacionalnog programa "Načertanije" (1844), koji je bio temelj srpske spoljne politike sve do Prvog svetskog rata. Smatra se prvim velikim srpskim političarem 19. veka.



1846. Na balu u Beču prvi put je izveden "Srpski kvadril", delo koje je Johan Štraus mlađi komponovao po nalogu kneza Miloša Obrenovića.

1857. Rođen je srpski političar i publicista Stojan Protić, jedan od osnivača Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1919 ). Izdavao je i uređivao časopis "Delo" i list "Odjek". Pisac je odgovora na austro-ugarski ultimatum Srbiji 1914.



1871. Francuska "Vlada narodne odbrane", koja je formirana u Parizu nakon što je svrgnut Napoleon III i proklamovana republika, prihvatila je kapitulaciju u ratu s Pruskom, u kojem je francuska vojska teško poražena.

1878. U Nju Hejvenu u SAD je puštena u rad prva telefonska centrala, dve godine nakon što je Aleksander Grejem Bel patentirao telefon.



1887. Rođen je poljski pijanista Artur Rubinštajn.



1935. Island je postao prva zemlja u kojoj je legalizovan abortus.

1939. Umro je irski pesnik i dramski pisac Vilijam Batler Jejts, najznačajnija ličnost irskog nacionalnog preporoda, jedan od osnivača i upravnik narodnog pozorišta (Teatar Ebi). Njegova delatnost nadahnula je procvat irske nacionalne drame, a učestvovao je i u javnom političkom životu i bio senator od 1922. do 1928. Dobio je Nobelovu nagradu za književnost 1923.



1986. U eksploziji američkog vasionskog šatla "Čelendžer", 72 sekunde posle lansiranja iz Kejp Kaneverala, poginulo je svih sedam astronauta.



1994. Tri italijanska novinara ubijena su u Mostaru, a u Zenici je jedan Britanac ubijen, a dvojica teško ranjena. Britanci su bili službenici agencije za dostavljanje humanitarne pomoći u Bosni.

1995. U najkrvavijem sukobu od početka nasilja islamskih ekstremista u Egiptu poginulo je 14 ekstremista, dvoje policajaca i dvojica prolaznika koji su se našli u unakrsnoj vatri.

1997. U Alžiru na prepunoj pijaci u blizini glavnog grada, u eksploziji bombe poginulo je 15, a ranjeno najmanje 30 ljudi.

1998. U Indiji je osuđeno na smrt svih 26 optuženih za učešće u zaveri i ubistvu bivšeg premijera Radživa Gandija.

2001. U Zagrebu je umro hrvatski književnik Ranko Marinković (89 ). Dobitnik je mnogih književnih nagrada a njegova dela, poput romana "Kiklop" i "Glorija", uz stvaralaštvo Miroslava Krleže svrstavaju se u najveća dostignuća hrvatske književnosti.
2002. U Stokholmu je u 95. godini umrla švedska književnica Astrid Lindgren, tvorac Pipi Duge Čarape. Napisala je više od 100 dela, a njene knjige prodate su u više od 100 miliona primeraka.



2002. U Beogradu je održana prva sednica Međudržavne komisije za utvrđivanje granica i pripremu ugovora o državnoj granici između SR Jugoslavije i Hrvatske.

2002. U Prištini su pripadnici Kfora i policije UNMIK-a uhapsili trojicu Albanaca pripadnika OVK osumnjičenih za ratne zločine na Kosovu od septembra 1998. do juna 1999.

2003. U Beogradu je preminuo Miloš Milutinović (70), jedan od najboljih jugoslovenskih fudbalera svih vremena.



2003. Na opštim izborima u Izraelu pobedila je desničarska partija Likud, čiji je lider izraelski premijer Ariel Šaron.

2004. Predsednik britanske medijske korporacije Bi-Bi-Si Gevin Dejvis podneo je ostavku, a kompanija se izvinila zbog propusta u izveštavanju o naoružanju Iraka pred rat u toj zemlji. Dva dana kasnije otkaz je dao i novinar BBC-ja Endru Giligan, autor spornih tekstova u kojima se optužuje britanska vlada da je preuveličala opasnost od iračkog naouržanja.

2005. General Vojske SCG u penziji Vladimir Lazarević dobrovoljno se predao Tribunalu u Hagu, pred kojim je optužen za zločine na Kosovu.

[Goga]

Na današnji dan, 29. januar




1412. U Novom Brdu izdat Zakon o rudnicima, Despota Stefana, koji sadrži dragocene podatke o načinu života srpskog naroda na početku XV veka. Zakonik značajan dokument srpske pismenosti i srpskog pravnog sistema u srednjem veku. 1635. Osnovana Francuska akademija, jedna od najčuvenijih u Evropi. Akademiju osnovao kardinal Rišelje, ministar kralja Luja XIII.



1860. Rođen ruski pisac Anton Pavlovič Čehov, jedan od najistaknutijih predstavnika novelističkog žanra u ruskoj i svetskoj književnosti. Kao dramski pisac smatra se nenadmašnim majstorom atmosfere i dijaloga, a njegove drame "Galeb", "Tri sestre" i "Višnjev sad" i danas su na repertoarima svetskih pozorišta.



1872. Rođen Goce Delčev, vođa nacionalno-revolucionarnog pokreta u Makedoniji s kraja XIX i početka XX veka. Poginuo u
borbi s Turcima u maju 1903, tri meseca pre izbijanja Ilindenskog ustanka, čiji je početak odlagao smatrajući da je preuranjen i slabo pripremljen.



1886. Nemački inženjer Karl Benc patentirao prvi uspešan automobil na benzin.



1889. Austrougarski princ, prestolonaslednik Rudolf, jedini sin Franca Josipa I, nađen mrtav uz ljubavnicu Mariju Večeru u dvorcu Majerling, kraj Beča.

1896. Američki lekar Emil Grab prvi upotrebio terapiju zračenjem u lečenju raka pluća, primenivši je u Čikagu na pacijentkinji Rouz Li.

1899. Umro francuski slikar engleskog porekla Alfred Sisle, jedan od stvaralaca francuskog impresionizma. Izlagao na prvoj izložbi impresionista, 1874. u Parizu.



1916. Nemci u Prvom svetskom ratu prvi put bombardovali Pariz iz cepelina.

1934. Rođen srpski pisac Branko Miljković, značajan srpski liričar druge polovine XX veka. Izvršio samoubistvo 1961.



1941. Umro grčki general i državnik Joanis Metaksas. Kao premijer i ministar vojske 1936. raspustio parlament i uspostavio diktaturu. U Drugom svetskom ratu, u oktobru 1940, odbio ultimatum fašističke Italije i organizovao otpor italijanskoj agresiji.

1942. Peru i Bolivija, potpisivanjem protokola u Rio de Žaneiru, okončali rat započet 1941. zbog sporne pogranične teritorije u području amazonske džungle, ali sporno pitanje time nije rešeno.

1950. Počela prva u nizu pobuna u Johanesburgu, izazvanih rasističkom politikom Vlade Južne Afrike.

1959. Danski putnički brod "Hans Hedtoft" udario, ploveći pored obala Grenlanda, u ledeni breg i potonuo. Život izgubilo 95 osoba.

1963. Francuska stavila veto na ulazak Velike Britanije u Evropsku ekonomsku zajednicu.

1989. Posle sedam godina nesporazuma i međunarodne arbitraže, Izrael Egiptu vratio grad Tabu na Crvenom moru, koji je okupirao u izraelsko-arapskom ratu 1967.

1994. Austrijanka Ulrike Majer, dvostruka svetska prvakinja u skijanju, preminula od povreda u padu na takmičenju u spustu za Svetski kup.



1996. Venecijanska operska kuća La Feniče izgorela u požaru, drugi put u 204 godine rada.

1999. Kontakt grupa pozvala vlasti Srbije i predstavnike kosovskih Albanaca da do 6. februara pristupe mirovnim pregovorima u francuskom zamku Rambuje blizu Pariza.

2001. U Sen Tropeu, na Azurnoj obali, u 91. godini umro francuski pozorišni i filmski glumac Žan-Pjer Omon. Uz Šarla Boajea, jedan od retkih francuskih glumaca koji je napravio karijeru i u Holivudu.

2002. Predsednik SAD Džordž Buš u Kongresu izjavio da počinje rat protiv terorizma i upozorio da osovina zla, koju čine Iran, Irak i Severna Koreja, preti miru u svetu.

2002. U Kabulu se zavijorila stara avganistanska zastava, prvi put od komunističkog prevrata 1978, koji je označio početak 23 godine dugog perioda ratova i kriza u zemlji.

2003. Predsednik SAD Džordž Buš najavio da će 15 milijardi dolara u narednih pet godina biti iskorišćeno za lečenje i prevenciju side u 12 afričkih zemalja i dve karipske zemlje.

2005. Umro Efraim Kišon, Jevrejin koji je preživeo holokaust i postao jedan od najpoznatijih i najprevođenijih izraeskih pisaca.

[Goga]

Na današnji dan 30. januar



1648 - Potpisivanjem ugovora u Minsteru okočan je osmogodišnji rat Španije i Ujedinjenih Provincija Nizozemske (Holandija). Španija je u oktobru iste godine prinuđena da prizna nezavisnost Holandije, što je omogućilo ubrzani ekonomski i kulturni procvat nove države.



1649 - U Londonu je zbog izdaje pogubljen engleski kralj Čarls I, nakon što su poražene njegove snage u građanskom ratu s republikanskim snagama Olivera Kromvela. Njegovo pogubljenje izazvalo je ogorčenje i bes na evropskim dvorovima, a u Holandiji i Španiji su pobijeni diplomatski predstavnici Kromvelove države. Monarhija je u Engleskoj obnovljena 1660.



1835 - Predsednik SAD Endrju Džekson preživeo atentat. To je bio prvi atentat izvršen na šefa države u američkoj istoriji.



1882 - Rođen je Frenklin Delano Ruzvelt, koji je od 1932. do smrti 1945. četiri puta biran za predsednika SAD što je jedinstven slučaj u američkoj istoriji. Politikom "Nju dila" uspeo je da izvuče SAD iz velike ekonomske krize, uspostavio je diplomatske odnose sa SSSR-om (1935), a u Drugom svetskom ratu bio je jedna od najznačajnijih ličnosti u antihitlerovskoj koaliciji.



1933 - Predsednik Nemačke feldmaršal Paul fon Hindenburg je imenovao Adolfa Hitlera za kancelara. Istog dana 1937. Hitler je izjavio u Rajhstagu da Nemačka povlači svoj potpis sa Versajskog mirovnog ugovora.

1937 - Trinaest visokih funkcionera Komunističke partije SSSR-a osuđeno je na smrt zbog navodnog učešća u zaveri Lava Trockog protiv vrha države.



1937 - Rođen je ruski velemajstor Boris Vasiljevič Spaski, svetski šahovski prvak od 1969. Titulu je izgubio u meču s američkim velemajstorom Bobijem Fišerom, koji ga je 1972. u Rejkjaviku pobedio rezultatom 12,5:8,5.



1943 - Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu otpočelo prvo danonoćno bombardovanje Berlina.

1948 - U Nju Delhiju je ubijen Mahatma Gandi, vođa pokreta za nezavisnost Indije, pola godine posle sticanja nezavisnosti Indije. Ubio ga je Naturam Godse, fanatik iz sekte "Hindu Mahasabha" koja se protivila njegovoj politici pomirenja Hindusa i muslimana.



1948 - Umro je američki pilot i konstruktor aviona Orvil Rajt, pionir avijacije, koji je 1903. s bratom Vilburom u avionu koji su sami konstruisali, izveo prvi let u istoriji vazduhoplovstva.



1964 - U SSSR-u su prvi put u istoriji kosmonautike uz pomoć jedne rakete lansirani sateliti u različite orbite - "Elektron 1" i "Elektron 2".



1967 - Papa Pavle VI se susreo s predsednikom Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a Nikolajem Podgornim, prvim šefom sovjetske države koji je posetio Vatikan.

1968 - U Vijetnamskom ratu je počela jednomesečna ofanziva nazvana "Tet" (Nova godina) pod komandom severnovijetnamskog generala Vo Ngujen Đapa, tokom koje su severnovijetnamske trupe i južnovijetnamski gerilci napali Sajgon i više od sto drugih mesta u Južnom Vijetnamu.

1972 - Britanski vojnici su u Londonderiju, u Severnoj Irskoj ubili 13 ljudi, učesnika zabranjenog marša za ljudska prava katolika. Taj sukob nazvan je "Bladi sandej" (Krvava nedelja).

1972 - Pakistan je napustio Komonvelt u znak protesta zbog odluke Velike Britanije, Australije i Novog Zelanda da priznaju Bangladeš (bivši Istočni Pakistan).

1992 - Argentina je otvorila dosijea nacista koji su posle Drugog svetskog rata pobegli u Južnu Ameriku.



1995 - U jednom od najtežih napada tokom trogodišnje pobune islamskih ekstremista u Alžiru, u eksploziji automobila-bombe poginulo je 20, a ranjeno oko 60 ljudi.

2000 - Cijanid koji se izlio iz rumunskog rudnika Baja Mare u pritoke reke Tise, Lapoš i Samoš, a potom u Dunav, izazvao je ekološku katastrofu ogromnih razmera. U rečni sliv ispušteno je 120 tona cijanida i 20.000 tona taloga koji sadrži teške metale.

2000 - Povodom Dana holokausta više stotina neonacista demonstriralo je u Berlinu i prošlo kroz Brandenburšku kapiju podsećajući na vreme kada su nacisti u Nemačkoj bili na vlasti.



2003 - U Skupštini SR Jugoslavije ratifikovan je Sporazum o dvojnom državljanstvu SRJ i Bosne i Hercegovine.

2003 - Sud u Bostonu (SAD) osudio je na doživotni zatvor Britanca Ričarda Rajda, sledbenika Osame bin Ladena, koji je u oktobru 2002. pokušao da eksplozivom digne u vazduh avion koji je trebalo da leti preko Atlantika.

2005 - U Iraku su održani prvi višepartijski izbori u poslednjih 50 godina i prvi posle svrgavanja Sadama Huseina.

[Goga]

Na današnji dan, 31. januar






1747. U londonskoj bolnici Lok otvorena klinika za venerične bolesti, prva na svetu.

1808. Napoleon anektirao Dubrovačku Republiku. Aneksiju proglasio general Ogist Marmon, vojvoda od Raguze. Prestala da postoji Dubrovačka Republika, grad Dubrovnik 1815. na Bečkom kongresu dodeljen Austriji.



1841. Rođen Laza Kostić, začetnik moderne srpske poezije, poslednji veliki pesnik među srpskim romantičarima. Pisao i drame, eseje, kritike, bavio se filozofijom, prevođenjem i novinarstvom. Pristalica vođe vojvođanskih Srba Svetozara Miletića i borac za srpsko ujedinjenje, bio poslanik u ugarskom saboru.



1917. Nemačka u Prvom svetskom ratu objavila totalni rat na moru, u nameri da neograničenim podmorničkim ratom prinudi Veliku Britaniju na kapitulaciju. Torpedovanje brodova SAD nagnalo dotad neutralne SAD da uđu u rat protiv Centralnih sila.

1918. U Rusiji 31. januar bio poslednji dan računanja vremena prema julijanskom kalendaru, sledećeg dana datum označen kao 14. februar, prema Gregorijanskom kalendaru.



1930. Otvorena Londonska pomorska konferencija, završena 22. aprila sporazumom Velike Britanije, SAD, Francuske, Italije i Japana o regulisanju podmorničkog ratovanja.

1946. Jugoslovenska Ustavotvorna skupština donela prvi Ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije.



1950. Predsednik SAD Hari Truman objavio da je naložio proizvodnju hidrogenske bombe.



1956. Umro engleski pisac Alen Aleksander Miln, autor priča za decu o Viniju Puu.



1958. Prvi američki veštački satelit Eksplorer I lansiran iz baze Kejp Kanaveral, na Floridi.

1962. Na inicijativu SAD, na skupu održanom u Urugvaju, Kuba isključena iz Organizacije američkih država, doneta rezolucija o zabrani trgovine s njom.

1962. Umro karikaturista Petar Križanić, jedan od rodonačelnika jugoslovenske karikature, pisac i esejista i jedan od osnivača Ošišanog ježa, 1935. Posle Drugog svetskog rata objavio mapu Protiv fašizma.



1964. Ka Mesecu lansirana sovjetska automatska stanica Luna 9, koja se tri dana kasnije meko spustila i emitovala prve kadrove površine Mecesa.

1971. Između Istočnog i Zapadnog Berlina uspostavljen ograničen telefonski saobraćaj, prvi put posle 19 godina.

1974. Umro američki filmski producent Semjuel Goldvin, jedan od osnivača kompanije Metro-Goldvin-Majer.



1990. U Moskvi otvoren američki restoran tzv. brze hrane Mekdonalds.

1994. U glavnom gradu Somalije Mogadišu marinci SAD, u pratnji konvoja u kom su bile diplomate SAD, otvorili vatru na ljude okupljene kod centra za raspodelu hrane i ubili najmanje pet civila, mnoge ranili.

1996. Specijalni izaslanik generalnog sekretara Ujedinjenih nacija za ljudska prava Elizabet Ren saopštila da u Bosni ima oko 200 do 300 masovnih grobnica i da su za zločine tokom tog rata, pored Srba, odgovorni Hrvati i Bošnjaci.

1996. Tamilski bombaš-samoubica uleteo kamionom punim eksploziva u centralnu banku Šri Lanke u Kolombu. U eksploziji poginulo 90 i povređeno 1.400 ljudi.

1997. U sukobu naoružanih Albanaca i pripadnika srpske policije kod Vučitrna, na Kosovu, ubijena tri Albanca i povređena tri pripadnika MUP-a Srbije.

1998. Skupština Republike Srpske na zasedanju u Banjaluci odlučila da sedište Vlade RS sa Pala bude premešteno u Banjaluku.

2001. Posle devetomesečnog suđenja, škotski sud na doživotnu robiju osudio Libijca Abdela Baseta al Megraha zbog podmetanja bombe u avion Pan Ama, koji se u decembru 1988. srušio iznad škotskog grada Lokberija i usmrtio 270 ljudi. Njegov saučesnik Amin Kalifa Fahim oslobođen optužbi.

2002. Na Drugom antiglobalističkom socijalnom forumu u Porto Alegru, u Brazilu, usvojena deklaracija u 11 tačaka o pravednijem svetskom poretku.

2002. Katolička crkva u Irskoj pristala da plati odštetu od 110 miliona dolara ljudima koji su detinjstvo proveli u crkvenim sirotištima, gde su ih sveštenici seksualno zlostavljali. Do sada tužbe podnelo 3.500 osoba koje su živele u takvim crkvenim institucijama.

2006 - Umrla je Koreta Skot King, supruga Martina Lutera Kinga, koja je posle njegove smrti, postala lider borbe za rasnu jednakost u SAD.



2007 - Umro je američki romanopisac Sidni Šeldon dobitnik Oskara za najbolji scenario 1948. godine za komediju "The Bachelor and the Bobby Soxer" sa Kerijem Grantom, Mirnom Loj i Širli Templ u glavnim ulogama.

[Goga]

Na današnji dan, 1. februar





1650. U Stokholmu, gde je boravio na poziv kraljice Kristine, umro francuski filozof, matematičar i fizičar Rene Dekart. Odbacio svaku dogmu ili doktrinarnost učenja, izneo četiri osnovna pravila mišljenja. Smatra se začetnikom moderne filozofije racionalizma.



1748. Ukazom carice Marije Terezije, Novi Sad dobio status slobodnog kraljevskog grada u okviru austrijske monarhije. Taj dan proglašen za Dan grada, kada je vlast u Novom Sadu 1996. osvojila opoziciona koalicija Zajedno.



1793. Revolucionarna Francuska, nepune dve sedmice posle pogubljenja kralja Luja XVI, objavila rat Velikoj Britaniji i Holandiji.



1840. U američkom gradu Baltimoru otvoren stomatološki fakultet, prvi na svetu.

1893. Tomas Edison u Vest Orindžu, u Nju Džersiju, otvorio filmski studio, prvi na svetu.



1896. Podstaknuti pobunom u Grčkoj, stanovnici ostrva Krita počeli ustanak protiv turske vlasti. Uz intervenciju evropskih sila, Krit 1898. dobio autonomiju, 1912. pripojen Grčkoj.




1901. U Beogradu izašao prvi broj Srpskog književnog glasnika, časopisa za književnost. Prvi urednik bio Bogdan Popović, jedan od najpoznatijih književnih kritičara i teoretičara tog doba.



1908. U Lisabonu ubijeni portugalski kralj Karlos I i njegov sin, princ prestolonaslednik. Atentat izvršile pristalice republikanaca.



1918. Topovskim pucnjem sa admiralskog broda Sankt Georg označen početak pobune oko 6.000 mornara u austrougarskoj ratnoj floti u Boki Kotorskoj. Pobuna ugušena 3. februara, uhapšeno 800 mornara i podoficira, pred preki sud u Kotoru izvedeno njih 40, četiri osuđena na smrt i streljana. Veliki broj oslobođen posle suđenja, u septembru, krivični postupak protiv ostalih prekinut slomom Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu.

1924. Prva laburistička vlada Velike Britanije priznala SSSR, što je znatno doprinelo smanjenju diplomatske izolacije prve socijalističke zemlje na svetu.

1942. Vođa norveških nacista Vidkun Kvisling postao, u okupiranoj Norveškoj, u Drugom svetskom ratu, predsednik marionetske vlade.



1946. Norveški diplomata Trigve Li izabran za prvog generalnog sekretara Ujedinjenih nacija.

1946. Mađarska proglašena za republiku, s predsednikom Zoltanom Tildijem i premijerom Ferencom Nađom.

1966. Umro američki filmski glumac i režiser Baster Kiton, jedan od najpoznatijih komičara nemog filma.



1974. U požaru koji je zahvatio novi soliter u brazilskom gradu Sao Paulo poginulo više od 220 ljudi.

1979. Iranski verski vođa ajatolah Ruholah Homeini vratio se u zemlju iz Pariza posle 15 godina izgnanstva, koje je proveo uglavnom u Iraku. Nastupila nova faza islamske revolucije kojom je u Iranu uspostavljena islamska teokratska država.



1990. Da bi suzbila masovne demonstracije kosovskih Albanaca, Jugoslovenska narodna armija izvela tenkove na ulice kosovskih gradova, borbeni avioni nadletali Prištinu. U sukobima demonstranata i policije poginuli 27 demonstranata i jedan policajac, povređeno ukupno oko 100 ljudi.

1991. U zemljotresu u pograničnim oblastima Avganistana i Pakistana poginulo više od 1.200 ljudi.

1992. Predsednici SAD i Rusije Džordž Buš i Boris Jeljcin u Kemp Dejvidu potpisali deklaraciju o prestanku neprijateljstava dveju zemalja, čime je formalno završen hladni rat.



1995. Poplave u Holandiji naterale oko 250.000 ljudi da napuste domove, u najvećem egzodusu u istoriji zemlje.

1996. Predsednik Francuske Žak Širak objavio da je ta zemlja zauvek okončala nuklearne probe.

2000. Zbog učestalih napada naoružanih Albanaca na policijske i druge objekte, vlasti Srbije pojačale prisustvo snaga bezbednosti i Vojske Jugoslavije na jugu Srbije, u regionu opština Preševo, Bujanovac i Medveđa, u kojima Albanci čine većinu.

2002. Na suđenju u Rijeci, za ratne zločine nad Srbima 1991. i 1992, bivši načelnik policije iz Gospića Ivan Dasović potvrdio da je tadašnji politički vrh Hrvatske znao za ubistva Srba u Gospiću.

2003. U nesreći spejs-šatla Kolumbija, koji se zapalio i raspao na visini od oko 60 kilometara iznad Teksasa, SAD, poginulo svih sedam astronauta.

2004. U dvostrukom samoubilačkom napadu u Erbilu, na severu Iraka, na kancelarije dve glavne kurdske frakcije, Patriotske unije Kurdistana i Demokratske partije Kurdistana, poginulo 117 osoba, mešu njima guverner Erbila Akram Mintik.

2004. 251 muslimanski vernik poginuo u jurnjavi tokom godišnjeg hadžiluka u Mini, blizu Meke, u Saudijskoj Arabiji.

2007 - Umro je Đan Karlo Menoti, slavni kompozitor i osnivač festivala "Dva sveta" u gradu Spoleto, u italijanskoj provinciji Umbriji, 1957. godine, a kasnije i festival "Spoleto SAD" u Čarlstonu ,u Južnoj Karolini, potom u Melburnu, u Australiji. Dobitnik je dve Pulicerove nagrade za muziku: za operu "Konzul" i za operu "Svetac iz ulice Bliker".

[Goga]

Na današnji dan, 2. februar





1509. Portugalci su pod komandom Fransiska de Almejde uništili muslimansku flotu u bici kod grada Diu u Indijskom okeanu i uspostavili kontrolu u indijskim vodama.

1536. Španski istraživač Pedro de Mendosa osnovao je na ušću reke La Plata grad Buenos Ajres, glavni grad Argentine od 1880.



1709. Škotski mornar Aleksander Selkrik izbavljen je s pustog pacifičkog ostrva na koje je 1704. prispeo posle brodoloma. Njegova priča inspirisala je Danijela Defoa da napiše roman "Robinson Kruso".



1808. Napoleonove trupe okupirale su Rim nakon što je papa Pije VII odbio da prizna Napuljsko kraljevstvo pod francuskom vlašću i da se pridruži alijansi protiv Velike Britanije. Napoleon je potom 1809. odveo papu u zatočeništvo u Fontenblo. Papska država restaurisana je posle Napoleonovog pada 1814.

1834. Srpski knez Miloš Obrenović objavio je treći hatišerif turskog sultana Mahmuda II, kojim je uobličen politički status i pravni karakter Kneževine Srbije. Tim dokumentom Srbiji je pripojeno šest nahija, a posebnim beratom knez Miloš je dobio dostojanstvo srpskog i naslednog kneza.



1848. Mirom u gradu Gvadelupe Idalgo okončan je dvogodišnji rat Meksika i SAD. Poraženi Meksiko ustupio je SAD Teksas, Novi Meksiko, Arizonu i Kaliforniju.

1878. Grčka je objavila rat Turskoj.

1895. Umro je srpski pisac Ljubomir Nenadović, koji se ubraja među najčitanije srpske pisce u drugoj polovini 19. veka. Rođen u jednoj od najistaknutijih porodica u Srbiji pripadao je prvoj generaciji srpskih intelektualaca školovanih u inostranstvu. U njegovom književnom opusu najvrednijim se smatraju putopisi, poput "Pisma iz Nemačke", "Pisma iz Italije", "O Crnogorcima".



1907. Umro je ruski hemičar Dmitrij Ivanovič Mendeljejev, koji se uvrstio među najistaknutije naučnike svoga vremena otkrićem periodičnog sistema hemijskih elemenata (1869), prema kojem svojstva hemijskih elemenata zavise od njihove atomske težine.



1920. Mirovnim ugovorom u Dorpatu Sovjetska Rusija priznala je nezavisnost Estonije, koja je od 1721. bila pod ruskim suverenitetom. Sovjetske trupe zaposele su tu zemlju u junu 1940, posle čega je Estonija postala sastavni deo SSSR-a.

1924. Umro je srpski pisac Aleksa Šantić, autor antologijskih pesama "Ostajte ovđe", "Emina", "Veče na školju". Pripadao je mostarskom krugu oko književnog lista "Zora", koji je pokrenuo s Jovanom Dučićem i Svetozarom Chorovićem.



1943. Kod Staljingrada sovjetska Crvena armija je posle šestomesečnih borbi prisilila nemačku Šestu armiju na kapitulaciju. Time je završena jedna od ključnih bitaka u Drugom svetskom ratu.

1964. Umro je srpski pisac, kritičar i prevodilac Milan Bogdanović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Uređivao je list "Republika" i časopise "Danas", "Srpski književni glasnik", "Književne novine". Bio je upravnik Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu i Narodnog pozorišta u Beogradu. Celokupna njegova dela objavljena su u pet knjiga pod
nazivom "Stari i novi".

1970. U 97. godini umro je engleski filozof, matematičar i pisac Bertrand Rasel, jedan od rodonačelnika analitičke filozofije, osnivač i predsednik Međunarodnog suda za utvrđivanje ratnih zločina u Vijetnamskom ratu. Bio je angažovan u borbi za mir i razoružanje zbog čega je dva puta hapšen. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1950.



1978. Dvojica sovjetskih kosmonauta sa svemirskog broda "Saljut" su u otvorenom svemiru, prvi put u istoriji kosmičkih letova, obavila operaciju dopune goriva.

1986. U kneževini Lihtenštajn žene su prvi put glasale na parlamentarnim izborima.

1990. Južnoafrički predsednik Ferdinand de Klerk je ukinuo zabranu Afričkog nacionalnog kongresa Nelsona Mandele.

1996. Umro je američki filmski glumac i igrač Džin Keli, zvezda holivudskog mjuzikla "Amerikanac u Parizu", "Ples na kiši�.



1997. U Beogradu, policija je grubom silom, koristeći vodene topove rasterala mirne demonstracije građana koji su od novembra 1996. svakodnevno protestovali zbog odbijanja vlasti da prizna pobedu opozicije na lokalnim izborima u Srbiji.

2002. Holandski princ Wilem-Aleksander oženio se Maksimom Zoreguietom, Argentinkom, čiji je otac bio pripadnik hunte, i time oživeo tradiciju kontroverznih brakova holandske kraljevske porodice.

2003. U snažnoj eksploziji u Lagosu uništena je Nigerijska banka, a najmanje 33 osobe su poginule. Nakon toga su izbili veliki neredi, jer se više stotina ljudi potuklo kako bi uzelo novac iz srušene banke.

2004. Umro je britanski istoričar Alan Bulok, autor biografije nacističkog lidera Adolfa Hitlera: "Hitler: studija tiranije".



2005. Umro je Maks Šmeling, bokserska legenda i prvi Evropljanin šampion sveta. Bivši nemački bokser je titulu svetskog prvaka osvojio 1930. pobedivši Džeka Šarkija. U istoriju boksa ušao je i njegov čuveni nokaut iz 1936, takođe, legendarnog američkog boksera Džoa Luisa u 12. rundi meča.

2007. Umro je pijanista Džo Hanter, dobitnik tri muzičke nagrade "Gremi".

[Goga]

Na današnji dan 3. februar




1014 - Umro je danski kralj Svend I koji je 1002, nakon pokolja Danaca u Engleskoj, napao i osvojio veliki deo engleske teritorije. Nasledio ga je sin Knut II Veliki koji je bio kralj Danske, Engleske i od 1028. Norveške.



1194 - Nemački kralj Henrik VI oslobodio je, uz veliku otkupninu, engleskog kralja Ričarda I (Lavlje Srce), kojeg je na povratku iz Krstaškog rata 1192. zarobio austrijski vojvoda Leopold.



1591 - U nemačkom gradu Torgau osnovana je Nemačka protestantska liga.

1809 - Rođen je nemački kompozitor i dirigent Feliks Mendelson, istaknuti predstavnik muzičkog romantizma, osnivač Konzervatorijuma u Lajpcigu. Kao pijanista debitovao je u devetoj godini, u 15. je napisao prvu simfoniju, a u 16. majstorsko delo, scensku muziku za "San letnje noći".



1830 - Na mirovnoj konferenciji u Londonu Grčkoj je priznata nezavisnost od Otomanskog carstva, u čijem je sastavu bila od 1453.

1867 - Princ Mucuhito postao je u 14. godini japanski car Meiđi. Tokom njegove vladavine, do smrti 1912, Japan je modernizovan, privredni razvoj je naglo ubrzan i zemlja je od zaostale feudalne preobražena u modernu kapitalističku državu.

1881 - Potpisan je ugovor o izgradnji pruge Beograd-Niš, prve železničke pruge u Srbiji. Knez Milan Obrenović je u junu 1881. srebrnim budakom obeležio početak radova, a prvi putnički voz ka Nišu krenuo je s beogradske železničke stanice u septembru 1884.

1915 - U Sarajevu je obešen srpski učitelj Veljko Čubrilović, jedan od učesnika u atentatu 28. juna 1914. na austrougarskog prestolonaslednika nadvojvodu Franca Ferdinanda.



1917 - SAD su u Prvom svetskom ratu prekinule diplomatske odnose s Nemačkom, posle saopštenja Berlina da će otpočeti neograničeni podmornički rat.

1919 - U Parizu je održana prva sednica Lige naroda, devet dana posle osnivanja te svetske organizacije.

1924 - Umro je američki državnik Vudro Tomas Vilson, predsednik SAD od 1913. do 1921, začetnik ideje o stvaranju Lige naroda, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1919.



1943 - Britanski avioni su u Drugom svetskom ratu bombardovali nemački grad Hamburg.

1945 - Američki avioni su u Drugom svetskom ratu izbacili 3.000 tona eksploziva na Berlin, a američke trupe na Filipinima preuzele su Manilu od Japanaca.

1958 - Potpisan je sporazum o ekonomskoj uniji Belgije, Holandije i Luksemburga.

1969 - Palestinski nacionalni kongres je izabrao JaseraArafata za šefa Palestinske oslobodilačke organizacije.

1973 - U Južnom Vijetnamu je na osnovu mirovnog sporazuma potpisanog u Parizu stupio na snagu prekid vatre.

1977 - Snage lojalne potpukovniku Mengistu Haile Marijamu ubile su šefa privremene vojne vlade Etiopije generala Teferi Bentija i njegove najbliže saradnike.

1981 - Gro Harlem Bruntland je, posle ostavke Odvara Nordlija, izabrana za prvu ženu premijera Norveške.



1989 - Umro je američki filmski režiser i glumac Džon Kasavetis, vodeći predstavnik "njujorške škole", nezavisne produkcije ("Senke", "Zakasneli bluz", "Lica", "Glorija", "Dvanaest žigosanih", "Rozmarina beba").



1994 - Predsednik SAD Bil Klinton ukinuo je trgovinski embargo Vijetnamu, zaveden po završetku Vijetnamskog rata 1975. To je, nakon decenija neprijatljstva, bio dramatičan preokret u odnosima dve zemlje.

1995 - NATO je održao prvu vojnu vežbu na teritoriji nekadašnje Istočne Nemačke.

1996 - U zemljotresu na jugozapadu Kine poginulo je više od 300 ljudi.

1996 - Na osnovu Dejtonskog mirovnog sporazuma, 57.000 pripadnika međunarodnih snaga za održavanje mira (IFOR) stiglo je u Bosnu i Hercegovinu. Uspostavljeno je 10 brigadnih i tri divizijska glavna štaba.

1998 - Američki vojni avion "EA-6B" je, leteći prenisko, udario u kabl uspinjače u zimskom turističkom centru Kavaleze na severu Italije. U gondoli koja je pala s visine od 200 metara poginulo je svih 20 ljudi.

2000 - Prilikom napada albanskih ekstremista na autobus UNHCR-a na Kosovu ubijena su dvojica Srba, a u sukobima ruskih pripadnika Kfora s Albancima ranjeno je više osoba. U narednim danima talas nasilja, u kojem je stradalo devet osoba, zahvatio je severni deo Kosova.

2002 - U snažnom zemljotresu koji je pogodio tursku provinciju Afjon, 43 osobe su poginule, povređeno je 300 ljudi, a više od 600 kuća je oštećeno.

2003 - Legendarni američki rok producent, Fil Spektor, koji je svojom tehnikom snimanja poznatom pod nazivom "zvučni zid" napravio revoluciju u pop muzici, uhapšen je zbog ubistva.



2006 - Egipatski feribot "Al Salam 98" sa 1414 putnika, mahom egipatskih radnika, potonuo je u Crvenom moru. U toj nesreći preživelo je samo 387 putnika, a 1.027 ljudi se udavilo.



2007 - U samoubilačkom bombaškom napadu u blizini pijace u četvrti Sadirija u Bagdadu poginulo je 137 osoba.

[Goga]

Na današnji dan, 4. februar





1536. Francuski kralj Fransoa I ušao je u savez s turskim sultanom Sulejmanom I da bi se suprotstavio Habsburgovcima.



1746. Rođen je poljski nacionalni junak Tadeuš Košćuško, borac protiv podele Poljske i vođa ustanka protiv Rusa 1794. Učestvovao je u Američkom ratu za nezavisnost od 1776. i bio ađutant Džordža Vašingtona.



1783. Velika Britanija je u Parizu potpisala sporazum o priznanju SAD, čime je okončan osmogodišnji britansko-američki rat, poznat kao Američki rat za nezavisnost.

1789. Za prvog predsednika SAD izabran je Džordž Vašington, koji je u ratu za nezavisnost od Velike Britanije (1775-83) komandovao vojskom kolonista. Bio je predsednik osam godina, i povukao se iz politike 1797. odbivši da se treći put kandiduje za šefa države.



1897. Rođen je nemački političar i ekonomista Ludvig Erhard, zapadnonemački kancelar od 1963. do 1966, pobornik neoliberalne ekonomije i glavni tvorac nemačkog "privrednog čuda".



1900. Rođen je francuski pisac Žak Prever, "pesnik ljubavi, prijateljstva i sreće", autor čuvene "Barbare", veoma popularan među mladima pedesetih godina 20. veka. Poznat je i po scenarijima za filmove Marsela Karnea "Obala u magli", "Hotel Sever", "Deca raja", "Ljubavnici iz Verone".



1901. Umro je srpski političar, novinar i pisac Svetozar Miletić, vođa Srba u Vojvodini u borbi za nacionalna prava u Austro-Ugarskoj. Bio je gradonačelnik Novog Sada (1861) i predvodnik liberalne struje na Blagoveštenskom saboru (1861). Pokrenuo je čuveni list "Zastava", vodeće glasilo vojvođanskih Srba.



1904. Japanska ratna mornarica je blokirala rusku dalekoistočnu luku Port Artur, što je označilo početak rusko-japanskog rata.

1938. Adolf Hitler je preuzeo resor ministra rata nacističke Nemačke, a za šefa diplomatije je imenovao Joahima fon Ribentropa.

1945. U mestu Jalta na Krimu sastali su se britanski premijer Čerčil, predsednik SAD Ruzvelt i sovjetski lider Staljin da bi se dogovorili o akcijama za završetak Drugog svetskog rata i planovima u posleratnom periodu. Smatra se da je na toj konferenciji dogovorena podela "sfera uticaja" tadašnjih svetskih sila, što je kasnije dovelo do hladnog rata između komunističkog Istoka i kapitalističkog Zapada.

1946. Bivši predsednik srpske vlade general Milan Nedić izvršio je samoubistvo tokom istražnog postupka. Nedić je bio optužen za izdaju i ratne zločine u okupiranoj Srbiji u Drugom svetskom ratu.



1961. U Angoli je počeo ustanak protiv portugalske kolonijalne vlasti. Oslobodilački rat okončan je 1974, a u oktobru 1975. Angola je stekla nezavisnost.

1966. Prilikom pada japanskog putničkog aviona "Boing 727" u Tokijski zaliv, poginula su 133 putnika i člana posade.

1972. Velika Britanija i devet drugih zemalja priznalo je Istočni Pakistan kao nezavisnu državu Bangladeš.



1974. Grenada je stekla nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta.


1976. U Gvatemali je u zemljotresu poginulo 23.000 ljudi, a milion i po je ostalo bez domova.

1976. Glavni grad Mozambika Lorenso Markeš je preimenovan u Maputo.

1980. Umro je srpski slikar Stojan Aralica, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od vodećih umetnika srpskog slikarstva 20. veka.



1989. U oružanoj pobuni oboren je diktator Paragvaja Alfredo Štresner, koji je vladao 35 godina. U pobuni je poginulo više od 300 ljudi, uglavnom vojnika. Novi predsednik Paragvaja postao je general Andres Rodriges.

1990. U terorističkom napadu iz zasede na autobus sa izraelskim turistima u Egiptu poginulo je devet turista i dva egipatska policajca, a 20 osoba je ranjeno.

1994. Tokom bosanskog rata u sarajevskom predgrađu Dobrinja devet ljudi je poginulo i 15 ranjeno od artiljerijske granate. Među nastradalima, koji su čekali u redu za humanitarnu pomoć, bilo je i troje dece.

1997. U snažnoj oluji sudarila su se dva vojna izraelska transportna helikoptera tipa "Ć-53 Sikorski" koji su prevozili elitne jedinice. Poginula su 73 vojnika.

1998. U zemljotresu koji je pogodio oblast Rustaka u severnoj avganistanskoj provinciji Tahar poginulo je najmanje 4.500 ljudi.

2000. Formiranje nove austrijske koalicione vlade sa ekstremno desničarskom Slobodarskom strankom Jerga Hajdera izazvalo je proteste u Beču i drugim mestima u Austriji. Izraelski ambasador napustio je Beč, a Evropska unija je uvela političke sankcije Austriji.

2003. Oba veća jugoslovenskog parlamenta izglasali su Ustavnu povelju i Zakon o njenom sprovođenju, čime je prestala da postoji Savezna Republika Jugoslavija. Nova država dobila je ime Državna zajednica Srbija i Crna Gora.

2004. Pakistanski vrhunski nuklearni fizičar, Abdul Kadir Kan prihvatio je punu odgovornost za odavanje podataka o nuklearnoj tehnologiji Iranu, Libiji i Severnoj Koreji i zatražio od nacije da mu oprosti.

2005. Umro je Maks Šmeling (99), bokserska legenda i prvi Evropljanin šampion sveta. Bivši nemački bokser je titulu svetskog prvaka osvojio 1930. pobedivši Džeka Šarkija. U istoriju boksa ušao je i njegov čuveni nokaut iz 1936, takođe, legendarnog američkog boksera Džoa Luisa 12. rundi meča.

[Goga]

Na današnji dan, 5. februar





1596. Japanski šogun Hidejoši zabranio hrišćanstvo u Japanu i naredio pogubljenje 26 osoba koje su prešle u katoličku veru. To su bili prvi Japanci katolički mučenici.



1679. Umro holandski pisac Jost van den Fundel, najplodniji i najznačajniji književnik holandskog baroka.

1792. Britanci zauzeli pola teritorije indijske države Majsor, pošto su porazili vojsku sultana Tipua Sahiba.

1814. U Beču objavljena "Mala prostonarodna slavenoserbska pesmarica" Vuka Karadžića. Evropa počela da upoznaje srpsku narodnu poeziju.




1840. Rođen škotski izumitelj Džon Bojd Danlop. 1887. izumeo pneumatsku gumu.



1885. Belgijski kralj Leopold II proglasio afrički Kongo za lični posed pod nazivom Nezavisna Država Kongo.



1887. U milanskoj Skali prvi put izvedena Verdijeva opera "Otelo".



1893. Umro srpski glumac Toša Jovanović, član Narodnog kazališta u Zagrebu i Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najvećih srpskih glumaca XIX veka.

1917. Usvajanjem novog ustava Meksiko postao federativna republika od 28 saveznih država. Proklamovana agrarna reforma, crkva odvojena od države.

1919. Rođen grčki državnik i ekonomista Andreas Papandreu, osnivač Svegrčkog socijalističkog pokreta, 1974, prvi socijalistički premijer Grčke, od 1981. do 1989. i od 1993. do januara 1996, kad se povukao zbog bolesti.



1971. U Belfastu tokom nemira ubijen britanski vojnik, prvi od dolaska britanskih trupa u Severnu Irsku 1969.

1983. U eksploziji bombe u prostorijama Palestinske oslobodilačke organizacije u Bejrutu poginule 22 osobe.

1983. U Lionu posle izručenja iz Bolivije uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi, jedan od šefova Gestapoa u okupiranoj Francuskoj u Drugom svetskom ratu. Barbi, Dželat iz Liona, skrivao se u Boliviji 32 godine.

1988. Vrhovni sud SSSR ukinuo presudu kojom su u martu 1938, u vreme Staljinovih čistki, osuđeni i potom ubijeni Nikolaj Buharin, Aleksej Rikov i niz drugih sovjetskih partijskih i državnih rukovodilaca. Oni potom posmrtno rehabilitovani.

1993. Umro američki režiser, scenarista i producent Džozef Leo Menkijevič, dobitnik dva Oskara za režiju i dva za scenario.

1994. Tokom rata u Bosni i Hercegovini, na sarajevskoj pijaci Markale, u centru grada, od granate poginulo 68, povređeno 200 ljudi. Čelnici NATO-a dali ultimatum bosanskim Srbima, pod pretnjom bombardovanja njihovih položaja, da u roku od 10 dana povuku teško naoružanje na 20 kilometara od centra Sarajeva, od Armije BiH traženo da teško naoružanje u gradu stavi pod kontrolu mirovnih snaga.



1996. Vlasti u Sarajevu uhapsile i Haškom tribunalu predale srpske oficire Đorđa Đukića i Aleksu Krsmanovića, što je izazvalo ozbiljnu političku krizu u tek uspostavljenim kontaktima dvaj bosanska entiteta. Đukić umro u zatvoru, Krsmanović oslobođen optužbe.

1997. Tri najveće švajcarske banke osnovale, pod snažnim međunarodnim pritiskom, fond od 100 miliona švajcarskih franaka za žrtve holokausta. Pritisak usledio po otkriću da su švajcarske banke sarađivale s nemačkim nacistima u Drugom svetskom ratu u skrivanju novca i dragocenosti zatočenih i ubijenih Jevreja.

1997. U akcijama beogradske policije protiv mirnih protesta građana zbog fasifikovanja izbornih rezultata, od 2. do 5. februara uhapšeno oko 100, povređeno više od 300 demonstranata. Svakodnevne demonstracije nastavljene.



1999. U 76. godini umro Nevil Boner, prvi Aboridžanin poslanik u parlamentu Australije.



2000. U 98. godini umro Klod Otan Lara, jedan od najistaknutijih i najplodnijih francuskih filmskih reditelja.



2001. U Njujorku počelo suđenje četvorici optuženih za postavljanje i aktiviranje bombi 1998. u dve ambasade SAD u Africi, kada su poginule 224 osobe.

2001. U eksploziji u moskovskom metrou povređene najmanje 224 osobe.

2002. Ministar inostranih poslova Belgije Luj Mišel izvinio se zbog uloge njegove zemlje 1961. u atentatu na lidera Konga Patrisa Lumumbu. Mišel ponudio pomoć od 3,25 miliona dolara Fondu "Patris Lumumba" za promociju demokratije u toj zemlji.

2003. Severna Koreja saopštila da je ponovo pokrenula nuklearni reaktor u Jongbjonu. Ta zemlja u decembru 2002. najavila niz akcija kojima će reaktivirati nuklearne programe, uprkos činjenici da je 1994. potpisala sporazum o njihovoj suspenziji.

2005. Umro predsednik zapadnoafričke države Togo Gnašingbe Ejadema. Tom zemljom vladao 38 godina.

[Goga]

Na današnji dan, 6. februar





1515. Umro venecijanski izdavač i štampar Aldo Manucio, poznat po tome što je prvi upotrebio kurzivna slova i uveo mali praktičan format. Njegova izdanja danas bibliofilske retkosti. 1701. Počeo Rat za špansko nasleđe. Rat vođen na evropskom tlu i u kolonijama, završen Utrehtskim mirovnim ugovorom 1715. Španija izgubila Gibraltar, posede u Holandiji, Milano, Napulj i Sardiniju.



1793. Umro italijanski pisac Karlo Goldoni, reformator italijanskog pozorišta. Napisao više od 100 pozorišnih komada i smatra se osnivačem italijanske realističke komedije.


1830. U Srbiji objavljen hatišerif turskog sultana Mahmuda II o autonomiji Srbije u okviru Otomanskog carstva. Krajem septembra sultan izdao berat kojim je knezu Milošu Obrenoviću priznato nasledno kneževsko dostojanstvo, pod turskim suverenitetom i ruskom zaštitom.

1864. U Beču umro Vuk Stefanović Karadžić, reformator srpskog jezika i pravopisa. Objavio više zbirki narodnih pesama i pripovedaka, prvu srpsku gramatiku i rečnik. Njegovi posmrtni ostaci 1897. preneti iz Beča i sahranjeni uz Dositeja Obradovića, u porti Saborne crkve u Beogradu.



1876. U Srbiji osnovano Društvo Crvenog krsta, nepunih 13 godina posle prve Međunarodne konferencije Crvenog krsta u Ženevi. Inicijator bio vojni lekar Vladan Đorđević, za prvog predsednika izabran mitropolit Mihajlo.



1905. Rođen poljski političar Vladislav Gomulka, vođa Poljske radničke partije od 1943. do 1948. i od 1956. do 1970, kada je podneo ostavku pod pritiskom radničkih nemira. 1949. sklonjen iz partijskog rukovodstva i potom uhapšen kao nacionalista. Iz zatvora pušten krajem 1954. Simbol otpora sovjetskoj vlasti.

1931. Rođena Marija Estela Isabelita Martines, kasnije poznata kao Isabela Peron, predsednica Argentine od 1974, kada je na tom položaju nasledila preminulog supruga Huana Dominga Perona. Zbačena vojnim udarom 1976, posle čega je na osnovu odluke vojne hunte bila u zatvoru do 1981.



1932. Rođen francuski filmski režiser Fransoa Trifo, jedan od tvoraca Novog talasa francuskog filma. Svetsku slavu stekao prvim filmom, "400 udaraca", snimljenim 1959, a za film "Američka noć" dobio Oskara.



1952. Umro britanski kralj Džordž VI, tokom čije vladavine je Indija stekla nezavisnost, 1947, a britanski kraljevi izgubili titulu car Indije. Nasledila ga kćerka, kraljica Elizabeta II.

1958. U avionskoj nesreći na minhenskom aerodromu poginula 23 putnika, među njima osam igrača engleskog fudbalskog kluba Mančester junajted. Nesreća se dogodila pri povratku iz Beograda, gde je engleski tim igrao utakmicu Kupa šampiona s Crvenom zvezdom.

1993. Umro američki teniser Artur Eš, prvi crnac koji je pobedio u Vimbldonu 1975.

1993. Predstavnici tri zaraćene strane u Bosni i Hercegovini odbili, na pregovorima u Njujorku, mirovni plan kopredsednika Konferencije o SFRJ. Kopredsednici Vens i Oven od Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija tražili da obavezujućom rezolucijom podrži taj plan, a predsednik SAD Bil Klinton najavio alternativan plan za rešavanje bosanske krize.

1994. Šef opozicionih socijaldemokrata Marti Ahtisari dobio prve direktne predsedničke izbore u Finskoj, pobedivši ministarku odbrane Elizabet Ren.

1999. U zamku Rambuje kod Pariza predsednik Francuske Žak Širak otvorio mirovnu konferenciju o Kosovu. Delegaciju Jugoslavije predvodio potpredsednik Vlade Srbije Ratko Marković, a albansku jedan od lidera Oslobodilačke vojske Kosova Hašim Tači.



2000. Finska dobila prvu predsednicu. Tarja Halonen do tada bila ministarka inostranih poslova.

2000. Rusija objavila završetak vojnih operacija u Groznom, glavnom gradu Čečenije.

2001. Na izborima u Izraelu pobedila desničarska partija Likud, njen lider Arijel Šaron izabran za premijera, umesto Ehuda Baraka, čija je laburistička partija pretrpela poraz.

2001. Posle 50 godina, kineski brod prvi put legalno uplovio i ukotvio se na ostrvu Ćuemoj, koje se bilo pod tajvanskom vlašću.

2002. Katolički sveštenik Atanas Seromba predao se Haškom tribunalu, pred kojim je optužen za genocid u Ruandi koji su 1994. izvršili pripadnici etničke zajednice Hutu nad Tutsima.

2004. U samoubilačkom bombaškom napadu u moskovskom metrou poginulo najmanje 40, povređeno 100 osoba.