Dogodilo se na današnji dan

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 20. jul
1304. - Rođen je Frančesko Petrarka, italijanski lirski pesnik, jedan od najznačajnijih preteča humanizma i renesanse. Pisao je na latinskom i italijanskom. Najslavnije njegovo delo - "Kanconijer", posvećen Lauri - u stvari je intiman dnevnik o pesnikovom duševnom životu, u kom ljubav i simboli postaju sredstva za pesničko izražavanje i oblikovanje najtananijih unutarnjih osećanja, stalnog nemira i melanholije. Petraraka je izvršio dalekosežan uticaj na italijansku i svetsku književnost. Prevođen je na sve evropske jezike.

1868. - Prvi put su korišćene taksene markice na cigaretama.

1871. - British Columbia postaje šesta kanadska provincija.

1872. - Mahlon Loomis dobio je patentu zaštitu za bežičnu telegrafiju, što je bio ključni momenat za nastanak radija.

1878. - Uveden je prvi telefon na Havajima.

1917. - Srpska vlada premijera Nikole Pašića i Jugoslavenski odbor hrvatskog političara Anta Trumbića potpisali su u Prvom svetskom ratu na grčkom ostrvu Krf tzv. Krfsku deklaraciju, kojom su južnoslovenski narodi u Austrougarskoj zatražili ujedinjenje sa Srbijom u zajedničku državu pod nazivom Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca s dinastijom Karađorđević na čelu.

1919. - Počeo je dvodnevni generalni štrajk radnika Jugoslavije, u znak solidarnosti s revolucijama u Sovjetskoj Rusiji i Mađarskoj; štrajkom je vlada prisiljena da odustane od učešća u oružanoj intervenciji gušenja tih revolucija.

1956. - Francuska je priznala nezavisnost Tunisa.

1969. - Nil Armstrong (Neil Armstrong) i Edvin Oldrin (Edwin Aldrin) iz Apola 11 postali su prvi ljudi koji su stigli na Mesec.

1970. - Rođena je prva beba na ostrvu Alkatraz (čuveni zatvor u SAD).

1974. - Turska je izvršila invaziju na Kipar.

1996. - Otvorene su 26. Olimpijske igre u Atlanti.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 21. jul
- Danas je praznik Sveti velikomučenik Prokopije. Rođen je u Jerusalimu od oca hrišćanina i majke naznaboške. Po očevoj smrti, majka ga je vaspitavala u duhu idolopoklonstva, pa je u vojničkoj službi kod Dioklecijana dostigao čin vojvode. Progonio je hrišćane i na jednom takvom zadatku na putu prema Aleksandriji desio se u noći jak zemljotres, a vojvodi se javio Gospod i pokazao krst na nebu. Od tog trenutka, ceo njegov život postao je borba za krst i hrišćanstvo. Kada je zbog toga dospeo u tamnicu, javio mu se ponovo Gospod i krstio ga imenom Prokopije. Neznabošci su tada bacili u tamnicu i dvanaest hrišćanki koje je Prokopije učio veri Hristovoj i tome kako će primiti mučenički venac. Zato se u činu venčanja spominje i sveti Prokopije. Ove žene strašno su mučene, a Prokopijeva majka, gledajući njihove muke i hrabrost, primila je krštenje i svih trinaest žena je pogubljeno. Sveti Prokopije posečen je 21. jula 303. godine u Kesariji palestinskoj.

1718. - Posle pobeda austrijskog feldmaršala francuskog porekla Fransoa Eugena Savojskog nad Turcima, zaključen je Požarevački mir, kojim je Austrija preuzela od Otomanskog carstva upravu nad teritorijom Srbije severno od Zapadne Morave, Banat i severnu Bosnu.

1884. - Rođen je srpski biolog i fiziolog Ivan Đaja, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti, koji je istraživanjima fiziologije duboko ohlađenog organizma stekao svetski renome. Jedan je od osnivača hipotermije ("Đajin metod postizanja hipotermije"). Osnovao je 1910. prvu katedru za fiziologiju kod nas. Objavio je sam ili sa saradnicima više od 200 naučnih radova. Dela: "Osnovi fiziologije" (prvi udžbenik fiziologije na srpskom), "Od života do civilizacije", "Pogled u život", "Eksperimentalno traženje energetičke osnove u živih bića", "Osnovna biološka energija i energetika kvasa", "Biološki listići", "Putopisi".

1904. - Camille Jenatzy postavila je rekord u postignutoj brzini automobila - 65,79 milja na čas.

1921. - Jugoslovenskog ministra unutrašnjih poslova Milorada Draškovića u Delnicama je ubio član levičarske terorističke grupe "Crvena pravda" Alija Alijagić, u znak protesta zbog zavođenja tzv. režima Obznane, uperenog protiv komunista. Vlada je ubrzo posle atentata donela Zakon o zaštiti države, kojim je Komunistička partija Jugoslavije kao prevratnička organizacija stavljena van zakona.

1969. - Nil Armstrong zakoračio je na Mesec u 2:56:15 izjutra (GMT).

1985. - Umro je srpski glumac Zoran Radmilović, neprevaziđeni majstor improvizacije, koji je oduševljavao pozorišnu publiku više nego iko i pre i posle njega, često stvarajući utisak da je sam - čitavo pozorište. Glumačku karijeru počeo je kao student 1960. u Beogradskom dramskom pozorištu, a 1964. prešao je u Atelje 212. Legenda za života, upamćen je po nizu briljantnih uloga poput Kralja Ibija, Radovana III, Trigorina u "Galebu", Laze Kostića u "Santa Maria della Salute". Igrao je u mnogim filmovima i TV serijama.

1985. - Umro je srpski pisac Aleksandar Vučo, rodonačelnik moderne poezije za decu u srpskoj književnosti, pripadnik pokreta nadrealista. Dela: romani "Gluho doba" (s Dušanom Matićem), "Koren vida", "Raspust", "Mrtve javke", "Zasluge", "Poziv na maštanje", "Omame", "I tako dalje omame", "Omame - kraj", poeme "Humor zaspalo", "Nemenikuće - Ćirilo i Metodije", "Mastodonti", zbirke pesama "Krov nad prozorom", "Ako se još jednom setim", "Pesme", "Alge", "Momak i po hoću da budem".

1990. - Pink Flojd izveo je svoju pesmu "The Wall" na mestu nekadašnjeg Berlinskog zida.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 23. jul
1456. - Turska vojska sultana Mehmeda II Osvajača je, posle teškog poraza u odlučujućoj bici prethodnog dana i ranjavanja sultana, odustala od opsade Beograda. Grad je opsedalo oko 150.000 Turaka sa 200 topova, a branila ga je združena hrišćanska vojska, u kojoj su se - uz srpske odrede, koji su se posebno istakli - borili nemački, ugarski i poljski krstaši, pod komandom erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija (Janos Hunuadi), u srpskim narodnim pesmama poznatog kao Sibinjanin Janko.

1798. - Napoleon je osvojio Aleksandriju u Egiptu.

1827. - Otvorena je prva američka škola plivanja u Bostonu.

1914. - Austrougarska je uputila ultimatum Srbiji, okrivivši je za atentat u kojem je 28. juna 1914. u Sarajevu ubijen prestolonaslednik Franc Ferdinand i zahtevajući odgovor u roku od 48 časova. Uslovi ultimatuma bili su ponižavajući i unapred se računalo na to da ih Srbija kao suverena država neće prihvatiti. Uz podršku Nemačke, Beč je odlučio da Srbiju vojno kazni, najviše zbog jačanja njenog autoriteta u južnoslovenskim delovima Austrougarske. U noti je zatraženo objavljivanje izjave u kojoj se indirektno priznaje krivica za atentat, uklanjanje svih oficira protivnika Austrougarske i dozvola srpske vlade da austrougarska policija vodi istragu na teritoriji Srbije. Srpska vlada formulisala je odgovor koji je, čak i prema sudu nemačke diplomatije, bio remek-delo. Imajući u vidu krajnju iscrpljenost balkanskim ratovima, srpska vlada prihvatila je sve zahteve, osim zahteva da austrougarski organi vode istragu u Srbiji. Austrougarska je to iskoristila da 28. jula 1914. Srbiji objavi rat, čime je započeo Prvi svetski rat.

1920. - Kenija je postala britanska kolonija.

1931. - Francuska je objavila da nema sredstava da pošalje svoj tim na Olimpijske igre u Los Anđeles.

1943. - Poginuo je srpski pisac i revolucionar Đorđe Jovanović, istaknuti književni kritičar između dva svetska rata. U Beogradu je završio Filozofski fakultet, pre Drugog svetskog rata robijao je kao komunista u Sremskoj Mitrovici, a 1941. otišao je u partizane. Napisao je više studija o srpskim piscima, uključujući protu Mateju Nenadovića, Radoja Domanovića, Svetolika Rankovića i Branislava Nušića. Ostala dela: "Studije i kritike", "Protiv obmana", "Realizam kao umetnička istina", roman "Plati pa nosi".

1957. - Umro je srpski inženjer Nikola Mirkov, idejni tvorac kanala Dunav-Tisa-Dunav. Godinama je proučavao složeni problem voda u Vojvodini i zaključio da je jedino rešenje izgradnja velikog kanala.

1962. - Prvi međukontinentalni TV prenos programa Evrope za Američki kontinent pomoću satelita TELSTAR I.

1962. - TV Beograd prenosi prvenstvo Evrope u atletici. To je bio do tada najviše preuziman prenos u svetu - prenosilo ga je 17 zemalja. Poređenja radi, Olimpijadu iz Rima iste godine, preuzimalo je 16 država.

1974. - Okončana je vojna diktatura u Grčkoj.

1986. - Engleski princ Endrju (mlađi sin kraljice Elizabete) oženio se Sarom Fergudon.

1987. - Petra Felke postavila je ženski rekord u bacanju koplja - 78,89 metara.

1997. - Slobodan Milošević proglašen je za predsednika Savezne Republike Jugoslavije, podnevši prethodno ostavku na položaj predsednika Srbije.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 25. jul
1593. - Francuski kralj Anri IV, najpre kralj Navare i vođa francuskih protestanata - hugenota, prešao je u Katoličku crkvu.

1759. - Britanci su zauzeli tvrđavu Nijagaru od Francuza. Istoga dana 1814, odigrala se bitka kod Nijagarinih vodopada u kojoj su Amerikanci porazili Britance. Danas se sa obeju strana Nijagarinih vodopada nalaze istoimeni gradovi (Niagara Falls) - jedan u SAD-u, drugi u Kanadi sa velikim hidrocentralama i razvijenom elektrometalnom i elektrohemijskom industrijom. Interesantno je da je projekat prve hidrocentrale na Nijagari izradio Nikola Tesla.

1799. - Francusko-egipatska vojska, predvođena Napoleonom, porazila je Turke kod Abukira, pristaništa u blizini Aleksandrije.

1817. - Vođa Prvog srpskog ustanka Đorđe Petrović Karađorđe je, odmah po povratku u otadžbinu iz Rusije, ubijen u zoru u Radovanjskom Lugu kod Velike Plane, prema nalogu kneza Miloša Obrenovića. Miloš je potom - kao dokaz vernosti - poslao njegovu glavu turskom sultanu. Karađorđe je tvorac prve slobodne srbijanske države posle pada Srbije 1459. pod tursko ropstvo i rodonačelnik kraljevske dinastije Karađorđević. U austrijsko-turskom ratu bio je hajduk, zatim trgovac u Topoli. Kao buljubaša, učestvovao je u akcijama protiv janičara. Na zboru u Orašcu u februaru 1804. izabran je za vožda u borbi protiv Turaka. Isteravši Turke iz Srbije posle pobeda na Ivankovcu, Mišaru i Deligradu i oslobođenja Beograda, nastojao je da izdejstvuje priznanje Srbije, ali međunarodni uslovi nisu bili povoljni. Ojačao je veze s Crnom Gorom i Rusijom i 1807. stvorio srpsko-ruski vojni savez, okončan za Srbiju krajnje nepovoljnim Bukureštanskim mirom 1812. Posle sloma ustanka 1813, izbegao je u Austriju, zatim u Rusiju, postavši po povratku žrtva saborca u Prvom srpskom ustanku.

1832. - Zbila se prva železnička nesreća u SAD-u u kojoj je nastradalo jedno lice.

1894. - Rođen je srpski nacionalni borac Gavrilo Princip, atentator na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu na Vidovdan 1914. Atentat je Beču poslužio kao izgovor za vojnu invaziju na Srbiju, čime je izazvan Prvi svetski rat. Princip se pred policijom i sudom držao herojski i bio je, kao maloletnik, osuđen na 20 godina teške tamnice. Zbog nehumanih zatvorskih uslova, oboleo je od tuberkuloze i umro u tamnici u gradu Terezin u Češkoj u aprilu 1918, šest meseci pre sloma Austrougarske.

1943. - Benito Musolini doživeo je poraz u Velikom fašističkom veću i bio je prinuđen da ode sa mesta premijera Italije.

1957. - U Tunisu je skupština ukinula monarhiju i proglasila republiku. Predsednik republike postao je Habib Burgiba, vođa Neodestura.

1964. - Album Bitlsa "Hard Day's Night" izbio je na prvo mesto top-lista i tu se zadržao narednih 14 nedelja.

1984. - Kosmonaut Svetlana Savitskaja postala je prva žena koja je hodala u svemiru.

1988. - Skupština Srbije usvojila je Nacrt amandmana na Ustav - čijim je kasnijim usvajanjem Srbija konstituisana na celoj svojoj teritoriji, a pokrajine Vojvodina i Kosovo izgubile elemente državnosti - i uputila ga na tromesečnu javnu raspravu. Dotad su u Srbiji praktično postojala tri ustavna sistema.

1992. - Otvorene su Olimpijske igre u Barseloni.

1992. - Neporaženi šampion, američki velemajstor Robert Fišer (Fisher), 11. prvak sveta u šahu, doputovao je u Jugoslaviju da bi se posle više od 20 godina neigranja nakratko vratio šahu. U Beogradu i na Svetom Stefanu odigrao je potom meč s ruskim velemajstorom Borisom Spaskim, kojem je već bio oduzeo titulu svetskog prvaka u meču u Rejkjaviku 1972, i ponovo ga pobedio.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 28. jul
- Danas je po pravoslavnom kalendaru praznik Sveti mučenici Kirik i Julita. Ova svetiteljka plemićkog roda ostala je vrlo mlada udovica i živela je sama sa sinom Kirikom. Bila je predana hrišćanka i sina je krstila odmah po rođenju. Kada je Dioklecijan naredio progon hrišćana, Julita je sa detetom pobegla u grad Selevkiju, ali tamo je uhvaćena i izvdena pred sud. Bila je čvrsta u svojoj veri, a sudija je pokušao da je pokoleba držeći u rukama dečaka i milujući ga. Kirik je vikao i otimao se, pa ga je sudija u besu bacio niz kamene stepenice. Dečak izdahnu, a njegova majka zablagodari Gospodu što joj je sina udostojio mučeničkog venca. Julita je posečena posle mnogih muka 304. godine. Deo čudotvornih moštiju ovih svetitelja nalazi se u Ohridu u crkvi Svete Bogorodice Bolničke.

1330. - Srpski kralj Stefan Dečanski je kod Velbužda do nogu potukao vojsku bugarskog cara Mihajla Šišmana i tako onemogućio njegov dogovor s romejskim (vizantijski) carem Andronikom III Paleologom da Bugarska i Romeja zajednički napadnu Srbiju i okončaju njenu vojnu nadmoć na Balkanskom poluostrvu.

1586. - Ser Thomas Harriot doneo je krompir u Evropu.

1750. - Umro je Johan Sebastijan Bah, nemački kompozitor, jedan od najznačajnijih stvaralaca u istoriji muzike. U svoje vreme više je cenjen kao orguljaš nego kao kompozitor. Tek je Feliks Mendelson izvođenjem njegove "Pasije po Mateju" otkrio njegov muzički genije. Bahovo stvaralaštvo znači raskidanje sa srednjevekovnim misticizmom, kao i vrhunac i završetak baroknog polifonog stila. Komponovao je preludijume, fuge, tokate za orgulje, svite, violinske koncerte, svetovne i duhovne kantate i dr. Glavna dela: "Dobro temperovani klavir", "Umetnost fuge" za klavir, "Brandenburški koncerti"...

1794. - Giljotiniran je Maksimilijan Robespjer, jedan od najznačajnijih vođa Francuske buržoaske revolucije i vođa najrevolucionarnije partije svoga vremena - Jakobinaca. Uz njega su na giljotini završili i njegovi najbliži saradnici: Sen Žist, Leb, Kuton...

1821. - Peru je proglasio nezavisnost od Španije.

1830. - U Julskoj revoluciji u Francuskoj oboren je kralj Šarl X, a na presto je došao Luj Filip.

1899. - Rođen je srpski književni i pozorišni kritičar Velibor Gligorić, predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1965. do 1971. Uređivao je više časopisa, iskazavši se kao zastupnik realizma i oštar polemičar. Dela: "Kritike", "Lica i maske", "Matoš - Dis - Ujević", "Pozorišne kritike", "Srpski realisti", "Ogledi i kritike", "U vihoru", "Branislav Nušić", "Portreti", "Senke i snovi", "Knjiga života", "Kuća smrti".

1900. - Louis Lassing iz Konektikata postao je tvorac prvog hamburgera.

1914. - U Americi je prvi put odigran fokstrot, okretna igra u 4/4 taktu.

1933. - U Njujorku je dostavljen prvi muzički telegram.

1941. - U odmazdi za požare u nemačkim garažama, Nemci su u Beogradu u Drugom svetskom ratu streljali više od 120 ljudi, mahom Jevreja i pripadnika narodnooslobodilačkog pokreta.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 31. jul
1498. - Kristofor Kolumbo otkrio je ostrvo Trinidad.

1684. - U borbi s Turcima poginuo je proslavljeni srpski junak iz Ravnih Kotara - Vuk Mandušić, uz Stojana Jankovića i Iliju Smiljanića najomiljeniji junak narodne uskočke epike. O njemu ima malo istorijskih podataka, ali se pouzdano zna da se isticao izuzetnom habrošću u borbama protiv Turaka.

1790. - Odobren je prvi patent u SAD-u. Dobio ga je Semjuel Hopkins za potašni postupak. Potaša se koristi za dobijanje stakla, sapuna i uopšte kalijevih jedinjenja, kao i pri pravljenju kolača.

1849. - Poginuo je u bici kod Segešvara Šandor Petefi, mađarski pesnik i revolucionar. Godine 1848. Petefi postaje glavni ideolog mađarske martovske revolucije. Kao pesnik, u poeziju je uneo novi narodni duh.

1886. - Umro je Franc List, kompozitor, virtuoz na klaviru, tvorac simfonijske poeme. List je dao novi pravac u muzici 19. veka uvođenjem takozvane programske muzike. Razvio je tehnički virtuozan, zvukovno raskošan, interpretivno iznijansiran klavirski stil, silovitih zvučnih efekata, koji klaviru daju gotovo orkestarski volumen.

1922. - Osamnaestogodišnji Ralf Semjuelson je prvi čovek koji je stao na daske za skijanje na vodi.

1956. - Pukovnik Nikola Lekić prvi je u Jugoslaviji probio zvučni zid u obrušavanju aviona F-86E "SEJBR" iznad aerodroma "Batajnica".

1962. - Formirana je Federacija Malezija.

1984. - Američki muški olimpijski tim u gimnastici osvojio je zlatnu medalju na Letnjim olimpijskim igrama.

[Lady S]

3. avgust

1492. - Kristofor Kolumbo krenuo je iz španske luke Palos na neizvesno putovanje Atlantskim okeanom u nameri da pronađe pomorski put za Indiju, a otkrio je Ameriku. Polazeći od saznanja da je Zemlja okrugla, Kolumbo je smatrao da do Indije, Japana i Kine može stići i ako se ide na zapad, verujući da je taj put kraći. Posle nešto više od mesec dana plovidbe, Kolumbo je ugledao kopno. Bile su to obale Amerike.
1830. - Turski sultan Mehmed II je, posle višemesečnih pregovora, hatišerifom priznao autonomiju Srbije, čime su uspostavljeni osnovi srpske nezavisne uprave. Povlastice Srbiji razrađene su u 20 tačaka, uključujući priznanje njene potpune unutrašnje autonomije i potvrđivanje titule kneza Milošu Obrenoviću, s naslednim pravom dinastije Obrenović.
1862. - U improvizovanoj bolinici u Alabami, SAD, profesor doktor Džozef Lister prvi put je primenio antisepsu, metodu za sprečavanje infekcije otvorenih rana. Došao je tom prilikom do zaključka da u vazduhu postoje klice koje zagađuju ranu. Premazivanjem rana karbonalnom kiselinom i upotrebom čistog zavoja Lister uvodi postupak ubijanja klica, nazvan antisepsa.
1884. - Završen je železnički most u Beogradu na reci Savi, zahvaljujući čemu je idućeg meseca puštena u saobraćaj pruga Zemun-Beograd. Most je razaran u oba svetska rata i potom oba puta obnavljan.
1903. - Na Žabljaku je rođen Dušan Baranin, književnik i publicista. Pisao je romane i romansirane biografije o događajima i ličnostima iz srpske istorije 19. veka. Pisao je o Proti Mateji Nenadoviću, Mehmed paši Sokoloviću, Karađorđu, hajduk Veljku Petroviću... Umro je u Beogradu 1978. godine.
1904. - Na brdu Volujica iznad Bara proradila je prva radio-telegrafska stanica na Balkanu, koja je služila kao veza Crne Gore s Italijom. U Prvom svetskom ratu stanicu je paljbom iz topova razorila austrougarska mornarica.
1949. - Košarkaški savez Amerike i Nacionalna košarkaška liga spojili su se formirajući NBA ligu (National Basketball Association).
1975. - U Beograd je doputovao predsednik SAD Džerald Ford u dvodnevnu zvaničnu posetu Jugoslaviji, istakavši tom prilikom da politika nesvrstavanja Jugoslavije aktivno doprinosi većem razumevanju među narodima.
1992. - U Jovanici kod Gornjeg Milanovca otkriveno je bogato arehološko nalazište iz ranog paleolita. Nađeni predmeti pripadaju tzv. ašelskoj kulturi u periodu između 700.000 i 160.000 godina pre nove ere. Nalazište je otkrila ekipa Instituta za istraživanja slovenske civilizaciuje u Beogradu s profesorom Radivojem Pešićem na čelu.
1994. - Dan posle zahteva vlade Srbije rukovodstvu Republike Srpske da prihvati mirovni plan Kontakt grupe za BiH, Skupština RS odlučila je da konačnu odluku o tome donese narod na referendumu 27. i 28. avgusta, a sutradan je Jugoslavija zavela sankcije Srbima u Bosni i blokadu na Drini.

[Lady S]

4. avgust

1791. - Posle četvorogodišnjeg rata Austrije i Otomanskog carstva, potpisan je Svištovski mir, kojim je određena granica između tih dveju zemalja. Mirom su amnestirane Crna Gora, Bosna, Srbija, Vlaška i Moldavija i potvrđen je Beogradski mir iz 1739. Otomansko carstvo je obavezano da osigura plovidbu i trgovinu, a Austrija da evakuiše turska područja.
1875. - Umro je danski književnik Hans Kristijan Andersen. Andersen je postao opštepoznat u svetu književnosti po svojim bajkama. U oko 200 bajki obradio je čudesni svet vila, patuljaka, kraljeva i princeza.
1901. - U Nju Orleansu rođen je Luis Daniel Armstrong, veliki džez muzičar.
1914. - Srpska Vrhovna komanda uputila je proglas vojnicima u kom ih je upoznala sa namerama Austrougarske posle objavljivanja rata Srbiji. U proglasu se, pored ostalog, kaže: "Najveći zakleti neprijatelj naše države i našeg naroda iznenada i bez ikakvog razloga nasrnuo je besomučno na našu čast i na život... Vojnici! Posle sjajnih uspeha našeg oružja 1912. i 1913. godine koje nam je priznala cela Evropa, želeli smo da se naši ratnici u miru odmore i okrepe od silnih napora. Srbija je želela da se na miran način objasni i sporazume sa Austrougarskom o svim spornim pitanjima. Ali se, nažalost, odmah videlo da Austrougarska ne ide na to da sa nama pregovara. Mi smo s prezrenjem imali odbiti ovu sramotu koja je imala pasti na Srbiju, bacili je u lice onome ko je pokušao da uprlja sjaj i slavu našeg oružja. Stoga smo vas pozvali pod oružje, pod naše pobedonosne zastave. Uvereni smo da ćete i ovog puta na braniku otadžbine umeti da povećate slavu i glas našeg oružja i našeg junaštva...", kaže se na kraju proglasa srpske vojne komande.
1936. - Na Berlinskoj Olimpijadi, američki atletičar Džesi Ovens skočio je 8 metara i 6 centimetara u dalj, osvojivši ukupno četiri zlatne medalje. Uvređen zbog pobede jednog crnca, Hitler je napustio olimpijski stadion.
1944. - Nacisti su otkrili Anu Frank i njenu porodicu koji su se od 1942. godine skrivali u strahu od deportacije u logor.
1977. - Umro je nemački filozof Ernst Bloh. Univerzoitetsku karijeru Bloh je započeo u Lajpcigu, gde je boravio do dolaska nacista na vlast. Kao istaknuti antifašista, bio je u emigraciji do 1948. godine. Po povratku u zemlju, radio je kao profesor u Istočnom Berlinu. U obimnom delu koje obuhvata probleme filozofije, istorije religije, prava i etička pitanja, Bloh se bavio analizom utopijske teorije. Najpoznatija njegova dela su: "Duh utopije", "Sloboda i poredak", "Prirodno pravo i ljudsko dostojanstvo", "Tibingenski uvod u filozofiju" i "Princip nade".
1987. - U saobraćajnoj nesreći poginuo je Dragiša Vitošević, pripovedač, esejista i vrsni poznavalac našeg jezika i naših običaja. Kao dugogodišnji urednik časopisa "Raskovnik", uveo je u našu literaturu do tada neprimećene pesničke glasove naših seljaka. Iz toga je nastao pesnički zbornik "Orfej među šljivama". Objavio je više knjiga iz istorije naše književnosti.

[sekula]

Dogodilo se na današnji dan - 5. avgust
1716. - Austrijski feldmaršal francuskog porekla, Fransoa Eugen Savojski, naneo je, predvodeći armiju od 40.000 vojnika u bici pod Petrovaradinskom tvrđavom, uništavajući poraz turskim snagama od 150.000 ljudi pod komandom Darnada Ali-paše. U bici koja je Austrijancima omogućila da ubrzo zauzmu Beograd, poginulo je najmanje 30.000 turskih vojnika.

1804. - U noći između 5. i 6. avgusta, na Adi Kale, na Dunavu, srpska potera zarobila je dahije: Aganliju, Kučuk-Aliju, Mula Jusufa i Mehmed-agu Fočića i pogubila ih. Dahije, obesne starešine janičara, osilile su se u Srbiji u drugoj polovini 18. veka. Proterani su iz naših krajeva odlukama Svištovkog mira 1791. godine i otišli u Vidin odmetniku Pazvan Ogulu. Vratili su se početkom 19. veka, ubili beogradskog vezira Hadži Mustafu i zavladali Beogradskim pašalukom, čineći nasilja, osvete i pljačke. U Carigradu se verovalo da su se Srbi zadovoljili njihovim pogubljenjem. Međutim, ustanici su pod vođstvom Karađorđa nastavili otpor turskoj okupaciji.

1850. - Rođen je Gi de Mopasan, francuski pripovedač, romansijer i teoretičar književnosti; najčešće se svrstava među realiste, tj. uzima kao predstavnik realizma, mada je sam tvrdio da ne pripada nijednom književnom pravcu. Kao mlad, borio se u francusko-pruskom ratu, a zatim je u Parizu radio kao činovnik u Ministarstvu mornarice i Ministarstvu prosvete. U Parizu upoznaje Gistava Flobera, počinje da se druži sa njim i kao književnik se formira prevashodno pod njegovim uticajem. Pored Flobera, na Mopasana je uticao i Emil Zola, korifej naturalističke poetike i tvorac "Eksperimentalnog romana". Pa ipak, uticaji ove dvojice vrsnih književnika ne umanjuju Mopasanovu originalnost. Štaviše, i pored sveg divljenja svojim učiteljima, Mopasan je znao i da ih kritički ocenjuje: tako se u jednom od pisama izjašnjava kao protivnik naturalizma i realizma i kao pristalica romantizma. U tom istom pismu on kaže da je Zola "veličanstvena, sjajna i neophodna ličnost", ali da je njegov način rada samo "jedan vid ispoljavanja umetnosti, a ne njena ukupnost". Mopasan se prvi put književnoj publici predstavio zbornikom "Medanske večeri" (1880), u kom su bili objavljeni i radovi Zole, Huismana i drugih manje poznatih naturalista, te je zbog toga književna javnost u njemu videla pristalicu naturalizma, mada se sam pisac kasnije uvek ograničavao od naturalista, ističući da ne pripada nijednoj književnoj školi. Pisao je stihove, priče, romane, putopise, pozorišne komade i književnoteorijske i kritičke spise. Pored zapaženih šest romana, Mopasan je naročito poznat kao pisac novela. Najpoznatije su: "Strasti", "Naličja", "Gospođica Fifi", "Lovačke priče", "Sestre Rondoli", "Dunda", "Rozalija Pridan", "Orman". Bio je vrstan portretista normandijskih seljaka i ljudi uopšte. Mopasan je umro 1893. godine. B. Kroče hvalio ga je kao ingenioznog pesnika čije delo odoleva vremenu.

1844. - Rođen je Ilija Jefimovič Rjepin, ruski slikar, jedan od glavnih predstavnika realizma u ruskom slikarstvu 19. veka. U početnoj fazi umetničkog stvaralaštva, radio je kompozicije sa temama iz Biblije i narodne legende. Kasnije je slikao portrete, među kojima posebnu pažnju zavređuju portreti muzičara i književnika: Glinke, Musorskog, Turgenjeva, Tolstoja i drugih. Veliki uspeh kod publike imala su njegova dela "Burlaci na Volgi", "Ivan Grozni", "Carevna Sofija", "Zaprosci pišu pismo turskom sultanu".

1895. - Umro je Fridrih Engels. Zajedno sa Karlom Marksom, bio je tvorac naučnog socijalizma i osnivač revolucionarnog radničkog pokreta. Jedan je od autora "Manifesta komunističke partije" i utemeljivač filozofije poznate kao marksizam. Najznačajnija dela: "Položaj radničke klase u Engleskoj", "Nemačka ideologija", "Anti-Diring" i "Poreklo porodice, prvatne svojine i države".

1914. - Crna Gora je u Prvom svetskom ratu objavila rat Austrougarskoj, priključivši se tako napadnutoj Srbiji.

1962. - Legendarna američka filmska glumica, Merlin Monro, pronađena je mrtva u svojoj kući u Los Anđelesu. Posle opsežne istrage, policija je utvrdila da je glumica izvršila samoubistvo, uzimanjem prekomerene doze pilula za spavanje. U vezi sa tim, pojavile su se brojne teorije zavere koje su samoubistvo dovodile u pitanje i implicirale da su u glumičinu smrt umešani Robert i Džon Kenedi, sa kojima je navodno imala ljubavnu aferu. Merlin Monro rođena je 1. juna 1926. kao Norma Džin Mortenson. Prvi put se udala sa 16 godina i ubrzo se razvela. Godine 1944. počela je da radi kao model, a krajem 1946. počela je snimanje prvog filma. Anonimna Norma Džin promenila je ime u Merlin Monro. Najznačajnija njena ostvarenja su: "Neki to vole vruće", "Nijagara", "Kako se udati za milionera", "Autobuska stanica", "Princ i igračica"... Godine 1954. udala se za čuvenog bejzbol igrača Džoa di Madžija, ali ni ovaj brak se nije održao - razveli su se osam meseci kasnije. Godine 1956. udala se za pisca Artura Milera. Njen poslednji film, "The Misfits" (1961), režirao je Džon Hjuston, a scenario je napisao Artur Miler, od kojeg se razvela nedelju dana pre premijere filma.

[Lady S]

11. avgust

1456. - Umro je mađarski vojskovođa vlaško-slovenskog porekla Janoš Hunjadi, u srpskim narodnim pesmama poznat kao Sibinjanin Janko, erdeljski vojvoda i kraljevski namesnik, otac mađarskog kralja Matije I Korvina (Matyias Corvin). Bio je jedna od vodećih ličnosti u velikom sukobu Evropljana s Turcima u 15. veku, simbol borbe protiv Turaka. Predvodio je više uspešnih krstaških ekspedicija protiv Turaka, potukao ih je 1441. kod Beograda, 1442. kod Sibiua i iste godine kod Gvozdenih vrata u Transilvaniji (Erdelj), ali je 1448. pretrpeo poraz na Kosovu, kad su mu Turci gotovo uništili vojsku, posle čega je u narodu nastala izreka "Kasno Janko na Kosovo stiže". Za poraz se osvetio 1454, kad je mađarska i srpska vojska pod njegovom komandom do nogu potukla Turke kod Kruševca. Razbio je tursku opsadu Beograda 1456, ali se potom razboleo od kuge i umro u Zemunu.
1844. - U Beču je umro Jernej Kopitar, filolog, jedan od osnivača slavistike. Godine 1809. izdao je "Gramatiku slovenskog jezika u Kranjskoj, Koruškoj i Štajerskoj", prvi naučni rad o slovenačkom jeziku na osnovama književne istorije. Kopitar se zalagao za narodni jezik u književnosti i za uprošćeni pravopis. Te svoje ideje preneo je na Vuka Karadžića, koga je podstakao da sakuplja narodne umotvorine i napiše srpsku gramatiku i rečnik. Zaslugom Jerneja Kopitara, pokrenute su u Beču 1813. godine "Srpske novine".
1934. - Stigli su prvi zatvorenici u čuveni zatvor Alkatraz.
1935. - U Hitlerovoj Nemačkoj počele su nacističke akcije "čišćenja" jevrejskog i slovenskog stanovništva. Jevreji su proglašeni neprijateljima protiv kojih se trebalo ujediniti. Jedan od najvažnijih zadataka nemačke politike bio je da se spreči porast slovenskih naroda. Stoga su milioni Jevreja i Srba završili u koncentracionim logorima.
1952. - Husein je proglašen kraljem Jordana.
1956. - Izašao je singl Elvisa Pristlija "Don't Be Cruel".
1960. - Čad je postao nezavisna država. Do tada je bio u sastavu Francuske Ekvatorijalne Afrike.
1962. - Obavljen je prvi grupni let svemirskih brodova koji je predstavljao eksperiment za kasnije složenije svemirske projekte. Bio je to let svemirskih brodova "Vastok 3" i "Vastok 4", lansiranih u orbitu oko zemlje u razmaku od 24 časa. Prvim je upravljao Andrej Nikolajev, a drugim Pavel Popovič.
1984. - Američki atletičar Karl Luis ponovio je uspeh Džesija Ovensa sa Olimpijade 1936, osvojivši i četvrtu zlatnu medalju na Olipijskim igrama.
1990. - Egipat i Maroko stacionirali su svoje vojne trupe u Saudijskoj Arabiji, kako bi sprečili Iračku invaziju.

[Lady S]

13. avgust

1521. - Posle tri meseca opsade, španske snage predvođene Kortezom ušle su u glavni grad države Asteka - Tenochtitlan.


1806. - U boju na uzvišici Mišar kod Šapca gotovo desetostruko malobrojniji Srbi su u Prvom srpskom ustanku do nogu potukli Turke. Bila je to odlučujuća bitka za ustanike, koji su imali 5.000 pešaka, 2.000 konjanika i četiri topa, protiv turske vojske od najmanje 40.000 pešaka, naoružanih i artiljerijom. Nastojeći da uguši ustanak, Porta je uputila vojsku iz Bosne pod Sulejman-pašom Skopljakom. Ustanički vođa Karađorđe Turke je dočekao na Mišaru, gde je izgradio šanac, a konjica je ostala u šumi da udari u bok i pozadinu neprijatelja. Prvi turski napad je odbijen, a zatim su stupili u dejstvo konjica i ušančeni ustanici. Turci su se uz velike gubitke panično povukli, pri čemu su se mnogi podavili u Savi, pokušavajući da se prebace u Srem.


1899. - U Londonu je rođen reditelj Alfred Hičkok. Jedan je od majstora filmske montaže i ambijenta, naročito poznat po režiji filmova kriminalne sadržine. Iako nikad nije dobio Oskara za režiju, dobitnik je prestižne nagrade "Irving Thalberg" 1967. godine. Godine 1980, engleska kraljica Elizabeta proglasila ga je vitezom, a nekoliko meseci potom preminuo je, ostavivši iza sebe preko 60 filmova. Najznačajnija dela: "Čovek koji je mnogo znao", "Rebeka", "Prozor u dvorištu", "Pozovi M radi ubistva", "Ptice", "Psiho", "Nevolje sa Harijem"...


1907. - Izašao je prvi taksi na ulice Njujorka.


1923. - Mustafa Kemal Ataturk izabran je za prvog predsednika Turske. Izvršio je progresivne reforme države koje su iz korena izmenile lik zemlje - proklamovana je jednakost svih građana, izvršena agrarna reforma, ukinut halifat, doneti savremni zakoni, izvršena reforma jezika i pravopisa, zabranjeno nošenje fesa... Reforme su nailazile na otpor, ali ga je on energično gušio. Njegova spoljna politika podrazumeva prijateljske odnose sa susedima (Balkanski savez od 1934. uglavnom je njegovo delo) i čuvanje nezavisnosti Turske.


1926. - Rođen je Fidel Kastro, kubanski državnik i advokat. Kada se Batista 1952. proglasio za diktatora, Kastro je 26. jula 1953. godine digao ustanak u provinciji Orijente. Uhapšen je i osuđen na 15 godina robije, ali je pomilovan 1955. godine. Osniva "Pokret 26. jula" za borbu za politička i socijalna prava kubanskog naroda, a decembra 1956. iskrcava se sa pristalicama na Kubu u provinciji Orijente, organizuje ustanak protiv Batistinih snaga u planini Sijera Madre. Pokret se omasovio na celoj Kubi i vodio borbu protiv Batistinih snaga do pobede. Usled beznadežne situacije, Batista je pobegao iz Kube, a 1. januara 1959. Kastro je preuzeo vlast na celoj teritoriji. Od 1959. je predsednik vlade i generalni sekretar Ujedinjene partije socijalističke revolucije. Kastrova Kuba je prva komunistička zemlja u zapadnoj hemisferi.


1944. - Američki mikrobiolog Selman Vaksman otkrio je streptomicin, lek koji će doprineti uspešnom lečenju tuberkoloze. Vaksman je uspeo da izoluje kulturu plesni - streptomices griseus - iz koje je dobio streptomicin. Dve godine kasnije, počela je industrijska proizvodnja ovog antibiotika koji je spasao život milionima ljudi širom sveta. Za svoj pronalazak Vaksman je dobio Nobelovu nagradu 1952. godine.

[Lady S]

16. avgust

1717. - U bici kod Beograda u austrijsko-turskom ratu u kojoj se na strani Austrijanaca borilo i 6.000 Srba iz Vojvodine, austrijski feldmašal francuskog porekla, Fransoa Eugen Savojski, Turcima je naneo težak poraz i zauzeo Beograd, izbacivši Turke i iz severne Srbije. Austriji je Požarevačkim mirom zaključenim 1718. pripala severna Srbija, Banat i severna Bosna.


1743. - Definisana su najstarija pravila boksa u Engleskoj.


1919. - Obrazovana je vlada Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca pod predsedništvom Ljube Davidovića, sastavljena od predstavika Demokratske stranke (zajednice) i Socijaldemokratske partije. Vlada je ubrzo donela uredbe o osmočasovnom radnom vremenu i o osiguranju radnika u slučaju bolesti i nesreće.


1921. - Umro je srpski kralj Petar I Karađorđević, kralj Srbije od 1903. do 1918. i potom do smrti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca; njegova vladavina obeležena je razvojem parlamentarne demokratije, ubrzanim privrednim razvojem, kulturnim napretkom i slobodom štampe kakva u Srbiji nije postojala ni pre ni posle njega. Tokom vladavine "njegovog veličanstva svetog starca", kako su ga nazivali u Francuskoj, ojačane su političke i kulturne veze s južnoslovenskim narodima, a pod njegovim žezlom Srbija je bila Pijemont slobode, ideal ustavnog uređenja i žarište napretka u tom delu Evrope. Posle zbacivanja s prestola 1858. njegovog oca kneza Aleksandra Karađorđevića (Karađorđev sin), živeo je u inostranstvu i završio je Vojnu akademiju u Sen Siru i višu Vojnu akademiju u Mecu. Učestovao je kao dobrovoljac u Legiji stranaca u francusko-pruskom ratu 1870. i 1871, kad je za izuzetnu hrabrost odlikovan Ordenom Legije časti, postavši jedini evropski vladalac koji je to odličje zaslužio na bojnom polju. Pod imenom Petar Mrkonjić, u bosansko-hercegovačkom ustanku protiv Turaka komandovao je 1875. i 1876. jednim ustaničkim odredom. Posle ubistva kralja Aleksandra Obrenovića, Skupština Srbije ga je 15. juna 1903. izabrala za kralja. U narodu - koji ga je najčešće nazivao čika Pera - je uživao ogromno poštovanje zbog izuzetnog poštenja i krajnje skromnog načina života. U balkanskim ratovima je kao vrhovni komandant predvodio do pobede srpsku vojsku, a s vlasti se povukao 1914, u korist sina Aleksandra, koji je u njegovo ime vladao kao regent. U Prvom svetskom ratu 1915, sa srpskom vojskom prošao je golgotu tokom povlačenja preko Albanije. Preveo je na srpski spis "O slobodi" engleskog filozofa Džona Stjuarta Mila.


1958. - Rođena je Madona, popularna pevačica i skandal-majstor dvadesetog veka. Iza sebe je ostavila veliki broj muzičkih hitova kao što su: "Material Girl", "Like a Virgin" itd, a oprobala se i u svetu filma kao glumica: "Dick Tracy", "Desperately Seeking Susan", "Shanghai Surprise", "A League of Their Own"...


1960. - Britanija je zagarantovala nezavisnost svojoj koloniji Kipru.


1944. - Na ostrvu Vis u Drugom svetskom ratu nastavljeni su pregovori Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije i izbegličke jugoslovenske vlade, koja se obavezala da Narodnooslobodilačkoj vojsci Jugoslavije prepusti svu savezničku pomoć, raspusti oružane snage u inostranstvu i javno se odrekne Draže Mihajlovića i četnika. Pristala je i da u sastav NOVJ bude uključena ratna mornarica bivše Jugoslavije koja se nalazila na Malti pod upravom savezničke flote.


1977. - Umro je "kralj rokenrola" - Elvis Pristli. Pristli je rođen 1935. godine u gradiću Tupelo u Misisipiju. Njegova karijera otpočela je kada mu je bilo 19 godina. Prvi album, "Heartbreak Hotel", načinio je 1956. godine pravu senzaciju od njega i vrlo brzo je postao miljenik publike. Po povratku iz vojske, posvetio se filmskoj karijeri. Šezdesetih godina snimio je 20-tak muzičkih filmova, od kojih su najznačajniji: "G.I. Blues" (1960), "Blue Hawaii" (1961), "Girls! Girls! Girls!" (1962), "Viva Las Vegas" (1964), i "Frankie and Johnny" (1966). Krajem 60-tih godina i početkom sedamdesetih, njegova slavna karijera krenula je nizbrdo. Razveo se, postao ovisan o lekovima i prilično se ugojio, retko je nastupao i poslednje dve godine života proveo je usamljen, iako ne zaboravljen od strane svojih fanova.


1984. - Umro je srpski pisac Dušan Radović, jedinstvena medijska ličnost srpske kulture i vrstan dečji pisac. Radio je u listovima "Zmaj", "Pionir", "Kekec" i "Poletarac" i bio urednik dečjih redakcija Radija i Televizije Beograd. U široj javnosti posebno je upamćen po radio-emisiji Studija B, "Beograde, dobro jutro", kojom je od 1976. osam godina budio Beograđane obiljem satiričnih doskočica, ljupkog humora i duhovitih komentara obeleženih autentičnom mudrošću, pri čemu je prekinuo s lažnom didaktikom i decu je uvek tretirao kao ozbiljnu i zrelu publiku. Kratkim duhovitim replikama Radović je s puno pažnje, takta i ljubavi otkrivao vrline i slabosti sugrađana. Dela: zbirke pesama "Poštovana deco", "Smešne reči", "Vukova azbuka", "Pričam ti priču", "Ponedeljak", "Utorak", "Sreda, "Četvrtak", dramska dela "Kapetan Džon Piplfoks", "Tužibaba", "Če" (s Matijom Bećkovićem), aforizmi "Beograde, dobro jutro", TV serija "Na slovo, na slovo".

[Lady S]

29. avgust

1521. - Turci su pod komandom sultana Sulejmana II, posle dvomesečne opsade, prvi put osvojili Beograd. Potom su silom iselili većinu stanovnika i grad temeljno opljačkali, odnevši u Carigrad mnoge kulturne i istorijske vrednosti.

1526. - Turci predvođeni sultanom Sulejmanom Veličanstvenim, pobedili su u bici kod Mohača Mađare.

1533. - Španci su ubili poslednjeg kralj Inka - Atahualpa. Njegova smrt označila je kraj 300 godina stare civilizacije Inka. Visoko u Andima u Peruu, Inke su se bavili pretežno zemljoradnjom. Kultura im je bila na stupnju bakarno-bronzanog doba. Religija se sastojala u obožavanju Sunca, a kalendar je bio urađen na bazi sunčane godine. Ostavili su za sobom mnoge umetničke spomenike, gradili su utvrđenja, palate i hramove, a najveće majstorstvo pokazali su u izradi vaza od pečene zemlje (koje su često imale ljudski oblik i bile kolorisane vrlo živim bojama) i u izradi tkanina i sitnijih predmeta u zlatu.

1632. - Rođen je Džon Lok, engleski filozof, osnivač empirizma, poznat u istoriji filozofije po odricanju urođenih ideja (Nihil est in intellectu quod non fuerit in sensu). Glavno delo: "Ogled o ljudskom razumu".

1758. - U SAD-u je napravljen prvi rezervat za Indijance.

1915. - Rođena je Ingrid Bergman, švedska filmska i pozorišna glumica izuzetnih umetničkih kvaliteta. Počela je u švedskom filmu i pozorištu, ali se proslavila u SAD-u. Ostaje upamćena po filmovima "Kazablanka", "Trijumfalna kapija", "Anastazija", "Stromboli"... Za ulogu u filmu "Plinsko svetlo" dobila je Oskara 1944. godine. Umrla je na svoj 67. rođendan.

1944. - Na zahtev izbegličke jugoslovenske vlade, koja je to učinila pod pritiskom britanskog premijera Vinstona Čerčila, kralj Jugoslavije Petar II Karađorđević je u Drugom svetskom ratu oduzeo komandu Draži Mihailoviću i priznao maršala Josipa Broza (Tito) za jedinog vođu jugoslovenskih snaga otpora nacističkom okupatoru.

1949. - Sovjetski Savez izveo je probu svoje prve atomske bombe u Kazahstanu. Sovjetski naučnici su za potrebe probe konstruisali mostove, zgrade i razne druge civilne objekte u koje su smestili životinje. Po jačini, ova eksplozija bila je jednaka prvoj američkoj atomskoj eksploziji nazvanoj "Trinity".

1964. - Kompanija Volt Dizni izbacila je film "Meri Popins".

1995. - Rukovodstva Jugoslavije i Republike Srpske dogovorila su se o formiranju jedinstvene delegacije za mirovne pregovore, s predsednikom Srbije Slobodanom Miloševićem na čelu.

[Lady S]

1. septembar

1666. - Počeo je veliki požar u Londonu u kojem je stradalo 80% ovog grada.


1832. - Rođen je srpski istoričar i sveštenik Ilarion Ruvarac, osnivač srpske kritičke istorijske škole, član Srpske kraljevske akademije. Obavio je pionirski posao kritičkog istorijskog istraživanja, suzbijajući nenaučne postupke u proučavanju srpske istorije. Napadao je neznanje i šarlatanstvo i bio rezervisan prema narodnom predanju kao istorijskom izvoru. Bio je profesor i rektor Bogoslovije u Sremskim Karlovcima, a od 1882. arhimandrit fruškogorskog manastira Grgeteg. Dela: "Odlomci o grofu Đorđu Brankoviću i Arseniju Crnojeviću patrijarhu", "O knezu Lazaru", "Montenegrina", "O pećkim patrijarsima", "Kraljice i carice srpske".


1889. - Na skupštini u Nišu delegati iz svih jugoslovenskih krajeva pod jurisdikcijom Srpske pravoslavne crkve osnovali su Udruženje pravoslavnih sveštenika.


1923. - U snažnom zemljotresu koji je potresao Tokio i Jokahomu poginulo je 106.000 ljudi.


1928. - Albanija je postala kraljevina sa kraljem Zoguom na čelu.


1939. - Nemačka je napala Poljsku i zauzela njen zapadni deo, što je dva dana kasnije prouzrokovalo objavu rata Nemačkoj od strane Engleske i Francuske i početak Drugog svetskog rata.


1941. - U nacističkoj Nemačkoj svi Jevreji su morali da nose oznaku - žutu zvezdu.


1945. - Skupština Srbije donela je Zakon o uspostavljanju Autonomne pokrajine Vojvodine i Autonomne Kosovsko-metohijske oblasti.


1961. - U Beogradu je počela Prva konferencija šefova država i vlada nesvrstanih zemalja kojoj su prisustvovali predstavnici 25 zemalja i 40 antikolonijalnih i oslobodilačkih pokreta. Posle šest dana rada, skup je usvojio dokumente o principima nesvrstavanja kao nezavisnog vanblokovskog činioca.


1968. - 27-godišnji kapetan libijske vojske, Moamer el Gadafi, izveo je vojni udar u kojem je svrgnuo sa prestola libijskog kralja Idrisa I. Nakon toga, Gadafi je došao na čelo Libije.


1971. - Katar je dobio nezavisnost od Velike Britanije.


1985. - Sedam decenija nakon što je Titanik potonuo, američko-francuska ekspedicija locirala je njegovu olupinu na oko 400 milja zapadno od Nju Faundlenda u Severnom Atlantiku.

[Lady S]

4. septembar

476. - Germanski vođa Odoakar zbacio je s prestola poslednjeg rimskog imperatora Romula Avgustula, zauzeo Rim i srušio Zapadno rimsko carstvo.


1844. - Popečiteljstvo prosveštenija (ministarstvo prosvete) Srbije odobrilo je osnivanje Narodnog muzeja u Beogradu, na inicijativu srpskog pisca Jovana Sterije Popovića, tada načelnika popečiteljstva prosveštenija.


1862. - U Carigradu je potpisan protokol povodom spora Srbije i Otomanskog carstva posle ubistva jednog srpskog dečaka na Čukur česmi u Beogradu i sukoba Turaka i Srba. Carigradskim protokolom Turcima je naloženo da napuste mnoge srpske gradove, uključujući varoš beogradsku, ali su u nekim mestima ipak ostali turski vojnici.


1866. - Objavljene su prve dnevne novine na Havajima.


1885. - U Njujorku je otvorena prva samousluga.


1965. - Umro je Albert Švajcer, lekar, filozof i teolog, književnik, muzički istoričar i muzičar (organist). Od 1913, živeo je u Francuskoj Ekvatorijalnoj Africi, gde je radio na organizaciji lekarske službe. Dela: "Kultura i etika", "Između vode i prašume", "Autobiografija", "Afričke priče" i dr. Dobio je Nobelovu nagradu za mir 1952. godine.


1972. - Američki plivač Mark Špic osvojio je sedmu zlatnu medalju na Olimpijskim igrama u Minhenu. Špic je u svih sedam trka u kojima je pobedio istovremeno postavio i svetske rekorde. Nijedan sportista nije uspeo da osvoji toliko zlatnih medalja na jednoj Olimpijadi.