Dogodilo se na današnji dan

[Necromancer]

23. jun

1501. Portugalski pomorac Pedro Kabral vratio se s putovanja na kom je zaposeo područje današnjeg Brazila i nazvao ga Ilha da Vera Kruz. Prva naselja na tom području Portugalci osnovali 1521.

1537. Na povratku u Španiju umro španski istraživač Pedro Mendosa. Bio vođa ekspedicije za istraživanje Južne Amerike koja je stigla do područja Rio de la Plata. 1536. osnovao Buenos Ajres.

1611. Engleski istraživač Henri Hadson, poznat po pokušajima da otkrije morski put iz Evrope u Aziju preko Arktika, nestao u Hadsonovom zalivu, gde ga je ostavila pobunjena posada broda Diskaveri. Tokom istraživanja Severnog ledenog okeana otkrio more i moreuz, koji su kasnije po njemu dobili imena.

1668. Rođen italijanski filozof, istoričar i teoretičar prava Đovani Batista Viko, osnivač filozofije istorije i začetnik moderne estetike.

1757. Britanci pobedom nad francuskim saveznikom, indijskim guvernerom Bengala, kod Plaseja učvrstili vlast u istočnoj Indiji.

1763. Na Martiniku rođena Mari Žozef Roz de la Pageri, Žozefina, kćerka mornaričkog poručnika i žena Napoleona Bonaparte. Krunisana za caricu 1804.

1785. Turska vojska skadarskog vezira Mahmud-paše Bušatlije prodrla u Cetinje i po treći put srušila manastir koji je krajem XV veka sagradio Ivan Crnojević. Manastir 1786. obnovio vladika Petar I Petrović Njegoš.

1848. Počeo Junski ustanak pariskih radnika zbog izbacivanja socijalista iz privremene vlade i zatvaranja narodnih radionica. Ustanak za tri dana ugušio general Luj Kavenjak.

1894. Rođen engleski kralj Edvard VIII. Na presto stupio 1936. i iste godine abdicirao u korist brata Džordža VI da bi mogao da se oženi Amerikankom Volis Simpson.

1945. Japanski general Micuru Ušiđima izvršio samoubistvo posle poraza japanske vojske na ostrvu Okinava, gde je vođena jedna od najkrvavijih bitaka u Drugom svetskom ratu. Prema zvaničnim podacima, tokom borbi za Okinavu poginula 234.183 vojnika i civila.

1947. Kongres SAD usvojio Taft-Hartlijev zakon, kojim je ograničeno pravo radnika na štrajk. Šef države dobio pravo da na 80 dana suspenduje svaku štrajkačku akciju koju oceni opasnom za nacionalnu bezbednost.

1956. Pukovnik Gamal Abdel Naser izabran za predsednika Egipta.

1960. Patris Lumumba postao prvi predsednik vlade nove nezavisne države Demokratske Republike Kongo.

1970. Japanski studenti u Tokiju se sukobili s policijom tokom velikih demonstracija protiv produženja američko-japanskog pakta za bezbednost.

1985. Iznad Atlantskog okeana eksplodirao boing 747 kompanije Er Indija. Pogunulo svih 329 putnika i članova posade. Za podmetanje bombe u avion optuženi Siiki separatisti.

1993. Nigerijski diktator, general Ibrahim Babangida, poništio predsedničke izbore od 12. juna i onemogućio povratak demokratije.

1994. Južna Afrika posle decenije međunarodne izolacije zbog politike aparthejda ponovo zauzela mesto u Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija.

1995. Umro američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk. 1954. izumeo vakcinu protiv dečje paralize.

1996. Umro grčki državnik i ekonomista Andreas Papandreu, prvi socijalistički premijer Grčke, osnivač i lider Svegrčkog socijalističkog pokreta, PASOK.

1998. Umrla američka glumica irskog porekla Morin O'Saliven. Proslavila se kao partnerka Džonija Vajsmilera ulogom Džejn u filmovima o Tarzanu.

1999. Jugoslovenski ekonomisti iz nevladine Grupe 17 procenili da je ekonomska šteta posle NATO bombardovanja Jugoslavije oko 29,6 milijardi dolara.

2001. Vlada Jugoslavije usvojila Uredbu o saradnji s Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu.

2003. Američki Vrhovni sud podržao akciju Univerziteta u Mičigenu o favorizovanju manjina koje se prijavljuju na Pravni fakultet tog univerziteta. Prva zvanična odluka u vezi s građanskim pravima u poslednjih 25 godina.

2004. Međunarodni krivični sud pokrenuo prvu zvaničnu istragu. Predmet istrage bili ratni zločini u Demokratskoj Republici Kongo, od jula 2002, u provinciji Ituri, gde je u sukobima poginulo najmanje 5.000 ljudi. Procenjuje se da je tokom desetogodišnjeg građanskog rata u Kongu stradalo više miliona ljudi.

2005. U Srbiji uhapšen Marokanac Abdelmadžid Bušar i izručen Španiji, u kojoj je osumnjičen za terorističke napade u Madridu 11. marta 2004, kada je poginulo više od 190 osoba.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 24. jun
- Danas je praznik Sveti apostoli Vartolomej i Varnava. Sveti apostol Vartolomej, jedan od dvanaest velikih apostola, propovedao je Jevanđelje sa svetim Jovanom Bogoslovom i apostolom Filipom. Propovedali su najpre u Aziji, a potom u Indiji i Jermeniji. U Jeropolju, ovi apostoli su umrtvili ogromnu zmiju koju su neznabošci obožavali i držali u hramu. Ne shvatajajući njihovo delo, neznabošci su ih osudili i razapeli na krst. Upravo tada se desio snažan zemljotres, a prestrašeni ljudi, misleći da ih Bog kažnjava zbog ovih mučenika, skinuli su ih sa krsta, ali apostol Filip već beše izdahnuo. Vartolomej je preživeo i otišao potom u Indiju, gde je preveo Matejevo jevanđelje na indijski jezik. U Albanopolju jermenskom ubio ga je carev brat Astijag. Episkop Agaton sahranio ga je u hram, a kasnije su mošti ovog sveca prenesene u Benevent, pa u Rim. Sveti apostol Varnava, jedan je od sedamdesetorice, zvao se prvo Josif, ali su ga apostoli nazvali Varnava - Sin Utehe. U vreme Halkidonskog sabora, čudesno se saznalo za njegov grob. Posle otkrivanja čudesnih moštiju, Kiparska crkva je, kao apostolska, proglašena samostalnom. Zato se ovaj događaj javljanja apostola Varnave vezuje za autokefalnost Kiparske crkve.

1314. - Odigrala se bitka kod Bannockburn-a, nakon koje je Škotska dobila nezavisnost od Engleske.

1441. - Henri VI je osnovao prestižni koledž Iton. U početku je Iton bio mesto za školovanje studenata iz engleskih aristokratskih porodica, a posle Drugog svetskog rata, laburistička vlada omogućila je školovanje na ovom koledžu i siromašnim studentima, dodeljujući im stipendije.

1793. - Usvojen je prvi republikanski ustav u Francuskoj.

1822. - Formirano je prvo beogradsko obščestvo (opština). To je bilo neophodno jer su u Beograd, posle Drugog srpskog ustanka, počeli da se vraćaju trgovci i zanatlije čija je delatnost zahtevala određenu upravu. Obščestvo je biralo varoškog kneza, a knez Miloš Obrenović imenovao je policajce i kmetove.

1894. - Umrla je srpska slikarka Vilhelmina Mina Karadžić-Vukomanović, ćerka Vuka Karadžića, jedna od prvih srpskih likovnih umetnica. Osim toga što se bavila slikanjem, prevodila je na nemački jezik srpske narodne pripovetke i napisala "Putovanje po Srbiji" i "Uspomene na Branka Radičevića". Bila je udata za profesora književnosti na Liceju u Beogradu - Aleksu Vukomanovića.

1894. - Doneta je odluka da se Olimpijske igre održavaju svake četvrte godine.

1911. - Džon Mekdermot postao je prvi Amerikanac koji je osvojio US open turnir u golfu.

1912. - Na Olimpijske igre u Stokholmu otputovala je prva srpska olimpijska ekipa - atletičari Dušan Milošević i Dragutin Tomašević. Time je ozvaničeno članstvo Srbije u Međunarodnom olimpijskom komitetu, čiji je član postao Svetomir Đukić.

1930. - Prvi put je radar zabeležio let aviona.

1940. - Jugoslavija je uspostavila diplomatske odnose sa ŠSR-om.

1960. - Jugoslavija, Grčka i Turska raspustile su Balkanski savez, zasnovan na Ugovoru o savezu, političkoj saradnji i uzajamnoj pomoći zaključenom na Bledu 8. avgusta 1954.

1963. - U Londonu je održana prva demonstracija novog kućnog uređaja - video-rikordera.

1986. - Umro je srpski pisac Miroslav Antić, "večiti dečak" srpske literature, izuzetan liričar i inventivan dečji pesnik, koji je u svoje pesme uneo kolorit jezika banaćanskih seljaka. Za 35 godina stvaralaštva objavio je više od 30 knjiga i radio na filmskim projektima "Sveti pesak" i "Doručak s đavolom". Dela: zbirke pesama "Ispričano za proleća", "Plavo nebo", "Roždestvo tvoje", "Psovke nežnosti", "Garavi sokak", "Koncert za 1001 bubanj", "Kikinda", pesme za decu "Plavi čuperak", "Poslednja bajka", Nasmejani svet", "Šašava knjiga", "Prva ljubav", "Svašta umem", radio drame "Otužni marš", "Povečerje".

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 25. jun
1903. - Rođen je Džordž Orvel (pravo ime Eric Blair), engleski književnik, protivnik imperijalizma. Dao je ostavku na državnu službu u Indiji i bio ranjen u španskom građanskom ratu, boreći se na strani republikanaca. Napisao je više dela, od kojih su najpoznatiji satirični romani "Životinjska farma" i "1984".

1924. - Rođen je Sidni Lumet, jedan od najistaknutijih američkih filmskih reditelja. Sin je poznatog glumca, pisca i reditelja Baruha Lumeta (rođenog u Varšavi). U filmskoj umetnosti oprobao se najpre kao glumac - već u petoj godini, a u jedanaestoj je debitovao na Brodveju. Godine 1947. osnovao je jedan od brodvejskih teatara, kada potiskuje svoje glumačke ambicije zarad režije. Posle dve decenije pozorišne glume i režije, angažuje ga televizija, na kojoj 1951. samostalno realizuje oko 50 programa poznate serije "Opasnost". Šest godina kasnije, snima svoj prvi film, "Dvanaest gnevnih ljudi", koji naznačuje prelazak na "veliki ekran", ali se s vremena na vreme ipak vraća televiziji, a naročito pozorištu. Mnogi njegovi filmovi dobitnici su najvećih priznanja na međunarodnim festivalima i filmskim akademijama ("Dvanaest gnevnih ljudi", "Dugo putovanje u noć", "Čovek iz zalagaonice", "TV mreža", "Serpiko" i dr.). Poštovan je, ali ne baš i mnogo voljen od svojih (kada je snimio "TV mrežu", neki kritičari su pisali: "Ujeda ruke koje su ga hranile").

1925. - U Užice je uz veliko slavlje stigao prvi voz, popularno nazvan Ćira. Izgradnju pruge između Vardišta i Užica počela je Austrougarska, odmah po okupaciji Srbije 1915. Projektovali su je austrougarski inženjeri, a u surovim uslovima gradili ratni zarobljenici Italijani i Rusi. "Ćira" je prestao da saobraća 1974, kad su u Jugoslaviji ukinute i mnoge druge pruge uskog koloseka.

1929. - Američki predsednik Huver odobrio je početak izgradnje Boulder Dam-a, kasnije Hoover Dam (Huverova brana). To je najviša betonska brana u SAD-u, na reci Kolorado, visoka 221,5m i duga 380m. Uzvodno od brane nalazi se veštačko jezero Mid. Brana je građena u periodu od 1931. do 1936. godine.

1950. - Izraelska nacionalna avio-kompanija El Al počela je sa radom.

1950. - Severna Koreja napala je Južnu Koreju. U ovom ratu je prvi put u istoriji došlo do oružane intervencije OUN u cilju suzbijanja agresije. Rat nije doveo ni do ujedinjenja ni do odlučujuće pobede zaraćenih strana, a primirje je potpisano tek 1953. godine.

1959. - ŠSR je predložio uspostavljanje denuklearizovane zone na Balkanskom poluostrvu i u Jadranskom moru.

1961. - Iračke vlasti izjavile su da Kuvajt smatraju delom svoje teritorije.

1966. - Jugoslavija i Vatikan obnovili su diplomatske odnose. Protokolom koji je potpisan, vlada SFRJ "garantuje katoličkoj crkvi u Jugoslaviji slobodno vršenje verskih poslova i verskih sloboda." Protokol predstavlja prvi sporazum Vatikana sa jednom socijalističkom zemljom.

1969. - Odigran je najduži teniski meč u istoriji Vimbldona. Pančo Gonzales pobedio je Čarlsa Pasarela u meču koji je trajao 5 sati i 12 minuta.

1975. - Mozambik je dobio nezavisnost od Portugala.

1989. - U SAD-u je izašao prvi poštanski žig posvećen homoseksualcima.

1991. - Slovenija i Hrvatska proglasile su nezavisnost od SFRJ.

[Necromancer]

26. jun

1541. U borbi za vlast španskih konkvistadora, u Limi je ubijen osvajač Perua i osnivač grada Lima (1535) Fransisko Pisaro.

1690. U Beogradu, na Kalemegdanu, održan je veliki srpski narodno-crkveni sabor na kojem je odlučeno da se prihvati poziv austrijskog cara Leopolda na zajedničku borbu protiv Turaka, ali sa teritorije Ugarske.

1810. Umro je francuski pronalazač Žozef Mišel Mongolfje, koji je s bratom Žakom Etjenom 1783. konstruisao prvi vazdušni balon napunjen zagrejanim vazduhom.

1836. Umro je francuski oficir Klod Žozef Ruže de Lil koji je 1792. napisao reči i komponovao francusku himnu "Marseljeza".
1843. Hongkong je proglašen britanskom kraljevskom kolonijom, sa Henrijem Potindžerom kao prvim guvernerom.

1856. Umro je nemački filozof Maks Štirner, pobornik i teoretičar anarhizma. Njegovo glavno delo, "Jedini i njegova svojina" (1845), izazvalo je oštre polemike i jedno vreme je bilo zabranjeno ("Istorija reakcije", "Manji spisi").

1858. Potpisivanjem mirovnog ugovora u Tjencinu završen je britansko-kineski rat. Kina se ugovorom obavezala da otvori nove luke za evropsku trgovinu i da legalizuje uvoz opijuma.

1869. Rođen je srpski geolog i paleontolog ruskog porekla Vladimir Dimitrijevič Laskarev, jedan od najboljih poznavalaca tercijara i kvartara. Bavio se istraživanjem neogena i kvartara i fosilne faune u Srbiji.

1867. Sa Beogradske tvrđave je skinuta turska zastava, koja se četiri veka vijorila nad gradom. Tri meseca ranije Turci su predali ključeve Beograda knezu Mihailu Obrenoviću, ali je na Beogradskoj tvrđavi pored srpske ostala turska zastava.

1877. U oslobodilačkom ratu Srbije i Crne Gore protiv Turske (1876-7 Crnogorci su kod Spuža potukli tursku vojsku koju je predvodio zapovednik Skadra Sulejman paša.

1881. Srpski knez Milan Obrenović zaključio je sa Austro-Ugarskom "Tajnu konvenciju" kojom se Srbija obavezala da će prestati sa agitacijom u Bosni i Hercegovini i da neće zaključiti nijedan međunarodni sporazum suprotan interesima Beča. Za uzvrat je dobio podršku u proglašenju kraljevine i nezavisnost Srpske pravoslavne crkve od Carigradske patrijaršije.

1892. Rođena je američka književnica Perl Bak, koja je u svojim romanima opisala život u Kini gde je odrasla kao kćerka misionara ("Paviljon žena", "Dobra zemlja", "Istok-Zapad"). Nobelovu nagradu za književnost dobila je 1938. godine.

1898. Rođen je nemački konstruktor aviona i industrijalac Vilhelm Meseršmit, koji je napravio prvi avion na svetu sa brzinom od 1.000 kilometara na sat (1941).

1905. Umro je srpski pisac Janko Veselinović, autor romana "Hajduk Stanko" sa tematikom iz Prvog srpskog ustanka i pripovedaka i romana o seoskom životu ("Slike iz seoskog života", "Seljanka").

1906. U francuskom gradu Le Man održana je prva automobilska Gran pri trka.

1917. Na Solunskom polju su streljani generalštabni pukovnik srpske vojske Dragutin Dimitrijević Apis i majori Ljubo Vulović i Rade Malobabić, koji su pred vojnim sudom osuđeni na smrtnu kaznu zbog navodnog planiranja atentata na regenta Aleksandra Karađorđevića.

1941. Finska se pridružila Nemačkoj u Drugom svetskom ratu i objavila rat SSSR-u u kojem je učestvovala tri godine.

1945. U San Francisku su predstavnici 50 zemalja, uključujući Jugoslaviju, potpisali Povelju o osnivanju UN, koja je stupila na snagu 24. oktobra.

1960. Bivša francuska kolonija Madagaskar stekla je nezavisnost kao Malgaška Republika; britanski protektorat Somalilend postao je nezavisna država, a 1. jula se ujedinio s Italijanskom Somalijom pod nazivom Somalija.

1970. Aleksandar Dubček, lider čehoslovačkog reformističkog pokreta ("praško proleće"), isključen je iz Komunističke partije Čehoslovačke.

1977. Afrička država Džibuti stekla je nezavisnost posle 117 godina francuske vladavine.

1977. Američki pevač Elvis Prisli održao je svoj poslednji koncert u Indijanapolisu. Umro je dva meseca kasnije.

1992. Tokom rata u Bosni generalni sekretar UN Butros Butros-Gali pozvao je bosanske Srbe da u roku od 48 sati zaustave ofanzivu na Sarajevo, a bosanske Muslimane da deblokiraju sarajevski aerodrom.

2000. Naučnici iz 18 zemalja dekodirali su 85 odsto ljudskog genoma, čime je otvorena nova era u ljudskoj medicini. U naučnim krugovima u svetu ocenjeno je da dešifrovanje ljudskog genoma predstavlja najveće otkriće u istoriji čovečanstva.

2001. Predstavnici sedam zemalja Balkana (SRJ, BiH, Albanije Bugarske, Hrvatske, Makedonije i Rumunije) potpisali su, u okviru Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope, Memorandum o razumevanju o slobodnoj trgovini. BiH, SRJ i Hrvatska potpisale su sporazum kojim se obavezuju da reše problem 1,2 miliona izbeglih i raseljenih lica tokom ratova u bivšoj SFRJ (1991-95).

2004. Posle 14 godina prekida, u hrvatski grad Split stigao je prvi voz iz Beograda.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 27. jun
1550. - Rođen je Šarl IX, francuski kralj koji je vladao (1560-1574) pod jakim uticajem svoje majke Katarine Mediči. Za vreme njegove vladavine, počeli su između hugenota i katolika versko-građanski ratovi, koji su trajali 1562-1598. Po nagovoru majke i katoličkog vođe vojvode od Giza, odobrio je pokolj hugentota u tzv. Vartolomejskoj noći (1572), što je još jače rasplamsalo verske sukobe.

1693. - U Londonu je objavljen prvi časopis za žene - "The Ladies' Mercury".

1806. - Englezi su okupirali Buenos Ajres.

1877. - Ruske snage su prešle Dunav u ratu protiv Otomanskog carstva, u kojem su se na strani Rusije borile Srbija i Crna Gora. Rat je okončan pobedom Rusije, ali su potom Srbija i Crna Gora, na račun favorizovane Bugarske, oštećene Sanstefanskim mirom 1878, koji je donekle izmenjen iste godine na Berlinskom kongresu. Srpski nacionalni interesi ipak su ponovo povređeni - područje Starog Vlaha ili Raška oblast (prema turskoj administrativnoj podeli, Novopazarski sandžak) dato je na upravu Otomanskom carstvu, a Austrougarskoj pravo da okupira Bosnu i Hercegovinu, čime je sprečeno ujedinjenje srpskih zemalja i izlazak Srbije na more.

1882. - Mesto Topola u Šumadiji, koje je u podnožju Oplenca osnovao vođa Prvog srpskog ustanka Karađorđe, proglašeno je varošicom. Karađorđe je 1781. tu podigao kuću s više pomoćnih zgrada, koju je na početku ustanka uništio beogradski dahija Kučuk Alija. Na istom mestu, Karađorđe je 1805. podigao novu kuću s pomoćnim zgradama i sve ogradio palisadom. Tako je Topola postala utvrđeno naselje, uz koje su počele da niču i druge kuće.

1908. - Okončana je "bombaška afera" uperena protiv crnogorskog kneza Nikole I Petrovića. Naziv je dobila po tome što je grupa studenata nabavila bombe u nameri da se, kako se tvrdilo, obračuna s knezom. Zavera je otkrivena i pred sud su izvedena 52 protivnika autokratske kneževe vlasti. Četvorica su osuđena na smrt, a ostali na tri do 20 godina zatvora.

1940. - Sovjetski Savez je ponovo uveo Gregorijanski kalendar.

1950. - U Jugoslaviji je donet "Osnovni zakon o upravljanju državnim privrednim preduzećima i višim privrednim udruženjima od strane radnih kolektiva", kojim je uvedeno radničko samoupravljanje. Taj sistem je u početku imao dobre rezultate, ali je kasnije ispoljio mnoštvo slabosti - pre svega zbog ignorisanja tržišnih mehanizama i uspostavljanja komplikovane procedure sporazumevanja i dogovaranja privrednih subjekata - i doživeo je kraj krvavim raspadom druge Jugoslavije.

1955. - U Ilinoisu je donet prvi zakonski akt koji je regulisao obavezu vozača da prilikom vožnje budu vezani pojasom.

1977. - Džibuti je dobio nezavisnost od Francuske.

1986. - Na sprovedenom referendumu, Irci su podržali zabranu razvoda braka.

1990. - Književnik Salman Ruždi, kojeg je Iran osudio na smrt, priložio je 8600$ žrtvama zemljotresa u ovoj zemlji.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 28. jun
- Danas je narodni i crkveni praznik Vidovdan, čiji naziv potiče od svetog Vida, koji je, prema predanju, bio čudotvorac i iscelitelj, naročito u lečenju očiju. Od Kosovske bitke, na Vidovdan 1389, obeležava se i kao dan svetog velikomučenika cara Lazara i ostalih srpskih mučenika. Zbog toga se tog dana ne peva, ne igra i ne veseli. Predanje kaže da kukavica koja se oglasi u proleće prestaje da kuka posle Vidovdana.

1389. - Na polju Kosovu odigrala se presudna bitka srpske i turske vojske, bitka koja je označila početak kraja nezavisne srpske države i otvorila vrata Turcima za dalji prodor u Evropu. Oskudni istorijski podaci ne otkrivaju tok bitke, čak ni pobednika. Pretpostavlja se da je turski sultan Murat I, koji je na Kosovo stigao sa sinovima Bajazitom (potonji sultan Bajazit I) i Jakubom, predvodio 40.000 vojnika, a da je srpski knez Lazar Hrebeljanović sakupio 25.000 boraca. Srpski kralj Bosne Tvrtko I Kotromanić - koji je knezu Lazaru, suočenim sa islamskom najezdom posle pada u vazalni položaj romejskog (vizantijski) i bugarskog cara, pritekao u pomoć odredom pod komandom velikog vojvode Vlatka Vukovića - pisao je Trogiranima 1. avgusta 1389. o pobedi nad Turcima. Slično pismo poslao je u Firencu, odakle mu je odgovoreno da već znaju za turski poraz. Na pobedu Srba posredno ukazuje i dnevnik s puta u Carigrad ruskog mitropolita Pimena, u kojem se pominju veliki neredi u Turskoj 12 dana posle Kosovske bitke. U bici su poginula oba vladara - kneza Lazara Turci su zarobili i posekli, a sultana Murata I ubio je srpski ratnik Miloš Obilić, probivši se kroz tursku vojsku. U svakom slučaju, nesporna je posledica sudara hrišćanstva i islama i dveju u svemu različitih kultura - Srbija je, budući da nije imala tako velike rezerve kao Otomansko carstvo, ubrzo postala vazalna država. Sedam decenija kasnije, pokorena je i potom provela četiri veka u ropstvu. Kosovskoj bici prethodio je poraz Srba na Marici 1371, kad su poginuli gospodari srpske države Makedonije, kralj Vukašin Mrnjavčević i njegov brat despot Jovan Uglješa. Turci su potom dvaput upadali u zemlje kneza Lazara, ali su potučeni 1381. kod Paraćina i 1386. kod Pločnika, a osetne gubitke naneo im je i vojvoda Vuković 1388. kod Bileće. Kosovska bitka postala je predmet legende, najpre kod bugarskog pisca Konstantina Filozofa u "Životu despota Stefana Lazarevića", zatim kod dubrovačkog istoričara Mavra Orbinija u delu "Il Regno degli Slavi" (Carstvo Slovena), a najviše u ciklusu veličanstvenih srpskih narodnih pesama.

1577. - Rođen je Peter Paul Rubens, flamanski slikar, jedan od najvećih majstora baroknog stila. Slike su mu pune dramatičnosti, patosa, čulnosti, raskoši kostima i sjaja boja. Svestran kao retko koji slikar, Rubens je radio istorijske, mitološke, alegorijske i religijske kompozicije, seoske i galantne scene, portrete i pejzaže. Najznačajnija dela: "Skidanje s krsta" (u katedrali u Amsterdamu), "Probadanje kopljem" (u muzeju u Anversu, rodnom mestu ovog umetnika), "Čudo sv. Injasija" (u muzeju u Beču) "Otmica kćeri Leukipovih" i "Bitka amazonki" (u Pinakoteci u Minhenu), "Krunisanje Marije Mediči" (u Luvru), "Helena Furman", "Umetnik, njegova žena Helena Furman i njihova deca" (u zbirci Alf. Rotšilda u Parizu)...

1820. - Dokazano je da paradajz nije otrovan.

1838. - Britanska kraljica Viktorija krunisana je u Vestminsterskoj opatiji.

1848. - Antoine Joseph Sax patentirao je saksofon, duvački instrument sa jednojezičnim piskom.

1874. - Umro je srpski državnik Ilija Garašanin, čije je delo "Načertanije", objavljeno 1844, predviđalo oslobađanje svih Južnih Slovena i stvaranje velike jugoslovenske države pod vođstvom Srbije. Zalagao se i za Savez balkanskih naroda koji bi se zajedno oduprli Otomanskom carstvu. Sin je trgovca Milutina Savića iz sela Garaši kod Kragujevca i prezime je uzeo prema nazivu rodnog mesta. Karijeru je počeo kao oficir 1837. i bio prvi starešina vojske kneza Miloša Obrenovića, ali je posle abdiciranja kneza Miloša 1839, morao u izbeglištvo. Po povratku u otadžbinu, od 1843. do 1852. bio je ministar unutrašnjih dela, do 1853. ministar spoljnih poslova, ali je smenjen pod pritiskom Rusije, iako se protivio austrofilskoj politici kneza Aleksandra Karađorđevića i smatrao da Srbija treba da se osloni na Rusiju i Francusku. Ponovo je postao ministar unutrašnjih dela 1858. i odluka Svetoandrejske skupštine o zbacivanju dinastije Karađorđević najviše je njegova zasluga. Na poziv kneza Mihaila Obrenovića, 1861. postao je šef vlade i diplomatije. Prihvatio je njegovu ideju o savezu s Crnom Gorom, Grčkom i Rumunijom u pripremanju ustanka protiv Turaka, takođe je vodio tajne pregovore o ustanku s prvacima Srba u Bosni i Šiptara, ali je otpušten 1867. zbog protivljenja kneževoj ženidbi s Katarinom Konstantinović.

1914. - U Sarajevu je srpski nacionalni revolucionar iz organizacije "Mlada Bosna", Gavrilo Princip, ubio austrougarskog nadvojvodu, prestolonaslednika Franca Ferdinanda, velikog pobornika rata protiv Srba i Srbije. Austrougarska je iskoristila taj događaj da Srbiji postavi ultimatum, optužujući je da stoji iza atentata. Pošto je Srbija odbacila ponižavajući ultimatum, Austrougarska joj je objavila rat i napala je, čime je kresnula varnicu Prvog svetskog rata. Prethodno je na Ferdinanda bacio bombu Nedeljko Čabrinović, ali je promašio. Atentatori su pohvatani i osuđeni - Veljko Čubrilović i Danilo Ilić na smrt, a Princip, Čabrinović i Trifko Grabež, budući maloletnici, na 20 godina robije, ali su ubrzo umrli pod torturom u tamnici u Terezinu u Češkoj, ne dočekavši raspad Austrougarske i oslobođenje Bosne i Hercegovine od okupacije.

1919. - U Versaju je na Mirovnoj konferenciji potpisan mirovni ugovor s poraženom Nemačkom, čime je i formalno okončan Prvi svetski rat. Nemačka je izgubila Alzas i Lorenu, koji su pripali Francuskoj, Sar je pretvoren u autonomnu oblast pod upravom Pariza, Austrija je svedena na nemačko govorno područje, Belgija i Danska dobile su manje teritorije, a Dancig (Gdanjsk) je postao slobodna luka. Nemačka je izgubila sedminu teritorije s desetinom stanovništva, morala je da plaća reparacije, a njene kolonije su podeljene ili predate Društvu naroda. Rezultat Versajskog ugovora bilo je i stvaranje novih država - Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Poljske, Čehoslovačke, Mađarske, Finske, Estonije, Letonije i Litvanije.

1921. - Ustavotvorna skupština Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca izglasala je Vidovdanski ustav, kojim je učvršćena vlast kralja. Skupština je u bitnim pitanjima potčinjena monarhu, a država je proglašena "ustavnom, parlamentarnom i naslednom monarhijom" s dinastijom Karađorđević. Ustav je važio do 1929, kada ga je kralj Aleksandar ukinuo i zaveo tzv. Šestojanuarsku diktaturu.

1939. - Američka vazduhoplovna kompanija "Pan Ameriken" otvorila je prvi putnički let preko Atlantika. Karta u jednom pravcu stajala je 375 dolara, a povratna 675.

1946. - Enrico de Nicola postao je prvi predsednik Italije.

1950. - Pušten je u saobraćaj put Beograd-Zagreb, dug 400 kilometara, nazvan autoput bratstvo-jedinstvo, u čijoj su izgradnji učestvovale i dobrovoljne omladinske radne brigade iz cele zemlje. Nasilnim otcepljenjem Hrvatske od Jugoslavije, saobraćaj na putu prekinut je 1992.

1960. - Osnovan je Univezitet u Novom Sadu, koji je počeo da radi u jesen 1960.

1977. - Umro je srpski slikar Ivan Tabaković, profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najznačajnijih predstavnika srpskog modernog slikarstva. Studirao je u Budimpešti, Zagrebu i Minhenu. Počeo je sa senzibilnim realističkim portretima i mrtvim prirodama, zatim, u socijalno angažovanoj fazi, dopirao do duhovite groteske u slikanju deformisanosti građanskog mentaliteta, u intimističkoj fazi, stavljao naglasak na čistu likovnost, a potom je istraživao veze nauke i umetnosti i izvore likovnog izražavanja, pri čemu je imao dodirne tačke s nadrealizmom, apstraktnim slikarstvom i dadaizmom. U poslednjoj fazi, primenjivao je tehniku kolaža, stvarajući lucidnom maštovitom kombinatorikom neočekivane nadstvarne vizije u koje je prevodio poetsko-filozofska razmišljanja o prirodi čoveka i kosmosa.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 29. jun
1613. - Izgoreo je Šekspirov teatar Globe.

1844. - Rođen je srpski političar i pravnik Gligorije-Giga Geršić, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije. Jedan je od osnivača Radikalne stranke, u čijoj je vladi triput bio ministar pravde. Bio je plodan pravni pisac, naročito u oblasti međunarodnog javnog prava. Dela: "Enciklopedija prava", "Sistem rimskog privatnog prava", "Priroda državine", "Današnje ratno pravo", "Današnje diplomatsko i konzularno pravo", "Međunarodno-pravni bilans u posleratnoj balkanskoj krizi".

1844. - Rođen je srpski matematičar i pronalazač Ljubomir Klerić, profesor mehanike na Velikoj školi u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, ministar prosvete i privrede. Izumeo je polarni pantograf i traktoriograf. Bavio se uglavnom teorijskom mehanikom, napisao više naučnih radova i univerzitetski udžbenik "Teoriska mehanika".

1865. - Rođen je Shigechiyo Izumi, čovek koji je najduže živeo. Umro je kada je imao čak 120 godina i 237 dana.

1869. - Skupština Srbije usvojila je ustav koji su posle smrti kneza Mihaila Obrenovića 1868. sačinili Milivoje Blaznavac, Jovan Ristić i Jovan Gavrilović, namesnici njegovog maloletnog sina Milana. Prvi put u istoriji Srbije, skupština je postala zakonodavni organ, mada s ograničenim pravima.

1873. - Rođen je srpski pisac Petar Kočić, jedan od najistaknutijih pisaca srpskog realizma, nacionalni borac protiv austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine. Po povratku sa studija slavistike u Beču i službovanja u Srbiji i Skoplju, dugo je bio bez posla, osuđivan je i tamnovao je u Banja Luci i Tuzli. U Banja Luci je pokrenuo list "Otadžbina", koji je često bio zabranjivan. Počeo je pesmama, ali je ubrzo prešao na prozu. Jedrim i sažetim pripovedanjem i svežim poetskim jezikom, snažno je prikazao planinski zavičaj, život u njemu i sudbinu seljaka, a u satirama je britko kritikovao prilike u kojima su živeli potlačeni bosanski seljaci pod austrougarskom okupacijom. Dela: satire "Jazavac pred sudom", "Sudanija", zbirke pripovedaka "S planine i ispod planine", "Jauci sa Zmijanja".

1882. - Prema projektu nemačkog inženjera Oskara Smrekara, koji je obavio probna bušenja, u Beogradu je pušten u rad prvi savremeni vodovod. Iz pet dubokih bunara grad je dobijao oko 65 litara vode u sekundi.

1916. - Prvi put je uzleteo avion tipa boing.

1921. - U Beogradu je pokušan atentat na regenta Aleksandra Karađorđevića, dok se vraćao iz Skupštine u kojoj je ozakonio Vidovdanski ustav. Sa skela nedovršene zgrade na uglu Miloševe i Masarikove ulice, molerski radnik Spasoje Stejić bacio je bombu na regentovu kočiju, ali je ona zapela za telefonske žice i eksplodirala ne pogodivši cilj. Stejić je potom osuđen na smrt, ali je presuda preinačena na 20 godina robije.

1922. - Rođen je srpski pisac Vasko Popa, član Srpske akademije nauka i umetnosti, najprevođeniji srpski pesnik u drugoj polovini 20. veka. Nazivan je jezičkim čudotvorcem i poslednjim velikim originalnim pesnikom. Dela: zbirke pesama "Kora", "Nepočin-polje", "Sporedno nebo", "Uspravna zemlja", "Vučja so", "Živo meso", "Kuća nasred druma", "Rez", antologija narodnih umotvorina "Od zlata jabuka", antologija poetskog humora "Urnebesnik".

1943. - U aktu odmazde zbog poraza u sukobu s borcima Rasinskog i Južnomoravskog partizanskog odreda kod Ćalija, Nemci su u Drugom svetskom ratu u podnožju brda Bagdala u Kruševcu streljali oko 600 civila, uključujući žene i decu. To mesto je nazvano Slobodište i tu se svake godine održava manifestacija Svečanosti slobode.

1945. - Rutenija, nekada deo Čehoslovačke, postaje deo Ukrajine.

1949. - Južna Afrika počela je da sprovodi aparthejd. Zabranjeno je sklapanje mešovitih brakova.

1971. - Kosmonauti Georgi Dobrovolski, Vladislav Volkov i Viktor Pacajev poginuli su tokom povratka "Sojuza 11" na zemlju. Pored brojnih spekulacija, vladina komisija je odbacila mogućnost da su trojica astronauta poginula 30 minuta pre sletanja zbog gubitka pritiska u letelici zbog neispravnog ventila.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 30. jun
1859. - Charles Blondin postao je prvi čovek koji je prešao preko Nijagarinih vodopada, hodajući po zategnutom užetu.

1876. - Srbija i Crna Gora objavile su rat Otomanskom carstvu, jer nisu mogle da ostanu ravnodušne kad je neodrživo stanje pod Turcima izazvalo ustanak u Hercegovini, Bosni, Starom Vlahu, tj. Raškoj oblasti (Novopazarski sandžak, prema turskoj adminstrativnoj podeli), i Polimlju. Smatralo se da će ulazak Srbije u rat biti uvod u opšti ustanak na Balkanu, ali se to nije dogodilo, jer je na intervenciju velikih sila rat završen, a na Berlinskom kongresu 1878. i Srbija i Crna Gora međunarodno su priznate kao nezavisne države.

1893. - Otkriven je plavobeli dijamant, nazvan Excelsior, od 995 karata.

1894. - Koreja je proglasila nezavisnost od Kine.

1913. - Iznenadnim noćnim napadom bugarske Četvrte i Pete armije na srpske položaje, čime je izazvan Drugi balkanski rat, počela je Bregalnička bitka, okončana 9. jula 1913. potpunim slomom Bugara. Posle ogorčenih borbi na Ovčem polju, Prva i Treća srpska armija i Crnogorska divizija u protivnapadu su potisle Bugare preko reke Bregalnice i probile njihov front na Rajčanskom ridu. Srpski gubici iznosili su oko 16.600 ljudi, a bugarski više od 20.000. Na napad protiv dotadašnjeg saveznika u borbi protiv Otomanskog carstva, koje su zajedno proterali s Balkana, Bugarsku su podstakle Nemačka i Austrougarska, jer Berlinu i Beču nisu bili u interesu jačanje Srbije i sloga balkanskih država. U rat na strani Srbije uključile su se Grčka i Rumunija. Posle poraza, Bugarska je kapitulirala, a mirovnim ugovorom u Bukureštu 10. avgusta 1913, utvrđene su nove granice između balkanskih država.

1936. - Objavljen je roman Margaret Mičel "Prohujalo s vihorom", koji se bavi američkim građanskim ratom sa stanovišta stare buržoazije nazadnog američkog Juga. Delo je steklo ogromnu popularnost širom sveta, prevedeno je na mnoge jezike i filmovano 1937. godine.

1938. - Umro je srpski pisac, pozorišni kritičar i diplomata Milan Rakić, reformator stiha i veliki znalac jezika, član Srpske kraljevske akademije, predsednik srpskog Pen kluba. Posle završenih studija prava u Parizu, radio je u Beogradu kao činovnik, a od 1904. bio je u diplomatskoj službi. Pojavio se 1903. zbirkom "Pesme" kao potpuno izgrađen pisac, misaon i osećajan, pesnik unutarnjih nemira i sukoba čiji pesimizam predstavlja plod dubokog razmišljanja o prolaznosti sveta. Objavio je 1912. zbirku "Nove pesme" i 1936. "Pesme". Pedesetak pesama, koliko je ukupno napisao, odlikuje se elegancijom i savršenstvom forme i spada u vrh srpske lirike 20. veka; među najčuvenijima su: "Na Gazimestanu", "Jefimija", "Dolap", "Simonida", "Napuštena crkva", "Orhideja", "Ljubavna pesma"; Rakićeve pozorišne kritike izraz su velike kulture i pouzdanog suda.

1940. - Prvi put je izašao popularni crtani strip Dejla Mesika - "Brenda Star".

1962. - Države Ruanda i Burundi stekle su nezavisnost.

1966. - Rođen je bokser Majk Tajson. Pored mnogobrojnih skandala u privatnom, ali i profesionalnom životu (odgrizao je u ringu uvo Ivanderu Holifildu), ostaje upamćen kao najmlađi osvajač titule svetskog prvaka u najprestižnijoj, teškoj kategoriji. Tada je imao samo 20 godina i 144 dana.

1969. - Derek Klejton iz Australije postavio je rekord u maratonu - 2:08:34.

1975. - Popularna pevačica Šer udala se za Grega Almana, samo četiri dana posle razvoda od Sonija Bona.

1987. - Švedski atletičar Patrik Sjoberg postavio je novi rekord u skoku uvis.

[Necromancer]

1. jul

1569. Stvorena je Lublinska unija kojom su se ujedinile Litvanija i Poljska. Deobom Poljske 1795. veći deo Litvanije pripao je Rusiji.

1804. Rođena je francuska književnica Žorž Sand, preteča feminizma, autor sentimentalnih, socijalnih i seoskih romana i priča ("Indijana", "Lelija", "Đavolja bara", "Majstori trubači", "Povest mog života"). Ostavila je i obimnu prepisku i memoare.

1835. U Pešti je štampan prvi broj "Serbskog narodnog lista", ilustrovanog književnog nedeljnika Srba u Mađarskoj, koji je pokrenuo publicista i urednik "Letopisa" Matice srpske Teodor Pavlović. List je s kraćim prekidima izlazio do 1848.

1839. Umro je turski sultan Mahmud II, poslednji vladar iz dinastije Osmana Osvajača. Na vlast je došao 1808. i pokušao da reformama zaustavi propadanje turskog carstva. Sproveo je reforme u vojsci po evroposkom uzoru i ukinuo janičare. Srbiji je priznao proširenu autonomiju (hatišerif od 1830).

1860. Umro je američki industrijalac Čarls Gudjer, koji je 1839. otkrio proces vulkanizacije kaučuka, što je dorinelo brzom razvoju industrije gume, posebno prozvodnji automobilskih guma.

1867. Ontario, Kvebek, Nova Škotska i Nju Branzvik proglasile su federalnu uniju Kanada, koja je "Severno-američkim zakonom" britanskog parlamenta dobila status dominiona.

1872. Rođen je francuski inženjer i pilot Luj Blerio, utemeljivač francuske avio-industrije. Prvi je avionom preleteo kanal Lamanš 1909.

1876. Umro je ruski revolucionar anarhist Mihail Aleksandrovič Bakunjin. Zbog širenja liberalnih ideja ruski Senat ga je 1844. lišio plemićke titule i osudio na robiju u Sibiru, odakle je uspeo da pobegne u zapadnu Evropu gde je nastavio revolucionarne aktivnosti.

1887. Počela je da radi prva astronomsko-meteorološka stanica u Srbiji, koju je u svojoj kući na Vračaru u Beogradu organizovao profesor Velike škole Milan Nedeljković. Godine 1902. on je počeo da izdaje i prvu opštu prognozu vremena.

1896. Umrla je američka književnica Herijet Elizabet Bičer Stou, koja je romanom "Čiča Tomina koliba" pridobila brojne savremenike za oslobađanje Crnaca od ropstva.

1902. Rođen je američki filmski režiser nemačkog porekla Vilijam Vajler, dobitnik Oskara za filmove "Gospođa Miniver", "Ben Hur" i "Najlepše godine našeg života". Proslavio se i filmovima "Male lisice", "Keri", "Praznik u Rimu".

1921. Na tajnom sastanku u Šangaju osnovana je Komunistička partija Kine, koja je 1949. preuzela vlast u Kini.

1921. Prvi put je primenjena vakcina za zaštitu dece od tuberkuloze (BCG).

1942. Nemačke trupe su u Drugom svetskom ratu, posle osmomesečne opsade, zauzele Sevastopolj, najvažniju rusku crnomorsku luku na poluostrvu Krim.

1946. SAD su izvršile probu atomske bombe na atolu Bikini u Pacifiku.

1960. Gana je postala republika, s prvim predsednikom Kvame Nkrumahom.

1961. Rođen je američki atletičar Karl Luis, jedan od najuspešnijih sportista 20. veka. Na Olimpijskim igrama 1984. osvojio je četiri zlatne medalje.

1962. Afrička republika Ruanda i kraljevina Burundi su stekle nezavisnost, nakon što je Generalna skupština UN u februaru ukinula nadzor nad ove dve države.

1966. Održan je "Brionski plenum" Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, na kojem su iz rukovodstva partije uklonjeni Aleksandar Ranković, potpredsednik SFR Jugoslavije i Svetislav Stefanović, savezni sekretar za unutrašnje poslove, što je značilo i uklanjanje sa državnih funkcija. Kao ličnosti odgovorne za rad Službe državne bezbednosti, oni su optuženi za prisluškivanje predsednika SFRJ Josipa Broza Tita i za šovinističku politiku prema Albancima na Kosovu.

1974. Umro je argentinski general i političar Huan Domingo Peron, osnivač Peronističkog pokreta. Kao predsednik Argentine (1946-55 i 1973-74) vladao je autokratski oslanjajući se na vojsku, radničke sindikate i izuzetnu popularnost supruge Eve.

1991. Na sastanku u Pragu lideri istočnoevropskih zemalja ukinuli su vojni savez Varšavski pakt, osnovan 1955.

1994. Vođa Palestinske oslobodilačke organizacije Jaser Arafat vratio se u Palestinu, nakon 27-godišnjeg izbeglištva.

1997. Hong Kong je, nakon što je 150 godina bio pod engleskom upravom, ponovo vraćen pod kinesku jurisdikciju, kao njen specijalni administrativni region.

1999. Umro je južnorodezijski političar Džošua Nkomo, borac protiv rasističke vladavine belaca u Južnoj Rodeziji (Zimbabve) i lider pokreta za nezavisnost (1950-70). Sa Robertom Mugabeom formirao je Patriotski front.

2000. Posle sastanka šefova država u Pjongjangu (13-15. juna) predstavnici dve Koreje potpisali su sporazum o spajanju porodica, koje su zbog rata bile razdvojene skoro pola veka.

2000. Pušten je u saobraćaj najduži most na svetu koji je povezao Švedsku i Dansku.

2001. U Aćeu u Indoneziji pronađeno je 27 izmasakriranih tela. Tokom separatističkog rata pobunjenika, članova Pokreta za oslobođenje Aćea, u tom mestu je od sredine sedamdesetih ubijeno preko 870 ljudi.

2002. U Hagu je formalno označen početak rada Stalnog međunarodnog suda za ratne zločine, koji osporavaju SAD. Taj sud je osnovan 17. jula 1998. u Rimu i do početka rada Rimski statut je ratifikovalo 86 država, uključujući i SRJ.

2003. SAD su ukinule vojnu pomoć za oko 50 zemalja, uključujući i Srbiju i Crnu Goru. Te zemlje nisu do određenog roka sa Vašingtonom potpisale bilateralni sporazum o neizručivanju američkih državljana Međunarodnom krivičnom sudu u Hagu.

2004. Umro je američki glumac Marlon Brando (80), jedan od najuticajnih glumaca svoje generacije i dobitnik Oskara za uloge u filmovima "Kum" i "Na dokovima Njujorka".

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 3. jul
1806. - Majkl Kins (Michael Keens) izložio je prvu kultivisanu jagodu.

1819. - Otvorena je prva štedionica u SAD-u.

1883. - U Pragu je rođen Franc Kafka, pisac beznađa, očaja ili apsurda, pisac uprkos samom sebi, kako ga neretko nazivaju, jedan od najznamenitijih ali i najtajanstvenijih i najkontroverznijih predstavnika moderne proze. Živeći neprekidno u egzistencijalnoj zebnji, stvorio je značajno delo o opštoj nesigurnosti i ugroženosti čoveka, služeći se prevashodno postupkom groteske, paradoksa i fantastike. U svim njegovim pripovetkama i romanima usamljeni čovek bačen je u svet u kojem vlada obrnuta logika, tj. paradoks. Neki teoretičari i književni kritičari pribegavaju sociološko-istorijskom tumačenju Kafkinih dela, mnogi ih tumače biografski, odnosno psihološki, mada ima i onih (Maks Brod recimo) koji delu pristupaju sa religijsko-mitološkog stanovišta, kao i onih koji se drže tzv. imanentnog čitanja, tj. samog teksta, zanemarujući pri tom spoljašnje okolnosti. Kao malo koje delo svetske književnosti pre i posle Kafke, delo ovog pisca u celini je prožeto snažnim osećajem straha, krivice, beznađa, očaja i verom u goru budućnost (kod Kafke može biti samo gore, boljeg naprosto nema, svaki ishod je nužno rđav!). Pa ipak, budući artikulisan u delu, čini se da je sav taj očaj nadišao samog sebe. Kafka je testamentom odredio da se njegova neobjavljena dela spale, ali Maks Brod, njegov prijatelj i izvršilac testamenta, nije ga poslušao, tako da je veći deo Kafkinog opusa štampan posthumno. Dela: romani "Proces", "Zamak", "Amerika", pripovetke "Preobražaj", "Jazbina", "U kažnjeničkoj koloniji", "Presuda", "Prolaznici koji trče"...

1898. - Joshua Slocum završio je prvu solo plovidbu oko sveta.

1947. - U Njujorku je 252.288 ljudi prošlo kroz Grand Central Station, čime su oboreni svi dotadašnji rekordi.

1950. - Odigrao se prvi krvavi sukob snaga SAD-a i Severne Koreje u Korejskom ratu.

1971. - U Parizu je umro roker i frontmen grupe "The Doors" - Džim Morison.

1972. - U saobraćaj je predata deonica Valjevo-Užice na pruzi Beograd-Bar. Cela pruga puštena je u redovan saobraćaj u maju 1976.

1982. - Martina Navratilova porazila je Kris Evert Lojd u finalu Vimbldona.

1983. - U Beogradu je završeno šesto zasedanje Konferencije UN za trgovinu i razvoj (UNCTAD).

1988. - SAD su oborile iranski putnički avion iznad Golfskog zaliva, prilikom čega je nastradalo 290 putnika.

1989. - Film "Betmen" postavio je rekord u ostvarenoj zaradi. Za samo deset dana prikazivanja, zarađeno je 100 miliona dolara.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 6. jul
1415. - Spaljen je kao jeretik Jan Hus, češki verski reformator i narodni propovednik, profesor i rektor Univerziteta u Pragu. Ustao je protiv nemačkog uticaja u Češkoj i borio se protiv bogaćenja i zloupotreba u katoličkoj crkvi. Papa ga je osudio i bacio na njega anatemu 1410. godine. U svom glavnom delu - "De ecclesia" - Hus je, pozivajući se na Bibliju, osporavao papi mešanje u svetovne stvari, tražio da osnov vere bude Sveto pismo i da se crkva liši svojih velikih poseda. Pozvan je na Koncil u Konstanci kako bi izneo svoja gledišta, uz garancije da mu se ništa neće desiti, ali su ga ipak uhapsili i pogubili kao jeretika.

1483. - Krunisan je engleski kralj Ričard III. Vladao je dve godine i poginuo je kod Bosvorta, u borbi sa Henrikom VII iz dinastije Tjudora.

1785. - Američki kongres usvojio je odluku da se nacionalna valuta nazove dolar.

1855. - Rođen je srpski vojvoda Živojin Mišić, učesnik svih ratova koje je Srbija vodila od 1876. do 1918, jedan od najbriljantnijih vojskovođa u Prvom svetskom ratu. Vojno obrazovanje stekao je u Artiljerijskoj školi u Beogradu i austrijskoj Streljačkoj školi, a na Vojnoj akademiji u Beogradu predavao je od 1898. do 1904. strategiju. U srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878, uspešno je komandovao bataljonom, zatim odredom, istakavši se izuzetnom hrabrošću. Bataljonom je komandovao i u srpsko-turskom ratu 1885, a 1904. je penzionisan, i to zbog sumnje da je neprijateljski raspoložen prema oficirima-zaverenicima koji su 1903. ubili kralja Aleksandra Obrenovića. Zbog vojno-političke situacije u kojoj se Srbija našla posle austrougaske aneksije Bosne i Hercegovine, aktiviran je 1909, na zahtev načelnika Glavnog generalštaba - vojvode Radomira Putnika, i postavljen za njegovog pomoćnika. U Prvom balkanskom ratu, pokazao se kao sjajan strateg i jedan je od najzaslužnijih za pobedu nad Turcima 1912. u Kumanovskoj bici. U balkanskim ratovima i na početku Prvog svetskog rata, bio je pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande. Na sopstvenu molbu, 15. novembra 1914, tokom Kolubarske bitke, postavljen je za komandanta Prve armije, koja je zapala u veoma tešku situaciju. Povrativši joj poljuljani moral, uspeo je izuzetnim taktičkim potezima da zaposedne Suvoborski greben, a potom energičnim dejstvima potpuno razbije austrougarske trupe. Kolubarska bitka, u kojoj je 300.000 austrougarskih agresorskih vojnika do nogu potukla srpska vojska od 120.000 boraca, jedinstven je primer u istoriji ratova koji svedoči o tome da se armija kojoj je predviđan brzi slom za kratko vreme može reorganizovati, preći u kontraofanzivu i neprijatelju naneti odlučujući poraz, zbog čega se i danas izučava na vojnim akademijama širom sveta. Za briljantnu strategiju kojom je tada nadmudrio austrougarsku komandu, Živojin Mišić unapređen je u čin vojvode. Prilikom povlačenja srpske vojske 1915, operacije Prve armije znatno su pomogle srpskoj Vrhovnoj komandi da osujeti plan opkoljavanja srpske vojske, plan koji je pripremio nemački feldmaršal Fon Makenzen. Kao načelnik štaba Vrhovne komande srpske vojske, Živojin Mišić rukovodio je 1918. pripremama za proboj Solunskog fronta i potom uraganskom ofanzivom srpske vojske, odlučujuće doprinevši odbacivanju zahteva savezničke komande da Prva armija pod komandom Petra Bojovića obustavi napredovanje, jer se odvojila od glavnine savezničkih snaga na rizičnu udaljenost od 200 kilometara. Napisao je više vojnih dela, uključujući "Strategiju", izdatu 1907.

1912. - U Stokholmu su otvorene pete Olimpijske igre.

1958. - Aljaska je postala 49. američka država.

1959. - Sarska oblast postaje deo Savezne Republike Nemačke. Ova industrijska oblast na granici Francuske, posle Prvog svetskog rata data je na upravu Francuskoj na period od 15 godina, kao naknada za ratnu štetu od nemačkog pustošenja i razaranja 1914-1918. Plebiscitom iz 1935, ponovo je vraćena Nemačkoj, pa je jedno vreme uživala status autonomne oblasti u carinskoj i ekonomskoj uniji sa Francuskom. Status se promenio na osnovu francusko-nemačkog sporazuma iz 1957, a proces reintegracije sa SR Nemačkom završen je upravo na današnji dan.

1962. - Umro je Vilijem Fokner, amrički romasijer i pripovedač, jedan od najvećih američkih pisaca XX veka i, uz Džejmsa Džojsa i Virdžiniju Vulf, najznamenitiji predstavnik modernog psihološkog romana ili 'romana toka svesti'. Neraskidivo vezan za zavičajnu državu Misisipi i gradić Oksford - mesta koja će u njegovim delima postati pokrajina Joknapatafa i varoš Džeferson - Fokner je u svom relativno bogatom književnom opusu nastojao prvenstveno da naslika političku i društvenu istoriju američkog Juga, i to mahom putem prikazivanja odnosa između Severa i Juga i crnaca i belaca, mada bez jasnih težnji da dati odnos protumači i s tim u vezi da vlastiti sud. Američki Jug prikazan je u Foknerovim romanima i pripovetkama kao zemlja poraza i propadanja, incesta i nasilja, beznađa i opšteg ludila, buke i besa. Fokner pak ide pretežno za tim da unutar takvog sveta, sveta u kojem vlada kataklizma tradicionalnih i večnih vrednosti, izgradi i istakne sliku ljudske sudbine koja je, gotovo po pravilu, obeležena propašću i samouništeljem. S obzirom na tematiku svojih dela, Fokner je u Americi, a potom i u Evropi, stekao glas najživopisnijeg hroničara nasilja, degeneracije i perverzije Juga. Dela: romani "Vojnikova plata", "Sartoris", "Buka i bes", "Na umoru", "Svetilište", "Svetlost u avgustu", "Avesalome, Avesalome!", "Divlje palme", roman koji čine dve zasebne, posve različite i tematski nepovezane pripovetke ("Divlje palme" i "Starac"), "Uljez u prašini", zbirke novela "Ovih 13" i "Dr Martino", "Konjički gambit", "Nepobeđeni" i "Siđi, Mojsije" - zbirke pripovedaka koje autor smatra romanima, kao i drama "Rekvijem za kaluđericu". Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1949. godine.

1964. - U Londonu je premijerno prikazan film Bitlsa - "Hard Day's Night".

1991. - Štefi Graf osvojila je Vimbldon pobedom nad Gabrijelom Sabatini u finalu.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 7. jul
- Pravoslavna crkva danas slavi Rođenje svetog Jovana Preteče i Krstitelja Gospodnjeg - Ivanjdan. Pre no što je arhangel Gavrilo objavio čudesno začeće device Marije, objavio je čudesno začeće starice Jelisavete, Zaharijeve žene. Zaharija nije odmah poverovao rečima koje je čuo i ostao je nem sve do osmog dana po rođenju deteta. Kada su se sakupili rođaci zbog obrezanja i davanja imena detetu, otac Zaharija, budući nem, napisao je na daščici ime Jovan i istog trenutka progovorio. O ovom čudesnom događaju pročulo se po celom Izrailju, te je glas stigao i do cara Iroda, koji je naredio da se pokolju sva muška deca po Vitlejemu. Jelisaveta je uspela da sa svojim sinom Jovanom pobegne i sakrije se u nekoj pešteri. Tu je uskoro i preminula, a dečak je ostao sam u pustinji, prepušten staranju Boga i anđela Božijih.

1860. - Rođen je Gustav Maler, austrijski kompozitor i dirigent, naročito istaknut kao kompozitor simfonija u koje je uneo mnogo individualnog. Dela: deset simfonija, "Pesma o zemlji" (simfonija za mecosopran, tenor i orkestar), ciklusi solo pesama...

1893. - Rođen je Vladimir Majakovski, ruski pesnik. Počeo je kao futurist i jedan je od osnivača ovog pravca u Rusiji. Opevao je predrevolucionarne i revolucionarne procese u ruskom društvu. Njegovo stvaralaštvo izvršilo je veliki uticaj na razvoj sovjetske poezije. Važnija dela: pesme "Levi marš", "Konferencijaši", poeme "Oblak u pantalonama", "Flauta-kičma", "O tome", "Čovek"...

1941. - Srpski komunista Živorad - Žikica Jovanović Španac u Drugom svetskom ratu je na vašaru u Beloj Crkvi ubio dvojicu srpskih žandarma, koji zločin nisu ničim izazvali. Taj datum posle rata je proglašen za dan ustanka naroda Srbije protiv nemačkih okupatora.

1967. - Umrla je Vivijen Li, engleska filmska i pozorišna glumica koja je 1939. otišla u Holivud radi uloge Skarlet O'Hare u filmu "Prohujalo s vihorom" za koju je dobila Oskara. Istu nagradu dobila je i 1951. godine za film "Tramvaj zvani želja".

1967. - Bitlsi su izbacili singl "All You Need is Love".

1978. - Solomonova ostrva u Melaneziji dobila su nezavisnost od Velike Britanije.

1986. - Izašla je unapređena verzija IBM-PC DOS 3.2.

1991. - Martin Stič osvojio je Vimbldon pobedom nad Borisom Bekerom u finalu.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 8. jul
1693. - Njujork je prvi među američkim kolonijama uveo nošenje policijskih uniformi.

1709. - Odigrala se bitka kod Poltave, u kojoj su Rusi, predvođeni Petrom Velikim, porazili Šveđane pod Karlom XII.

1796. - Izdat je prvi američki pasoš.

1838. - Rođen je grof Ferdinand Cepelin, nemački oficir i konstruktor, koji je 1900. godine, u saradnji sa Ludvigom Dirom, konstruisao veliku vazdušnu lađu - dirižabl, napunjenu gasom lakšim od vazduha - koja je po njemu nazvana cepelin.

1920. - Gradu Šapcu svečano je uručeno francusko odlikovanje Ratni krst za herojstvo i stradanje stanovništva u Prvom svetskom ratu. Šabac je 1914. i 1915. pretrpeo velika razaranja od austrougarske vojske, koja je počinila masovne ratne zločine nad srpskim civilima u Šapcu i Mačvi.

1920. - U ofanzivi Crvene armije kod Rovna u Ukrajini, poginuo je srpski revolucionar Aleksa Dundić, pomoćnik komandanta puka Šeste konjičke divizije Crvene armije i heroj Oktobarske revolucije. Njegovo pravo ime i prezime i mesto rođenja nisu pouzdano utvrđeni, ali je najverovanija pretpostavka da je rođen u selu Ražana kraj Kosjerića u zapadnoj Srbiji. Kao dobrovoljac srpske vojske u Prvom svetskom ratu, pao je posle ranjavanja u austrougarsko zarobljeništvo, odakle je prebegao u Rusiju i pridružio se Crvenoj armiji. Postao je čuven po hrabrosti i među prvima je odlikovan Ordenom crvene zastave. U znak priznanja, urna s njegovim pepelom položena je u zidine Kremlja, a u Rovnu mu je podignut spomenik.

1956. - U Beogradu je izveden prvi javni TV prenos bežičnim putem, i to povodom proslave stogodišnjice rođenja srpskog naučnika Nikole Tesle. Program iz privremenog TV studija u Institutu "Nikola Tesla" u Beogradu građani su pratili na četrdesetak prijemnika smeštenih u izloge prodavnica u raznim delovima grada.

1977. - Sabra Starr postavila je rekord, završivši svoj 100-časovni trbušni ples.

1990. - Stefan Edberg osvojio je Vimbldon pobedom nad Borisom Bekerom u finalu.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 9. jul
1816. - Argentina je dobila nezavisnost od Španije. Kolonijalni sistem je, zapravo, još 1808. izazvao ustanak protiv španske vlasti koji je okončan 1816, stvaranjem nezavisne države pod imenom Savezna Država Rio La Plata. Iz saveza su ubrzo istupili Paragvaj i Urugvaj, posle čega je današnja argentinska država dobila današnje ime.

1913. - Pobedom srpske vojske nad bugarskim trupama završena je Bregalnička bitka, odlučujuća za pobedu Srbije, Crne Gore i Grčke u Drugom balkanskom ratu protiv Bugarske. Drugi balkanski rat počeo je, bez objave, iznenadnim noćnim napadom bugarske Četvrte i Pete armije 30. juna 1913. na položaje srpske vojske kraj reke Bregalnice. Posle ogorčenih borbi na Ovčem polju, Prva i Treća srpska armija i Crnogorska divizija u protivnapadu su potisle Bugare preko Bregalnice i probile njihov front na Rajčanskom ridu. Srpski gubici iznosili su oko 16.600 ljudi, a bugarski više od 20.000. Na napad na dotadašnjeg saveznika u borbi protiv Otomanskog carstva, koje su zajedno proterali s Balkana, Bugarsku su podstakle Nemačka i Austrougarska, jer Berlinu i Beču nije bilo u interesu jačanje Srbije i sloga balkanskih država. Posle poraza, Bugarska je kapitulirala, a mirovnim ugovorom u Bukureštu 10. avgusta 1913. utvrđene su nove granice između balkanskih država.

1916. - Prva teretna podmornica koja je prešla Atlantik, stigla je iz Nemačke u SAD.

1943. - Četnici su u Drugom svetskom ratu tokom bitke na Sutjesci, u obračunu s partizanima kraj sela Vrbnice u fočanskom kraju, zarobili i streljali pisca Ivana Gorana Kovačića i profesora Medicinskog fakulteta u Beogradu - dr Simu Miloševića. Kovačić je napisao "Štrajk u fabrici štrebera", "Humoreske i satire", "Par nas s Parnasa", "Burgije i turpije" i nekoliko potresnih pesama, uključjući duboko tragičnu poemu "Jama" o genocidu ustaša nad Srbima, a dr Milošević više radova iz oblasti parazitologije, mikologije i bakteriologije.

1944. - Predsednik izbegličke vlade Kraljevine Jugoslavije - Ivan Šubašić - upoznao je svetsku javnost preko Radio Londona sa sporazumom koji je sklopio s Josipom Brozom. On se tim povodom obratio Srbima, Hrvatima i Slovencima, ne pominjući druge narode u Jugoslaviji.

1947. - Britanska princeza Elizabeta (današnja kraljica) verila se sa poručnikom Filipom Mauntbatenom.

1957. - Veštačkim putem dobijen je hemijski element nobelijum, aktinid sa rednim brojem 102.

1982. - Margaret Tačer po drugi put je postala premijer Velike Britanije.

1989. - Umro je srpski istoriograf Fedor Nikić, osnivač Muzeja fruškogorskih manastira. Univerzitetsku karijeru počeo je u Beogradu pod okriljem profesora Slobodana Jovanovića, a nastavio u Subotici na Pravnom fakultetu. Bavio se ustavnim pravom, manjinskim pitanjem i crkvenom reformom. Napisao je više dela, uključujući "Lokalne uprave Srbije u 19. i 20. veku".

1989. - Prvi put u istoriji Vimbldona, finalni mečevi i u muškoj i u ženskoj konkurenciji održani su istog dana. Pobednici su bili Boris Beker i Štefi Graf.

[Necromancer]

12. jul

100. p.n.e. Rođen rimski vojskovođa, pisac i državnik Gaj Julije Cezar. Posle pobede suparnika, postao diktator Rima. Ubijen u zaveri pristalica republikanskog uređenja u Senatu 15. marta 44. p.n.e, na vrhuncu moći. Njegovi zapisi iz galskih ratova spadaju u remek-dela stare rimske književnosti. Uveo Julijanski kalendar, kojim se i danas služe neke pravoslavne crkve.

1191. Engleski kralj Ričard Lavlje Srce zauzeo grad Akru, u Trećem krstaškom ratu.

1536. Umro holandski humanista, filozof i filolog Erazmo Roterdamski, kritičar papske države i zloupotreba crkve. Poglede na duhovne, crkvene i društvene prilike izneo u satiričnom delu "Pohvala ludosti", a njegov spis "De ratione studii" prvi je sistematski program humanističkog školskog obrazovanja.

1543. Engleski kralj Henri VIII ušao u šesti brak, s Katarinom Par, udovicom lorda Latimera.

1682. Umro francuski astronom Žan Pikar. Prvi precizno izmerio stepen meridijanskog luka i omogućio tačnije izračunavanje poluprečnika Zemlje. 1679. pokrenuo astronomski almanah "Connaissance des Temps".

1806. U Parizu formirana Rajnska konfederacija, u koju je ušlo 16 nemačkih država pod protektoratom Napoleonove Francuske. To je značilo i kraj Svetog Rimskog Carstva Nemačke, ukinutog 6. avgusta, kada se Franc I Habsburg odrekao carske nemačke krune. Konfederacija se raspala 1813, po Napoleonovom porazu u bici kod Lajpciga.

1854. Rođen američki izumitelj i industrijalac Džordž Istman. Osnovao kompaniju Kodak, koja je godinama držala monopol u industriji kamera i filma.

1884. Rođen italijanski slikar i vajar Amadeo Modiljani. Dobar deo života proveo u Parizu, gde se uklopio u savremene likovne tokove Pariske škole, a proslavio se portretima i ženskim aktovima stilizovanim u izdužene forme.

1904. Rođen čileanski pisac i diplomata Pablo Neruda, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1971. Suprotstavio se uvođenju Pinočeove diktature, a njegova sahrana, 1973, pretvorila se u manifestaciju čileanskih antifašista.

1910. U avionskoj nesreći poginuo engleski proizvođač automobila i pilot Čarls Stjuart Rols, koji je s Frederikom Henrijem Rojsom 1906. osnovao kompaniju za proizvodnju automobila Rols-Rojs.

1920. Zvanično otvoren Panamski kanal, šest godina pošto je kroz njega prošao prvi brod.

1941. Posle napada Nemačke na SSSR u Drugom svetskom ratu sovjetska vlada i Velika Britanija u Moskvi potpisali sporazum o uzajamnoj pomoći i zajedničkoj borbi protiv nacističke Nemačke.

1941. Na Cetinju, u Drugom svetskom ratu, proglašena kvislinška suverena i nezavisna Crna Gora pod protektoratom fašističke Italije.

1960. Francuska priznala nezavisnost Dahomeja, Nigera, Gornje Volte, Obale Slonovače, Čada, Centralne Afrike i Konga, svojih kolonija u Africi.

1979. Gilbertova Ostrva u Tihom okeanu stekla nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta pod nazivom Republika Kiribati, posle 87 godina britanske kolonijalne uprave.

1984. Umro srpski pisac i diplomata Marko Ristić, istaknuti teoretičar beogradske nadrealističke grupe i jedan od predstavnika moderne i avangarde u srpskoj i jugoslovenskoj književnosti između dva svetska rata. Od 1945. do 1951. bio jugoslovenski ambasador u Parizu.

1993. Zemljotres na severu Japana aktivirao klizišta i pokrenuo džinovske morske talase, u kojima je oko 200 ljudi izgubilo život.

1997. Vlada Kube, posle laboratorijskih ispitivanja, potvrdila autentičnost posmrtnih ostataka legendarnog gerilskog vođe Ernesta Če Gevare, nađenih u Boliviji, gde je ubijen, a potom prebačenih na Kubu, na osnovu sporazuma vlada dveju zemlja.

1998. Francuska je, pobedom nad Brazilom 3:0, u Parizu, u finalu Svetskog fudbalskog prvenstva, prvi put postala prvak sveta.

2000. U Topoli umro Tomislav Karađorđević, sin kralja Aleksandra I i brat kralja Petra II. Njegova sahrana, 16. jula, u porodičnoj grobnici na Oplencu, okupila je skoro celu porodicu Karađorđević, koja je živela u inostranstvu od Drugog svetskog rata, kada su komunističke vlasti zabranile kralju i članovima njegove porodice povratak u zemlju. Aleksandar Karađorđević, sin kralja Petra II, vratio se s porodicom u Jugoslaviju 2001, a odlukom savezne vlade 12. jula porodici Karađorđević na korišćenje je dat dvorski kompleks na Dedinju.

2001. SAD objavile listu zemalja koje nisu počele borbu protiv trgovine ljudima. Na spisku se našle 23 zemlje.

2001. Bivši bugarski car Simeon II Saks Koburg prihvatio kandidaturu za premijera. Na tu dužnost zvanično izabran u parlamentu 24. jula.

2002. U Beogradu rad počela Komisija za izradu Ustavne povelje buduće zajednice Srbije i Crne Gore.

2003. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija produžio mandat međunarodnim mirovnim snagama u BiH za godinu dana i zatražio da svi optuženi za ratne zločine budu privedeni pravdi. Snage Sfora razmeštene u BiH u januaru 1996.

2003. Umro je legendarni saksofonista i džez kompozitor Beni Karter (96). Tokom svoje 60-godišnje karijere nastupao je s brojnim istaknutim džez muzičarima, a dela u njegovom aranžmanu izvodili su najslavniji džez sastavi koje su predvodili Djuk Elington, Beni Gudman, Čik Veb i Glen Miler.

2004. Francuska i Irak obnovili su diplomatske odnose, prekinute 13 godina ranije zbog iračke invazije na Kuvajt.