Dogodilo se na današnji dan

[Morpheus]

Na današnji dan 29. mart

1461. U najkrvavijoj bici Rata dveju ruža u Engleskoj, oko 36.000 vojnika pod zastavom dinastije Jork porazilo je kod Toutona, blizu Jorka snage od oko 40.000 vojnika dinastije Lankaster, osiguravši time engleski presto Edvardu IV.

1772. Umro je švedski filozof i prirodnjak Emanuel Svedenborg, autor mističko-teozofskog učenja o prirodi. Posle njegove smrti pojavila su se "Društva svedenborgista", iz kojih je nastala Crkva Novog Jerusalima.

1809. Švedski kralj Gustav IV prisiljen je da abdiciraposle više poraza švedskih trupa u ratu s Danskom.

1848. Počeo je trogodišnji rat Danske s Pruskom u kojem su Danci pretrpeli poraz i izgubili veliki deo teritorije na jugu poluostrva Jitland.

1849. Velika Britanija je na osnovu sporazuma s maharadžom od Lahorea anektirala Pendžab i pripojila ga Indiji.

1864 . Grčka je povratila suverenitet nad ostrvima u Jonskommoru, koja su bila pod kolonijalnom upravom Velike Britanije.

1867. Velika Britanija je od Kvebeka, Ontarija, Nove Škotske i Nju Branzvika formirala dominion Kanadu, u koji su 1878. uključene ostale britanske teritorije severne Amerike izuzev Njufaundlenda. Vestminsterskim statutom Kanada je 1931. postala nezavisna država britanskog Komonvelta, a konačne granice je dobila 1949. priključenjem Njufaundlenda.

1891. Umro je francuski slikar Žorž Sera osnivač i glavni predstavnik pokreta poentilizam (divizionizam).

1901. U Australiji su održani prvi federalni izbori. U prvom australijskom parlamentu najviše mesta dobila je Laburistička partija.

1912. Engleski polarni istraživač Robert Falkon Skot umro je od zime i gladi pri povratku s Južnog pola, gde je stigao 13. januara 1912, četiri sedmice posle Norvežanina Rualda Amundsena. Spasilačka ekipa je pronašla smrznuta tela članova njegove ekspedicije nadomak jedne od stanica za snabdevaje na Antarktiku, kao i njegov dnevnik u kojem je opisao agoniju svojih pratilaca.

1945. SSSR je zvanično priznao jugoslovensku vladu Josipa Broza Tita, koju su prethodno priznale Velika Britanija i SAD.

1946. Novim ustavom, Zlatna Obala, sadašnja Gana, postala je prva britanska kolonija u Africi s afričkom većinom u parlamentu, ali je na punu nezavisnost čekala još 14 godina.

1956. U Novom Sadu su osnovane Jugoslovenske pozorišne igre, "Sterijino pozorje", povodom 150 godina rođenja i stogodišnjice smrti srpskog komediografa Jovana Sterije Popovića.

1967. Porinuta je prva francuska nuklearna podmornica.

1972. Bolivija je proterala 119 članova sovjetske ambasade u La Pazu, optuživši Moskvu da finansira levičarske pobunjenike.

1974 . Američki veštački satelit "Mariner 10" snimio je prve fotografije Merkura.

1982 - Umro je nemački kompozitor Karl Orf, autor scenske kantate "Karmina Burana". Napisao je knjigu "Muziku za decu", namenjenu obrazovanju, i kreirao specijalne, jednostavne dečje instrumente koji se nazivaju Orfov instrumentarijum.

1990 . Premijer Australije Bob Houk dobio je izbore, postavši prvi laburista koji je četiri puta uzastopno osvojio položaj šefa vlade.

1994 . Republika Hrvatska i predstavnici Srba u Hrvatskoj potpisali su sporazum o primirju i razgraničenju vojnih snaga na šest od ukupno 35 sektora na 300 kilometara dugom frontu.

1997. Bežeći pred nasiljem koje je zahvatilo zemlju tokom krvavih nemira, više od 50 izbeglica iz Albanije utopilo se kada je njihov brod potonuo nakon sudara s italijanskim ratnim brodom u južnom Jadranu, u blizini italijanske obale.

2002. U Moskvi je predstavljen projekat prvog u svetu kosmičkog aparata "S-21" koji je namenjen kosmičkom turizmu.

2002. Izraelske oklopne jedinice ušle su u Ramalu i blokirale sedište palestinskog lidera Jasera Arafata.

2003. Svetska zdravstvena organizacija je saopštila da je Karlo Urbani, lekar koji je prvi identifikovao ozbiljni akutni respiratorni sindrom (SARS) umro od iste bolesti.

2004. Na svečanoj ceremoniji u Beloj kući Severnoatlanskoj alijansi (NATO) zvanično je pristupilo sedam istočnoevropskih država: Bugarska, Estonija, Letonija, Litvanija, Rumunija, Slovačka i Slovenija, čime je broj članica NATO-a povećan na 26.

2006. Nigerijske vlasti uhapsile su bivšeg liberijskog predsednika Čarlsa Tejlora i izručile ga tribunalu za Sijera Leone, pred kojim je optužen za ratne zločine tokom građanskog rata u toj zemlji i Liberiji od 1991. do 2001. godine. On je prvi afrički lider kome će se suditi za ratne zločine pred međunarodnim sudom.

[Morpheus]

Na današnji dan 30. mart

1135. U Kordobi u Španiji rođen je Mojsije Majmond, najznačajniji jevrejski filozof srednjeg veka i jedan od najpoznatijih lekara svoga doba. Njegova dela prevedena su na mnoge jezike i uticala su na jevrejsku filozofiju i srednjovekovnu skolastiku.

1746. Rođen je španski slikar Fransisko de Goja. Kao dvorski slikar od 1786. naslikao je čuvene portrete članova kraljevske porodice, dvorjana i uglednih ličnosti.

1814. Britanci i njihovi saveznici u ratu protiv Napoleona Bonaparte trijumfalno ušli u Pariz.

1842. Američki lekar Kraford Long prvi put je upotrebio etar kao anestetik prilikom hirurške intervencije u bolnici u gradu Džefersonu u Virdžiniji.

1853. Rođen je holandski slikar Vinsent van Gog. Jedan od najvećih umetnika XX veka čije je delo presudno uticalo na stvaranje novog likovnog izraza u evropskom slikarstvu, slavu je stekao posthumno. Neshvaćen i nepriznat za života, u dubokoj depresiji izvršio je samoubistvo 29. jula 1890.

1856 . U Parizu je mirovnim ugovorom okončan Krimski rat vođen od 1853. između Rusije i Otomanskog carstva.

1863. Princ Vilijam, mlađi sin danskog kralja Kristijana IX, postao je kralj Grčke pod imenom Džordž I.

1867. Senatu SAD podnet je ugovor o kupovini Aljaske od Rusije. Teritorija od milion i po kvadratnih kilometara kupljena je potom za 7,2 miliona dolara, oko dva centa po jutru zemlje. Aljaska je 1912. godine zvanično proglašena za teritoriju SAD, a 1959. godine postala je 49. američka država.

1894. Rođen je ruski konstruktor aviona Sergej Iljušin, koji je tokom tri decenije konstruisao više od 50 tipova aviona. Posebno je poznat po oklopnom jurišnom avionu "Il-2" za potrebe sovjetskog ratnog vazduhoplovstva u Drugom svetskom ratu.

1912 - Ugovorom u Fesu između Francuske i marokanskog sultana, Maroko je kao protektorat priključen francuskim kolonijalnim posedima.

1945. Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu zauzela poljsku baltičku luku Dancig (Gdanjsk).

1950. Umro je francuski političar i državnik Leon Blum, vođa Socijalističke stranke od osnivanja 1920, prvi socijalista premijer Francuske. Predvodio je vladu Narodnog fronta 1936-37. Posle nemačke okupacije Francuske u Drugom svetskom ratu odveden je u Nemačku, gde je bio zatvoren u logorima Buhenvald i Dahau. Po završetku rata ponovo je bio premijer 1946-47.

1967. NATO je zatvorio vojne štabove u Francuskoj nakon što je predsednik Šarl de Gol odlučio da povuče zemlju iz tog zapadnog vojnog saveza.

1972 - Velika Britanija je stavila Severnu Irsku pod direktnu britansku upravu. Suspendovan je severnoirski parlament i vlada Unionističke stranke Brajana Foknera.

1973. Povlačenjem poslednjih američkih trupa i oslobađanjem zarobljenika formalno je završeno vojno angažovanje SAD u Vijetnamu.

1979 - Iranci su na dvodnevnom referendumu ubedljivom većinom izglasali uspostavljanje Islamske republike.

1981. U Vašingtonu je izvršen neuspeo atentat na predsednika SAD Ronalda Regana.

1986. Umro je američki filmski glumac Džejms Kegni, koji se proslavio ulogama u kriminalističkim filmovima, među kojima su najpoznatiji "Državni neprijatelj" i "Anđeli garava lica". Dobitnik je Oskara za film "Jenki Dudl Dandi".

1987. Slika Van Goga "Suncokreti" prodata je na aukciji u Londonu za 24,75 miliona funti (39,7 miliona dolara).

2000. Novinari, izdavači i organizacije za očuvanje slobode medija iz celog sveta pokrenuli su u Briselu kampanju za odbranu nezavisnih medija i novinara u Srbiji koji su se našli na udaru režima predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića.

2000. Umro je bivši austrijski predsednik Rudolf Kirhšleger. Za predsednika Austrije biran je dva puta između 1974. i 1986. i bio je prvi austrijski predsednik koji nije bio član nijedne političke partije.

2002. U 102. godini umrla je britanska kraljica majka Elizabeta.

2003. U američkoj državi Njujork zabranjeno je pušenje u restoranima i barovima.

2004. U 95. godini umro je legendarni saradnik britanske radio televizije BBC Alister Kuk koji je, u svojoj čuvenoj emisiji "Pisma iz Amerike", skoro šest decenija izveštavao o kulturnim i političkim zbivanjima u SAD.

2009. Umro je francuski kompozitor Moris Žarm koji je postao slavan po muzici u filmovima "Lorens od Arabije", "Doktor Živago", "Put u Indiju" što mu je donelo i Oskara za filmsku muziku. Komponovao je muziku za više od 150 filmova za čuvene reditelje kao što su Alfred Hičkok, Džon Hjuston, Lukino Viskonti,�Dejvid Lin i Piter Vir.

[Morpheus]

Na današnji dan, 31. mart

1282. U pobuni Sicilijanaca protiv francuske vlasti pobijeni su svi Francuzi koji su se nalazili na ostrvu. Ustanak poznat pod nazivom "Sicilijanska večernja", organizovan je pod geslom "Morte alla Francia Italia anela!" (Smrt Francuskoj od Italije). Prema legendi, od početnih slova tog gesla nastao je kasnije naziv "mafija"

1492. Kralj Fernando V Katolički dao je Jevrejima rok od tri meseca da pređu u rimokatoličku veru ili da napuste Španiju.

1496. Papa Aleksandar VI formirao je sa Svetim Rimskim Carstvom, Španijom, Venecijom i Milanom Svetu ligu za borbu protiv Turaka.

1547. Umro je francuski kralj Fransoa I, koji je Bolonjskim konkordatom 1516. osigurao prevlast krune nad rimokatoličkom crkvom u Francuskoj. Od dolaska na presto 1515. nastojao je da postane rimsko-nemački car, što je 1519. uspeo njegov rival Karlo V, protiv kojeg je potom vodio četiri rata.

1596. Rođen je francuski filozof, matematičar i fizičar Rene Dekart, čije je delo označilo raskid sa skolastikom i začetak moderne filozofije racionalizma. Svoje učenje objavio je u delima "Rasprava o metodi" (1637) i "Meditacije" (1641), a delom "Geometrija" otvorio je novu epohu u matematici.

1732. Rođen je austrijski kompozitor Franc Jozef Hajdn, autor više od 100 simfonija i brojnih kamernih i vokalnih dela, kao i austrijske i nemačke himne. Za života je stekao međunarodnu slavu, a njegove kompozicije izvođene su u svim evropskim gradovima.

1854. Japan je sa SAD potpisao ugovor o otvaranju luka Šimoda i Hakodate za američke trgovce. To je bio prvi sporazum o otvranju japanskih luka za trgovinu sa inostranstvom.

1889. Otvorena je Ajfelova kula, tada najviša građevina u svetu. Čelična konstrukcija visoka 300 metara postala je jedno od glavnih znamenitosti Pariza. Kulu, sagrađenu povodom Svetske izložbe u Parizu, konstruisao je francuski inženjer Aleksandar Gistav Ajfel.

1892. Srbija je, kao jedna od prvih evropskih zemalja, donela zakon o pomaganju sporta izvan škola. Gimnastika kao obavezan predmet u školama u Srbiji, uvedena je zakonom iz 1883.

1917. SAD su od Danske preuzele Zapadnoindijska ostrva u Karipskom moru i nazvale ih Devičanska ostrva. Sporazum o kupovini tih ostrva za 25 miliona dolara sklopljen je u avgustu 1916.

1948. Kongres SAD usvojio je Maršalov plan. Tim planom, nazvanim po njegovom tvorcu američkom državnom sekretaru Džordžu Maršalu dodeljena je pomoć od 15 milijardi dolara evropskim zemljama za obnovu posle Drugog svetskog rata.

1959. Nakon neuspešne protivkineske pobune u Lasi, dalaj lama je pobegao u Indiju gde je dobio politički azil.

1971. Američki poručnik Vilijam Keli osuđen je na doživotni zatvor zbog masakra civila tokom Vijetnamskog rata u selu Mi Laj u martu 1968. Kazna mu je kasnje smanjena na 20 godina zatvora.

1979. Britanski razarač "London" isplovio je iz luke u Valeti, čime su okončane vojne veze između Velike Britanije i Malte uspostavljene pre 181 godine.

1980. Umro je američki atletičar Džesi Ovens jedan od najvećih sportista XX veka, koji je osvojio četiri zlatne medalje na Olimpijskim igrama u Berlinu 1936. Prilikom dodeljivanja medalja Adolf Hitler je napustio ložu da bi izbegao da se rukuje sa pobednikom crncem.

1983. U zemljotresu koji je razorio kolumbijski grad Popajan poginulo je najmanje 500 ljudi, a 3.000 je osalo bez domova.

1986. Meksički avion "boing 727", na liniji Meksiko Siti - Los Anđeles, srušio se u planinama centralnog Meksika. Poginulo je svih 166 putnika i članova posade.

1991. Na Plitvicama u Hrvatskoj izbio je prvi sukob između hrvatske policije i naoružanih Srba. Dvoje ljudi je poginulo, a 20 je ranjeno. Na poziv Predsedništva SFR Jugoslavije hrvatske snage su se povukle, a kontrolu su preuzele jedinice JNA. Narednih dana oružani sukobi izbili su u okolini Vinkovaca i Vukovara.

1991. Prve višepartijske izbore u Albaniji dobili su komunisti, ali je opozicija pobedila u Tirani i ostalim većim gradovima.

1992. Posetom izraelskog predsednika Hercoga španskom kralju Huanu Karlosu obeležena je 500. godišnjica progona Jevreja iz Španije.

1993. Savet bezbednosti UN doneo je, prvi put od početka bosanskog rata, odluku kojom je ovlastio NATO da upotrebi vojnu silu protiv prekršilaca u zoni zabranjenih letova nad Bosnom.

1994. Izrael i PLO su potpisali sporazum o međunarodnim posmatračima u gradu Hebronu na Zapadnoj obali, čime je Izrael prvi put pristao na međunarodno prisustvo na okupiranim teritorijama otkad ih je zauzeo u ratu 1967.

2001. U Holandiji, četiri para homoseksualaca sklopili su brak na osnovu zakona koji je donela holandska vlada.

2002. U restoranu u lučkom gradu na severu Izraela - Haifi, u napadu bombaša samoubice poginulo je više od 15 osoba, a 44 su ranjene.

2003. Haški tribunal osudio je Mladena Naletilića Tutu i Vinka Martinovića Štelu na 20, odnono 18 godina zatvora zbog progona muslimanskog stanovništva u Mostaru 1993. godine.

2003. U blizini Potočara u Republici Srpskoj (BiH) sahranjeno je prvih 600 žrtava srebreničkog masakra koji se dogodio 1995. godine. Sahrani je prisustvovalo oko 10.000 bosanskih Muslimana. To su prve identifikovane žrtve od preko 7.000 Muslimana koje su ubile srpske snage u toj enklavi.

2004. Haški tribunal osudio je bosanskog Srbina Darka Mrđu, koji je ranije priznao krivicu, na 17 godina zatvora zbog ubistva oko 200 muslimanskih zarobljenika na planini Vlašić u avgustu 1992.

2004. SAD su odlučile da zamrznu finansijsku pomoć Srbiji zbog nedovoljne saradnje Beograda sa Haškim tribunalom

[Morpheus]

Na današnji dan 1. april

1572. Ustankom protestanata protiv španskog kralja Filipa II Holandija je počela borbu za samostalnost. U narednim decenijama, zajedno sa Engleskom, Holandija je vodila bespoštednu borbu za prevlast nad morima i kolonijama sa već oslabljenom Španijom.

1815. Rođen je nemački državnik i političar Oto fon Bizmark, prvi kancelar ujedinjenog nemačkog carstva, poznat kao "gvozdeni kancelar". Predsedavao je Berlinskom kongresu 1878. godine na kojem su evropske sile uspostavile nov odnos snaga na jugoistoku Evrope - osujećena je namera Rusije za stvaranje velike Bugarske, a Srbija i Crna Gora stekle su međunarodno priznanje.

1868 . Rođen je francuski pesnik i dramski pisac Edmon Rostan, koji je u jeku naturalizma s velikim uspehom oživeo romantični teatar. Njegov "Sirano de Beržerak" osvojio je publiku i održao se na repertoarima svetskih pozorišta do danas.

1918 . U Velikoj Britaniji je osnovano Kraljevsko vazduhoplovstvo (Royal Air Force - RAF).

1920. Rođen je japanski glumac Toširo Mifune, koji je svetsku slavu stekao tumačenjem uloga samuraja, posebno u filmovima režisera Akire Kurosave. Proslavio se filmovima "Rašomon", "Sedam samuraja", "Krvavi presto", "Šogun".

1924. Nemački sud osudio je Adolfa Hitlera na pet godina zatvora zbog pokušaja puča u novembru 1923. godine, ali je već 20. decembra amnestiran. Hitler je u zatvoru napisao knjigu "Majn kampf" (Moja borba) u kojoj je izneo koncepciju o "novom poretku" i rasnoj nadmoći Nemaca.

1933. U Nemačkoj je počeo progon Jevreja bojkotom njihovih poslova i blokiranjem bankovnih računa.

1939. Okončan je trogodišnji Građanski rat u Španiji u kojem je poginulo više od milion ljudi, a više od pola miliona ljudi je izbeglo iz zemlje. Španija je narednih 36 godina bila pod diktaturom generala Franciska Franka.

1945 . Iskrcavanjem američkih trupa na japansko ostrvo Okinava počela je poslednja etapa u prodiranju savezničkih snaga prema Japanu u Drugom svetskom ratu. U ovoj najvećoj amfibijskoj operaciji na Pacifiku učestvovalo je 183.000 vojnika, 1.727 aviona i 1.321 ratni brod. Borbe u kojima je poginulo 7.000 američkih i 100.000 japanskih vojnika okončane su 2. jula.

1946. Prvom omladinskom radnom akcijom u posleratnoj komunističkoj Jugoslaviji počela je izgradnja železničke pruge Brčko-Banovići. U izgradnji 90 kilometara pruge učestvovalo je 60.000 mladih iz cele tadašnje Jugoslavije.

1948. Počela je sovjetska blokada Berlina.

1970. Beogradski radio "Studio B" počeo je emitovanje programa iz zgrade novinske kuće "Borba".

1975. Predsednik Kambodže Lon Nol pobegao je u Indoneziju nakon što su Crveni Kmeri opkolili glavni grad Pnom Pen.

1976. U Parizu je umro nemački slikar i vajar Maks Ernst, jedan od osnivača dadaističkog pokreta u Kelnu. Godine 1924. u Parizu prišao je nadrealistima i postao jedan od najistaknutijih predstavnika tog pokreta. U savremeno slikarstvo uveo je nove tehnike - kolaž-fotografiju i frotaž tehniku. Rođen je 1891. godine.

1983. U katastrofalnom zemljotresu u Kolumbiji više od 500 ljudi je poginulo, a više od 1.500 je povređeno.

1996. Spajanjem "Micubiši banke" i "Banke Tokio" u Japanu je stvorena najveća svetska banka.

1999. U vazdušnim napadima NATO-a na SR Jugoslaviju srušen je Varadinski most na Dunavu, u Novom Sadu.

2001. U Beogradu je uhapšen bivši predsednik Srbije i SR Jugoslavije Slobodan Milošević pod optužbom da je tokom desetogodišnje vladavine (1990-2000) zloupotrebljavao položaj i time pribavio ličnu korist i korist za Socijalističku partiju Srbije. Miloševića su srpske vlasti u junu iste godine predale Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu.

2001. Američki špijunski avion sudario se s kineskim lovcem iznad Južnog kineskog mora, nakon čega je američka letelica prinudno sletela u kinesku vojnu bazu Hajnan. Nakon izvinjenja američke vlade, Kinezi su 13. aprila oslobodili 24 člana posade.

2002. U Republici Srpskoj je uhapšen i izručen Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu bivši oficir Vojske RS Momir Nikolić optužen za genocid nad Muslimanima u Srebrenici 1995.

2003. Britanski sud je osudio dvojicu Alžiraca na 11 godina zatvora zbog prikupljanja novca za terorističku mrežu Al Kaida. To je bila prva presuda za veze sa Al Kaidom u Velikoj Britaniji.

2003. Umro je Majkl Džeter, američki pozorišni i filmski glumac, koji je u čuvenoj dečjoj seriji "Ulica Sezam", tumačio ulogu gospodina Nudla.

2005. Umro je Harald Junke, jedna od najomiljenijih nemačkih televizijskih, filmskih i pozorišnih zvezda, kojeg su mnogi zvali nemačkim Frenkom Sinatrom.

[Morpheus]

Na današnji dan, 2. april

742. Rođen franački kralj Karlo Veliki. Od dolaska na presto, 768, do smrti, 814, proširio franačko carstvo od Severnog mora do Italije i od Atlantika do Češke. Krunisan za cara 800.

1758. Rođen Džejms Monro, jedan od najaktivnijih političara u istoriji SAD. Bio predsednik SAD od 1817. do 1825. Sa J.K. Adamsom formulisao Monroovu doktrinu, kojom je proklamovana izolacionistička politika SAD. Učešćem u dva svetska rata i ulaskom u Ujedinjene nacije SAD napustile Monroovu doktrinu.

1792. Dolar ozakonjen kao novčana jedinica SAD.

1805. Rođen danski pisac Hans Kristijan Andersen. Svetsku slavu donele mu pripovetke za decu i bajke.

1840. Rođen francuski pisac Emil Zola, predvodnik naturalističkog pokreta u francuskoj književnosti. Imao značajnu ulogu u otkrivanju mahinacija u vojnim krugovima, aferi Drajfus. Otvorenim pismom predsedniku Francuske, 1898, doprineo oslobađanju kapetana Alfreda Drajfusa, optuženog za izdaju i osuđenog na doživotnu robiju.

1860. U Torinu se sastao prvi parlament Italije.

1872. Umro izumitelj i slikar Semjuel F.B. Morze, tvorac telegrafa i Morzeove azbuke.

1914. Rođen engleski filmski glumac Alek Ginis. Dobio Oskara za ulogu u filmu "Most na reci Kvaj".

1905. Otvoren Simplon, železnički tunel ispod Alpa, Švajcarska povezana sa Italijom.

1917. Kongres SAD objavio rat carskoj Nemačkoj.

1917. Pred Vojnim sudom za oficire srpske vojske u Solunu počeo proces protiv grupe na čelu s pukovnikom Dragutinom Dimitrijevićem Apisom. Grupa optužena za pripremanje prevrata i atentata na regenta Aleksandra. Nad Apisom i njegova dva sledbenika izvršena smrtna kazna streljanjem 26. juna, ostali osuđeni na zatvorske kazne. Vrhovni sud Srbije rehabilitovao Apisa i njegove sledbenike u obnovljenom procesu 2. juna 1953.

1940. Nemačka okupirala Dansku i napala Norvešku.

1944. Trupe SSSR-a prešle reku Prut u Drugom svetskom ratu i ušle u Rumuniju.

1960. Francuska s Madagaskarom potpisala sporazum kojim je Madagaskar postao nezavisna država, posle 64 godine francuske kolonijalne vladavine.

1965. Umro srpski fiziolog Ilija Đuričić, predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1960. do 1965, rektor Beogradskog univerziteta od 1950. do 1952. i od 1954. do 1956. Napisao više eksperimentalnih naučnih radova iz oblasti fiziologije mišića, endokrinih žlezda, krvi i anafilaksije.

1974. U Parizu umro francuski političar i državnik Žorž Pompidu. Premijer od 1962. do 1968. U junu 1969. izabran za predsednika, posle ostavke Šarla de Gola.

1974. U Titogradu, danas Podgorica, osnovan Univerzitet Crne Gore.

1979. Zatvaranjem britanske vojne baze, Malta stekla punu nezavisnost, okončano gotovo 80 godina dugo britansko prisustvo na tom ostrvu.

1981. Predsedništvo SFRJ proglasilo vanredno stanje na Kosovu zbog demonstracija albanskih studenata koje su počele 11. marta pod parolom "Kosovo republika".

1982. Argentinske vojne snage iskrcale se na Foklandska ostrva, britansku koloniju u Južnom Pacifiku koju su čuvala 84 britanska marinca. Vojnom intervencijom Britanija polovinom juna ponovo preuzela Foklandska ostrva.

1999. Vlasti u Beogradu preuzele nezavisni Radio B92.

2003. Predsedavajući Predsedništvu Bosne i Hercegovine Mirko Šarović podneo ostavku zbog afere izvoza oružja Vazduhoplovnog zavoda Orao iz Bijeljine Iraku, koji je bio pod sankcijama Ujedinjenih nacija, i, kako je navedeno, špijunske afere u Republici Srpskoj.

2004. Haški tribunal obelodanio optužnice protiv šest hrvatskih oficira i bivših zvaničnika u samoproklamovanoj Hrvatskoj Republici Herceg-Bosni. Za zločine protiv čovečnosti u zapadnoj Hercegovini 1992. i 1993. optuženi Jadranko Prlić, Slobodan Praljak, Milivoj Petković, Bruno Stojić, Valentin Ćorić i Berislav Pušić. Tri dana kasnije svi se predali Tribunalu.

2005. U Vatikanu preminuo poglavar Rimokatoličke crkve, papa Jovan Pavle II. Nemački kardinal Jozef Racinger izabran za novog papu, uzeo ime Benedikt XVI.

[Morpheus]

Na današnji dan, 3. april

1512. Turski sultan Bajazit II abdicirao u korist sina Selima I.

1682. Umro španski slikar Bartolomeo Esteban Muriljo, jedan od najznačajnijih predstavnika visokog baroka.

1807. U selu Voganj kod Rume počela Ticanova buna. U buni učestvovalo 15.000 seljaka iz 45 sela rumskog i iločkog vlastelinstva. Austrijska vojska za 10 dana ugušila pobunu, vođa Teodor Avramović Tican uhvaćen i krajem godine streljan.

1897. U Beču umro nemački kompozitor i pijanista Johanes Brams, autor brojnih simfonija, klavirskih koncerata, horskih i solo pesama. Rođen u Hamburgu 7. maja 1833. u porodici muzičara.

1915. U Valjevu umrla srpska slikarka Nadežda Petrović. Smatra se začetnicom modernog srpskog slikarstva.

1922. Josif Visarionovič Staljin izabran za generalnog sekretara Komunističke partije Rusije.

1930. Ras Tafari postao car Haile Selasije I od Abisinije.

1930. Rođen nemački državnik Helmut Kol, kancelar Zapadne Nemačke od 1982. i prvi kancelar Nemačke posle ujedinjenja Zapadne i Istočne Nemačke 1990. Na tom položaju ostao 16 godina, do izbornog poraza 1998.

1936. Pogubljen Bruno Hauptman, otmičar i ubica sina pilota SAD Čarlsa Lindberga, koji je prvi sam preleteo Atlantski okean. Otmica i ubistvo bili povod da u SAD bude donet Zakon o otmici, kojim je za kidnapovanje uvedena smrtna kazna.

1941. Premijer Mađarske Pal Teleki izvršio samoubistvo dan po usvajanju nemačko-mađarskog plana za napad na Jugoslaviju. Teleki bio član delegacije koja je 12. decembra 1940. u Beogradu potpisala Ugovor o večnom prijateljstvu i miru Jugoslavije i Mađarske. Mađarska s Nemačkom 6. aprila 1941. napala Jugoslaviju.

1948. Premijerom drame Ivana Cankara "Kralj Betajnove", u režiji Bojana Stupice, otvoreno Jugoslovensko dramsko pozorište u Beogradu. Dramski ansambl u početku imao 40 članova, direktor bio pisac Eli Finci, umetnički rukovodilac Bojan Stupica.

1948. Predsednik SAD Hari Truman potpisao Maršalov plan ekonomske pomoći posleratnoj Evropi.

1975. Ruski velemajstor Anatolij Karpov postao svetski prvak u šahu pošto je dotadašnji prvak Bobi Fišer odbio da brani titulu.

1979. U Pakistanu pogubljen bivši premijer Zulfikar Ali Buto, zbačen vojnim udarom 1977.

1991. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija izglasao rezoluciju o prekidu vatre u Zalivskom ratu, naložio razmeštanje mirovnih snaga u regionu i zatražio od Iraka da uništi oružje za masovno razaranje.

1991. U Švajcarskoj umro engleski pisac Grejem Grin.

1992. Komunistički lider i predsednik Albanije Ramiz Alija podneo ostavku dve nedelje posle parlamentarnih izbora na kojima su komunisti izgubili većinu u Skupštini.

1995. Najmanje 150 pripadnika plemena Hutu, mahom žena i dece, masakrirano u jednom selu na severoistoku Burundija.

1996. U avionskoj nesreći kod dubrovačkog aerodroma Ćilipi poginuli ministar trgovine SAD Ronald Braun, svi putnici, njih 29, uglavnom članovi njegove pratnje, i svih šest članova posade.

1999. Avioni NATO-a bombardovali centar Beograda, prvi put od početka vazdušnih napada na Jugoslaviju 24. marta. Pogođene zgrade ministarstva unutrašnjih poslova Jugoslavije i Srbije. U Novom Sadu srušen drugi most na Dunavu.

2000. Pripadnici SFOR-a na Palama uhapsili jednog od ratnih lidera i funkcionera bosanskih Srba Momčila Krajišnika i predali ga Haškom tribunalu.

2003. Državna zajednica Srbija i Crna Gora primljena u Savet Evrope, kao 45. članica.

2008. Haški tribunal oslobodio je bivšeg vođu OVK Ramuša Haradinaja, potom premijera Kosova i saoptuženog Idriza Baljaja krivice za ratne zločine nad Srbima, Romima i Albancima u okolini Dečana 1998, a trećeoptuženi Ljah Brahimaj osuđen je na 6 godina zatvora zbog okrutnog postupanja i mučenja zatvorenika.

[Morpheus]

Na današnji dan, 4. april

1284. Umro je kralj Kastilje Alfons Deseti Mudri, utemeljivač zakonodavstva, pokrovitelj nauke i zanatstva, pobornik verske tolerancije. Tokom vladavine Kastiljom i Leonom od 1252. do smrti, dvor u Toledu je pretvorio u centar učenosti i utočište za mnoge Jevreje, Mavare i hrišćanske skolastičare. Izdao je zakonik za celu zemlju, pokrenuo pisanje španske istorije i astronomskih dela, kao i prevođenje Biblije na španski jezik.

1581. Engleska kraljica Elizabeta I proglasila je za viteza Frensisa Drejka gusara, potom admirala, prvog Engleza koji je oplovio svet.

1617. Umro je škotski matematičar Džon Neper koji je pronašao i sastavio logaritamske tablice i dao uputstvo o njihovom sastavljanju.

1765. U Petrogradu je umro Mihail Vasiljevič Lomonosov, ruski naučnik, pesnik i akademik, enciklopedista svetskog glasa. Bavio se i fizikom, hemijom, geografijom i astronomijom i znatno doprineo razvoju tih nauka. Autor je prve ruske gramatike i osnivač Moskovskog univerziteta (1755), koji i danas nosi njegovo ime.

1825. U Novom Sadu je rođen srpski naučnik i filolog Đura Daničić. Podržavao je Vuka Karadžića u borbi za reformu srpskog jezika i pravopisa ("Rat za srpski jezik i pravopis", 1847). Bio je sekretar Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu gde je 1880. pokrenuo izradu "Rečnika hrvatskog ili srpskog jezika". S latinskog je preveo Stari zavet.

1860. U Beogradu je rođen Vojislav Ilić, pesnik koji se smatra osnivačem moderne poezije u srpskoj književnosti i tvorcem verističkog izraza ("Zimska idila", "Jesen", "Ja ništa više ne verujem", "Tamara", "Istok").

1905. U zemljotresu u provinciji Lahore, tada delu britanske Indije, poginulo je 19.000 ljudi.

1912. U Tibetu je proglašena Kineska republika.

1914. U Milfordu, američka država Pensilvanija, umro je filozof, matematičar i naučnik Čarls Sanders Pirs začetnik filozofije pragmatizma ("Principi filozofije", "Elementi logike", "Pragmatizam i pragmaticizam").

1939. Na irački presto stupio je Fejsal II nakon smrti njegovog oca kralja Gazija I.

1949. Ministri spoljnih poslova SAD i 11 zapadno evropskih država potpisali su u Vašingtonu Severno-atlantski pakt (NATO), vojni ugovor kojim je stvorena snažna vojnopolitička formacija zapadnih saveznika.

1960. Francuska i Federacija Mali (Senegal i Sudan) potpisali su sporazum kojim je Federacija Mali stekla nezavisnost.

1968. U Memfisu, u američkoj saveznoj državi Tenesi, ubijen je Martin Luter King, borac za građanska prava i mir. U borbi za ravnopravnost crnaca u SAD služio se Gandijevim metodama nenasilja i građanske neposlušnosti. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1964. godine.

1969. U Hjustonu, američka država Teksas, izvršena je prva operacija ugrađivanja veštačkog srca u ljudski organizam. Prvi pacijent sa ugrađenim veštačkim srcem živeo je samo četiri dana.

1975. Prilikom pada američkog vojnog transportnog aviona posle poletanja iz Sajgona, poginulo je 155 vijetnamske dece, ratne siročadi.

1983. Umrla je američka pozorišna i filmska glumica Glorija Svanson, zvezda nemog i zvučnog filma ("Bulevar sumraka", "Kraljica Keli", "Gospođa San-Žen", "Zaza", "Muško i žensko").

1998. U eksploziji metana u ukrajinskom rudniku uglja Skačinsko, u Donjeckoj oblasti, poginula su 63 rudara.

1999. U vazdušnim udarima NATO-a na rafineriju nafte u Pančevu poginula su tri radnika rafinerije. U bombardovanju toplane na Novom Beogradu poginuo je čuvar toplane.

2001. Sudanski ministar odbrane i još 14 vojnih funkcionera poginuli su u avionskoj nesreći u kritičnom trenutku građanskog
rata u zemlji.

2002. Angolska vojska i UNITA potpisali su primirje u Luandi, čime je okončan jedan od najdužih i najkrvavijih afričkih ratova. Oko milion ljudi poginulo je u borbama vladinih snaga i UNITA koje su počele 1975. nakon sticanja nezavisnosti od Portugalije.

2002. U Beogradu je u 82. godini preminuo arheolog Milutin Garašanin, član Srpske akademije nauka i počasni član mnogih evropskih akademija.

2003. Agencija Tanjug poslavila je 60 godina postojanja.

2003. Američke vojne snage zauzele su bagdadski međunarodni aerodrom "Sadam" i preimenovale ga u "Bagdad Internešenel".

2005. General MUP-a Srbije Sreten Lukić dobrovoljno se predao Haškom tribunalu, pred kojim je optužen za ratne zločine tokom sukoba na Kosovu 1999. godine. Osuđen je 26. februara 2009. na 22 godine zatvora.

2006. U Kuvajtu su, prvi put u istoriji te države, žene izašle na izbore, nepunih godinu dana od kada su, izmenama izbornog zakona, dobile pravo glasa i pravo učešća na izborima.

[Morpheus]

Na današnji dan, 5. april

1242. U bici na zaleđenom Čudskom jezeru, Rusi su pod komandom kneza Aleksandra Nevskog potukli nemačke i holandske ritere, sprečivši ih da okupiraju severozapadne oblasti Rusije.

1588. Rođen je engleski filozof Tomas Hobs. Ideje o čoveku kao slobodnom pojedincu i državi kao veštačkoj tvorevini nastaloj na osnovu ugovora pojedinaca, izneo je u delima "Levijatan", "Osnovi prirodnog zakona i politike", "O telu", "O čoveku", "O građaninu", "O slobodi i nužnosti".

1724. U Veneciji je rođen Đovani Đakopo Kazanova. Tokom burnog života bio je učenik verske škole, sekretar kardinala, venecijanski pomorski oficir, opat, kockar, alhemičar, violinista, špijun, bibliotekar, a u istoriju je ušao kao neumorni ljubavnik.

1794. Giljotiniran je francuski revolucionar Žorž Danton, vođa radikalne grupe montanjara, protivnika monarhije u Francuskoj revoluciji. Protivio se revolucionarnom teroru, zbog čega je došao u sukob s vođom jakobinaca Robespjerom, koji ga je optužio za izdaju i poslao na giljotinu.

1818. U bici kod Maipua čileanske i argentinske trupe su porazile špansku vojsku, čime je obezbeđena nezavisnost Čilea.

1841. U niškom, leskovačkom, pirotskom i vranjskom kraju izbila je buna protiv Turaka, poznata kao "Milojeva i Srndakova buna", koju su predvodili Miloje Jovanović i Nikola Srndak. Posle borbi kod Prve Kutine i Gornjeg Matejevca, 23. aprila 1841, Turci su u krvi ugušili bunu, mnoga sela spalili, a Jovanovića pogubili.

1865. Umro je srpski kompozitor, pijanista i horovođa Kornelije Stanković. Proučavao je i beležio do tada samo usmenom tradicijom sačuvano srpsko crkveno pojanje.

1881. Velika Britanija je u Pretoriji zaključila mirovni ugovor sa Burima i priznala nezavisnost južnoafričke republike Transval.

1887. Kralj Milan Obrenović naimenovao je prvih 16 članova Srpske kraljevske akademije, koja je osnovana 1. novembra 1886. Prvi predsednik bio je Josif Pančić, a sekretar Jovan Žujović. Od 1888. akademici su sami birali stalne i dopisne članove.

1896. Na olimpijskom stadionu u Atini otvorene su prve Olimpijske igre moderne epohe. Olimpijada je trajala 10 dana, učestvovala su 484 takmičara, samo muškarci. Žene se na olimpijadama takmiče od 1900. Od 1924. uvedene su i Zimske olimpijske igre. Organizator Igara i prvi predsednik Međunarodnog olimpijskog komiteta bio je Francuz Pjer de Kuberten.

1902. Na stadionu Ibroks Park u Glazgovu poginulo je 20, a povređeno najmanje 200 ljudi kada se srušila tribina tokom fudbalske utakmice između Škotske i Engleske.

1908. Rođen je austrijski dirigent Herbert fon Karajan, jedan od najvećih dirigenata 20. veka. Bio je dirigent Berlinske filharmonije i Bečke državne opere.

1945. Predsednik Privremene vlade Jugoslavije Josip Broz Tito potpisao je u Moskvi ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći i posleratnoj saradnji bivšeg SSSR-a i Jugoslavije.

1951. Sud u Njujorku osudio je na smrt Džulijusa i Etel Rozenberg zbog navodne atomske špijunaže u korist bivšeg SSSR-a.

1955. Britanski premijer Vinston Čerčil podneo je ostavku, okončavši dugu političku karijeru koja je, uz uspone i padove, trajala od početka 20. veka. Na položaju premijera i lidera Konzervativne stranke nasledio ga je šef diplomatije Entoni Idn.

1958. U Beogradu je umrla srpska književnica Isidora Sekulić, čije je delo imalo značajan uticaj na razvoj moderne srpske književne kritike i esejistike.

1975. U Tajpehu, glavnom gradu Tajvana, umro je kineski general i političar Čang Kaj Šek. Poražen od snaga Mao Cedunga, Čang se 1949. povukao sa ostatkom svojih trupa na Tajvan (Formozu), gde je proglasio Republiku Kinu, kojom je vladao do smrti.

1989. Poljska vlada je legalizovala opozicioni radnički sindikat "Solidarnost". Osnovana 1980. kao nezavisni sindikat, "Solidarnost" je ubrzo prerasla u masovni društveno-politički pokret sa oko 10 miliona sledbenika.

1992. Građani Sarajeva, u želji da spreče dalje nacionalne sukobe, opkolili su zgradu Skupštine BiH, zahtevajući da se obrazuje vlada nacionalnog spasa. Na njih su pucali snajperisti iz obližnjih solitera. Poginulo je osam, a povređeno 50 demonstranata.

1997. Umro je američki pisac Alen Ginzberg. Njegova zbirka poezije "Urlik i druge pesme" (1956) smatra se najznačajnijim delom bitničkog pokreta pedesetih godina 20. veka.

1999. U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođen je centar Aleksinca. Poginulo je 17 civila.

1999. Libija je predala škotskom pravosuđu dvojicu svojih državljana optuženih za rušenje putničkog aviona u 1988. iznad Lokberija (Škotska) kada je poginulo 270 putnika. Ujedinjene nacije su suspendovale sankcije protiv Libije uvedene 15. aprila 1992.

2002. Predsednik SAD Džordž Buš pozvao je Izrael da se povuče sa palestinskih teritorija i najavio novu mirovnu misiju na Bliskom istoku.

2005. U 90. godini umro je Sol Belou, dobitnik Nobelove nagrade za književnost i jedan od najznačajnijih američkih pisaca posle Drugog svetskog rata.

2008. Umro je američki glumac Čarlton Heston,dobitnik Oskara 1959. za ulogu u filmu "Ben Hur". Slavu je stekao igrajući Mojsija u filmu "Deset zapovesti". Tumačio je niz herojskih i istorijskih likova tokom 50-ih i 60-ih, a bio je poznat i kao aktivista za ljudska prava.

[Morpheus]

Na današnji dan, 6. april

885. Umro je slovenski prosvetitelj Metodije, Grk iz Soluna, stariji brat Konstantina, u monaštvu Ćirila, sa kojim je sastavio prvu slovensku azbuku, glagoljicu. Konstantin je bio učitelj filozofije i bibliotekar u carigradskoj crkvi Svete Sofije, a Metodije visoki državni činovnik. Na molbu moravskog kneza Rastislava, vizantijski car Mihailo III poslao je dvojicu učenih Grka u Rastislavovu Moravsku, da propovedaju hrišćanstvo među tamošnjim Slovenima. Namera je bila da se Moravska oslobodi uticaja Salcburške nadbiskupije (arhiepiskopije) i uopšte bavarskog (nemačkog) uticaja. Oni su prethodno na slovenski jezik (najverovatnije Slovena iz okoline Soluna), preveli bogoslužbene knjige. Tako je nastao prvi slovenski književni jezik. Tokom boravka u Rimu, gde su morali da odu kako bi se opravdali pred papom, zbog optužbi od strane bavarskog sveštenstva, Chirilo umire, a papa je Metodija postavio za arhiepiskopa moravskog i panonskog. Posle Metodijeve smrti njegovi učenici su prognani iz Moravske i većina je otišla na jug - među Bugare, Srbe i druge balkanske Slovene.

1199. Umro je engleski kralj Ričard I Plantagenet, nazvan "Lavlje srce", jedan od vođa u Trećem krstaškom ratu. Tokom vladavine od 1189. do smrti prilikom opsade francuskog zamka Šali u blizini Limoža, u Engleskoj je boravio samo šest meseci. Proslavio se hrabrošću, posebno tokom krstaškog rata, u koji se uključio 1189. Pre dolaska u Svetu zemlju zauzeo je lučki grad Mesinu na Siciliji i mediteransko ostrvo Kipar. Prilikom povratka u otadžbinu zarobljen je 1193. i nemački car Henrik VI ga je oslobodio 1194. naplativši ogroman otkup. Ubrzo je ponovo napustio zemlju i predvodio je vojni pohod u Francuskoj.

1483. Rođen je italijanski slikar Rafaelo Santi, poznat kao Rafael, najpotpuniji predstavnik renesanse u slikarstvu. Njegova dela, crtana i komponovana s nenadmašnim darom, odlikuju se klasičnom vedrinom i uzvišenošću. Slikao je portrete, religiozne i mitološke kompozicije, freskama je u Vatikanu oslikao tri velike sale, a kao arhitekta jedno vreme je rukovodio gradnjom crkve Svetog Petra u Rimu. Umro je na svoj rođendan 1520. Dela: slike "Tri gracije", "Madona dela Granduča", "Madona u polju", "Madona s češljugarom", "Sikstinska madona", "Lepa povrtarka", "Portret mladog čoveka", "Portret pape Julija II", "Baltazar Kastiljon", "Kardinal Alidozi", freske "Atinska škola", "Parnas", "Oslobođenje Sv. Petra", "Izgnanje Heliodora".

1490. Umro je mađarski kralj Matija Hunjadi, kod Srba poznat kao Matija Korvin. Tokom vladavine od 1458. uspešno je ratovao protiv Turaka i Habzburga, zauzevši 1486. i Beč (gde je i umro). Obnovio je mađarsku državu posle decenija anarhičnog stanja. Uspešno je reorganizovao zemlju - finansije, vojsku, pravosuđe i administraciju. U periodu njegove vlade značajan procenat pripadnika vojnih formacija pod njegovom komandom, činili su Srbi. Pomagao je razvoj gradova, u Požunu (sada Bratislava) 1465. osnovao je univerzitet a 1472. i prvu štampariju. Korvin je od latinskog "Corvus" - gavran, pošto se predstava gavrana nalazila na njegovom ličnom grbu. Posedovao je jednu od najvećih privatnih biblioteka svoga doba.

1528. Umro je nemački slikar Albreht Direr, jedan od najvećih renesansnih majstora. Po interesovanju za prirodu, kao i za humanističke teme blizak je Leonardu da Vinčiju. Neobično inventivan duh; Realno i mistično pojavljuju se u njegovim delima paralelno. Izradio je portrete velike umetničke i dokumentarne vrednosti i mnoštvo fascinantnih gravira u drvetu i bakru, u kojima je posebno naglašen precizan crtež ("Apokalipsa", "Velika muka", "Bogorodičin život"). Rado je prikazivao motive iz prirode, a radio je i akvarele. Postoji čitav niz Ex-librisa koje je on izradio. Putovao je po Italiji i Holandiji, ali je najviše živeo u Nirnbergu, gde je stvorio najznačajnija dela, uključujući "Četiri apostola", "Svetu Trojica", "Bogorodicu u ružičnjaku", "Portret Holcšuera".

1667. U zemljotresu je poginulo tri četvrtine stanovnika Dubrovnika, a veći deo grada je uništen. Posle ove tragedije Dubrovačka republika nikada više nije uspela da povrati staru slavu pošto obim trgovačkih poslova koje je Dubrovnik tada imao nikada više nije ostvaren.

1789. Džordž Vašington je izabran za prvog predsednika SAD.

1793. U Francuskoj je uspostavljen Komitet javne bezbednosti, s neograničenim ovlašćenjima, u kojem je dominirao Žorž Žak Danton, vođa radikalne grupe montanjara u Francuskoj revoluciji.

1838. Umro je srpski novinar i publicista Dimitrije Davidović, otac srpskog novinarstva. Napustio je studije medicine započete u Pešti i Beču i posvetio se novinarstvu. U Beču je 1813. pokrenuo "Novine serbske" u kojima je bio glavni autor. U Kneževinu Srbiju preselio se 1821. Do 1829. bio je sekretar knjaza Miloša Obrenovića. Pokrenuo je prve dnevne novine u tadašnjoj Kneževini Srbiji "Novine srbske" 1834. u Kragujevcu. Bio je na kratko i ministar unutrašnjih poslova i prosvete i diplomata. Po uzoru na francuski i belgijski ustav izradio je ustav za Srbiju, nazvan kasnije "Sretenjski" (neobično liberalan za tadašnje prilike u Evropi), usvojen u februaru 1835. Pod pritiskom velikih sila, Austrije, Turske i Rusije, ustav je suspendovan. Knjaz ga je povukao već u martu 1835. a Davidović je pao u nemilost. Osim novinarstva bavio se i publicistikom i prevođenjem. Sahranjen je u Smederevu gde je i umro. Dela: "Istorija naroda srbskog", "Đejanija k istoriji srbskoga naroda", "Opisanije Žiče".

1867. Srpska vojska je ušla u Smederevsku tvrđavu i smenila turski garnizon. U ime knjaza Mihaila Obrenovića ključeve tvrđave primio je major Ljubomir Uzun-Mirković.

1874. Rođen je američki mađioničar poreklom mađarski Jevrejin Erih Vajs, poznat kao Hari Hudini, najpoznatiji mađioničar 20. veka. Ime je promenio u čast francuskog mađioničara Žana Ežena Robera Hudina.

1875. Rođen je srpski filozof, matematičar i paleontolog Branislav Petronijević, profesor Velike škole, potom Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. U Prvom svetskom ratu prošao je sa srpskom vojskom povlačenje preko Albanije. Doktorirao je filozofiju u Lajpcigu. Stvorio je originalni filozofski sistem, u koji je uz metafiziku uključio teoriju saznanja i filozofiju prirode. Pisao je na nemačkom i francuskom. Dela: "Principi metafizike" , "Istorija novije filozofije", "Univerzalna evolucija", "Članci i studije", "Empirijska psihologija", "O vrednosti života" (sa kratkom autobiografijom, objavljeno posthumno).

1890. Rođen je holandski vazduhoplovni inženjer Entoni Herman Žerar Foker, osnivač vazduhoplovne industrije "Foker". U Johaništalu kod Berlina podigao je 1912. prvu fabriku aviona, tako da mu je ime vezano i za nemačku ratnu avijaciju u Prvom svetskom ratu. Posle rata podigao je fabriku u Amsterdamu i potom razgranao delatnost u SAD i Španiji.

1896. U Atini su počele prve moderne Olimpijske igre, čiji je idejni tvorac i organizator bio Francuz Pjer de Kuberten, predsednik Međunarodnog olimpijskog komiteta od 1896. do 1925. Na Igrama završenim 14. aprila učestvovala su 484 takmičara, isključivo muškarci, u duhu tradicije antičkih Olimpijskih igara. Srpski kralj Aleksandar Obrenović bio je jedini šef države počasni gost organizatora Igara. Kad se četvrtog dana pojavio na Olimpijskom stadionu u društvu grčkog kralja Jorgosa i u pratnji ađutanta Živojina Mišića, takmičenje je prekinuto, intorine su grčka himna i srpska himna "Bože pravde", a u čast srpskog kralja još jednom se začula olimpijska himna. U grčkoj štampi sutradan su sva sportska takmičenja bila u senci tog događaja.

1909. Ekspedicija američkog polarnog istraživača, admirala Roberta Pirija prešla je na sankama 1.600 kilometara i prva u istoriji dospela do Severnog pola.

1917. SAD su u Prvom svetskom ratu, posle vanrednog zasedanja Kongresa, objavile rat Nemačkoj.

1941. Nemačka je u Drugom svetskom ratu bez objave rata napala Kraljevinu Jugoslaviju. Beograd, koji je tri dana ranije proglašen otvorenim gradom, u 6.30 časova napala su 234 bombardera i 120 lovaca. Bilo je to uskršnje jutro te 1941. U bombardovanju nastavljenom i naredna dva dana poginulo je oko 2.500 ljudi. Uništeno je više stotina zgrada, među njima i zdanje Narodne biblioteke Srbije - ustanove osnovane 1832 - sa oko 300.000 knjiga, uključujući srednjovekovne rukopise i druga dela od neprocenjive vrednosti za srpsku kulturu.

1945. Oslobođeno je Sarajevo u Drugom svetskom ratu. Prilikom borbi za oslobođenje grada, u pokušaju da sačuva električnu centralu koju su nemački saveznici hrvatske ustaše htele da unište, poginuo je Vladimir Perić-Valter, čuveni partizanski obaveštajac i narodni heroj. Perić je tokom rata ilegalno delao na teritoriji Sarajeva, u Zenici i u Tuzli, gde je organizovao obaveštajnu mrežu.

1965. Prvi svetski komercijalni satelit lansiran je sa kosmodroma Kejp Kenedi.

1971. Umro je ruski kompozitor Igor Fjodorovič Stravinski, jedan od najuniverzalnijih muzičkih stvaralaca 20. veka. Odlikovao se velikom raznovrsnošću muzičkog izraza i stila - u prvoj fazi bio je nadahnut ruskom narodnom muzikom, u drugoj ekspresionista s povremenim oslanjanjem na džez, u trećoj se okrenuo neoklasičnom stilu. Od 1910. živeo je u Francuskoj, a od 1937. u SAD. Dela: baleti "Žar ptica", "Petruška", "Posvećenje proleća", scenska kantata "Svadba", melodrame "Priča o vojniku", "Persefona", opera-oratorijum "Kralj Edip", opera "Život razvratnika", kantata "Simfonija psalama", orkestarska dela - tri simfonije, koncerti za klavir, koncerti za violinu, koncerti za kamerni orkestar, "Koncert za 16 instrumenata", "Regtajm", autobiografski radovi "Hronika moga života", "Muzička poetika".

1973.U Beogradu je otvorena nova zgrada Narodne biblioteke Srbije. Stara zgrada izgorela je do temelja u požaru, istog datuma 1941. prilikom nemačkog bombardovanja Beograda. Fondovi biblioteke obnavljani su strpljivo i postupno još tokom rata, da bi se taj posao postupno nastavio decenijama kasnije.

1985. Udarom bez prolivanja krvi vojska je u Sudanu srušila predsednika Džafera Muhameda Nimeirija, koji je vladao od 1969. kad je, takođe vojnim udarom, prigrabio vlast. U trenutku udara bio je u poseti SAD, a šef novog režima postao je ministar odbrane i komandant armije general Abdel-Rahman Suer el Dahab.

1990. Nepalski vojnici i policajci otvorili su vatru na demonstrante u blizini palate kralja Birendre u Katmanduu, usmrtivši najmanje 50 ljudi.

1992. Ministarski savet Evropske zajednice (sadašnja Evropska unija) odlučio je da njene članice priznaju bivšu jugoslovensku republiku Bosnu i Hercegovinu kao samostalnu državu. Istog dana izbili su sukobi u Sarajevu i taj preuranjeni čin još više je razbuktao građanski rat. Usledilo je proglašenje nezavisnosti Republike Srpske i Hrvatske Republike Herceg-Bosne. Vlada Srbije je saopštila da jedino sporazum tri konstitutivna naroda u BiH može da donese mir.

1992. Umro je američki pisac i profesor biohemije ruskog porekla Isak Asimov, pisac naučno-fantastične proze. Naučno-popularna dela: "Hemikalije života", "Zvezde i njihovi putevi", "Unutar atoma", "Svet nitrogena", "Ljudski mozak", "Nauka, brojevi i ja". Književna dela: "Ja, robot", "Čelične pećine", "Golo sunce", "Vasionske struje", "Zadužbina", "Druga Zadužbina", "Zadužbina i carstvo", "Kraj večnosti".

1994. Usred građanskog rata u Ruandi između plemena Hutu i Tutsi, u Ruandi je raketom oboren avion u kojem su bili predsednici Ruande i susednog Burundija, Žuvenal Habjarimana i Siprijen Ntarjamira, što je delovalo kao signal za nemilosrdno međusobno istrebljivanje Hutua i Tutsija. U obračunima narednih meseci poginulo je najmanje milion ljudi, uglavnom civila.

1996. Umrla je američka filmska glumica irskog porekla Grir Garson, najpoznatija po ulogama inteligentnih žena visokih moralnih principa, koja je dobila Oskar za film "Gospođa Miniver" snimljen 1942. Ostvarila je zapaženu karijeru i u ranoj epohi televizije. Ostali filmovi: "Zbogom, mister Čips", "Ponos i predrasuda", "Madam Kiri", "Julije Cezar", "Izlazak sunca u Kampobelu".

1999. U bombardovanju centra Prištine, tokom kojeg su koristili i zabranjene kasetne bombe, avioni NATO usmrtili su najmanje 10 civila. U napadu je sa zemljom sravnjeno staro gradsko jezgro a na pravoslavnom groblju uništeno je najmanje 50 grobnica.

1999. Zvaničnici NATO priznali su bombardovanje Aleksinca, gde je prethodnog dana ubijeno najmanje 17 civila, izgovarajući se "tehničkom greškom", a kanadski general Luis Mekenzi je, po obilasku ruševina, izjavio: "Zločin je počinjen nad civilnim stanovništvom, nad mirnim građanima, u njihovim porodičnim domovima, na prostorima gde nema apsolutno nijednog vojnog objekta."

2000. Umro je bivši tunižanski predsednik Habib Ben Ali Burgiba, vođa borbe za nezavisnost i prvi predsednik Tunisa od 1957. Proglašen je 1975. doživotnim predsednikom, ali je 1987. zbačen s vlasti državnim udarom bez prolivanja krvi.

2000. Bivši predsednik vlade Pakistana Navaz Šarif osuđen je, šest meseci pošto je vojnim udarom zbačen sa vlasti, na doživotnu robiju.

2004. Predsednika Litvanije Rolandasa Paksasa smenila je skupština zbog njegovih veza sa ruskim poslovnim i obaveštajnim krugovima.

2005. Umro je princ Renije Treći, koji je vladao Kneževinom Monako od 1949. godine, što je najduži period koji je jedan evropski monarh proveo na tronu u dvadesetom veku. Porodica Grimaldi najstarija je vladarska porodica u Evropi.

2005. Iračka skupština izabrala je kurdskog lidera Džalala Talabanija za novog privremenog predsednika Iraka, a za potpredsednike su imenivani predstavnici šiita Adel Abdul Mahdi i sunita Arab Gazi Javar.

2006. U blizini luke u Džibutiju nastradalo je 109 ljudi kada je potonuo preopterećeni brod koji je trebalo da 250 putnika odveze na godišnju versku svečanost. Brod je plovio iz luke Džibuti ka gradu Tađure 35 kilometara severoistočno, i primio je tri puta više putnika nego što je predviđeno.

2007. Umro je italijanski režiser Luiđi Komenčini, osnivač Italijanske kinoteke. Započeo je karijeru kao filmski kritičar a debi na velikom platnu je imao s dokumentarnim filmom "Deca u gradu" (1946.). Smatran je "dečjim režiserom" - autor je televizijskog filma "Pinokijevi doživljaji" (1972.) ali je poznat i po delima poput filma "Hleb, ljubav i fantazija" u kojem su igrali Đina Lolobriđida i Vitorio De Sika.

2007. Najmanje 40 ljudi je poginulo, dok je više od 70 povređeno u sukobima sunita i šiita ispred džamije u gradu Paračinaru, oko 250 kilometara jugozapadno od Pešavarana, na severozapadu Pakistana.

2008. Naoružani napadači oteli su 42 iračka studenta u blizini grada Mosula na severu Iraka. Otmičari su zaustavili dva autobusa u jednom selu nedaleko od tog grada, jedan od autobusa uspeo je da pobegne, pri čemu su tri studenta iz autobusa koji je pobegao ranjena, dok je drugi zadržan i tom prilikom su oteta 42 studenta. Otmicu je najverovatnije izveo sunitski ogranak Al Kaide.

2009. U razornom zemljotresu koji je pogodio centralni deo Italije, jačine oko 6,3 stepena po Rihterovoj skali, sa epicentrom u gradiću Akvila, oko 100 kilometara istočno od Rima, poginulo je blizu 300 ljudi, a oko 65.000 je ostalo bez krova nad glavom. U zemljotresu su ozbiljno oštećeni i brojni spomenici kulture kojima je ta oblast posebno bogata.

[Morpheus]

Na današnji dan, 7. april

1348. Češki kralj Karlo IV osnovao je univerzitet u Pragu (Karlov univerzitet), prvi univerzitet u centralnoj Evropi.

1614. Umro je španski slikar El Greko, rođen na Kritu 1540. godine kao Dominikos Teotokopulos. Tvorac jednog od najoriginalnijih slikarskih opusa u istoriji evropskog slikarstva bio je potpuno zaboravljen i ponovo je otkriven krajem XIX veka.

1770. Rođen je engleski romantičarski pesnik Vilijam Vodsvort. Najznačajnije njegovo delo su "Lirske balade", knjiga koja je označila početak romantizma u engleskoj književnosti.

1866. Zemunski štampar Ignjan Sopron, na poziv bosanskog vezira Šerifa Osman Paše, otvorio je prvu štampariju u Sarajevu i pokrenuo prve novine štampane u Bosni - nedeljnik "Bosanski vjesnik". List je uređivao Miloš Mandić, a izlazile su na srpskom ili hrvatskom jeziku, ćirilicom i po Vukovom pravopisu.

1929. Beogradska radio stanica prvi put je direktno prenosila jednu fudbalsku utakmicu, prvenstveni susret BSK i "Jugoslavije". Reporter je bio Rade Stoilović.

1939. Musolinijeve trupe iskrcale su se na obale Albanije i za pet dana okupirale celu zemlju.

1941. Vlada Kraljevine Jugoslavije objavila je proklamaciju o početku rata s Nemačkom i Italijom i izdala naredbu o opštoj mobilizaciji.

1943. U mestu Geri u SAD umro je srpski pesnik, esejist i putopisac Jovan Dučić. Njegovo delo predstavlja vrhunac srpske lirike u dve prve dekade 20. veka. Bio je u diplomatskoj službi Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije. Od 1941. godine živeo je u SAD, a njegovi posmrtni ostaci preneti su u rodno mesto Trebinje u oktobru 2000. ("Pesme", "Pesme u prozi", "Plave legende", "Pesme ljubavi i smrti", "Carski soneti", zbirka putopisa "Gradovi i himere", knjiga proze "Blago cara Radovana").

1943. U laboratoriji u Bazelu, u Švajcarskoj prvi put je proizvedena droga LSD.

1945. Američki avioni su u Drugom svetskom ratu potopili najveći japanski ratni brod "Jamato".

1947. Umro je američki automobilski magnat Henri Ford. Prve "benzinske kočije" konstruisao je 1896, a 1899. je počeo proizvodnju automobila. Prvi je uveo serijsku proizvodnju, a 1908. je stvorio "model T", prvi "narodni automobil".

1948. Osnovana je Svetska zdravstvena organizacija. Statut ove organizacije potpisalo je 26 zemalja, a 7. april proglašen je za Svetski dan zdravlja.

1955. Umrla je američka filmska glumica Teda Bara, prva "vamp" žena u istoriji kinematografije.

1962. Uhapšen je jugoslovenski političar i disident Milovan Đilas, bivši najbliži saradnik Josipa Broza Tita. Razlog hapšenja bilo je objavljivanje njegove knjige "Razgovori sa Staljinom". Bilo je to četvrto hapšenje i suđenje Đilasu od kao se, januara 1954. godine, razišao sa rukovodstvom Kumunističke partije Jugoslavije.

1963. Usvojen je novi jugoslovenski ustav kojim je naziv države Federativna Narodna Republika Jugoslavija (FNRJ) promenjen u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija (SFRJ). Novi ustav popularno je nazvan "povelja samoupravljanja" jer je njime samoupravni model primenjen u svim sferama i na svim nivoima društvenog života.

1966. Iz Sredozemnog mora kod španske obale izvađena je američka hidrogenska bomba, ispala iz aviona zbog tehničke greške.

1975. U Zagrebu je umro hrvatski slikar i grafičar Krsto Hegedušić. Bio je inicijator i jedan od osnivača umetničke grupe "Zemlja" (1929), a osnivač je i slikarske škole naivaca u Hlebinama (1930).

1990. Feribot "Skandinavska zvezda" zahvaćen je plamenom tokom krstarenja u Severnom moru između Norveške i Danske. U nesreći je poginulo 158 ljudi.

1992. Dan nakon što je EZ priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine bosanski Srbi proglasili su u Banjaluci nezavisnost Republike Srpske, a predstavnici bosanskih Srba u Predsedništvu BiH Biljana Plavšić i Nikola Koljević dali su ostavke.

1992. SAD su priznale nezavisnost BiH, Slovenije i Hrvatske.

1994. U glavnom gradu Ruande Kigaliju ubijen je premijer Agate Uvilingijimana.

2004. Više od 600 Iračana je poginulo, a preko 400 je ranjeno u bombardovanju džamije u Faludži, iračkom gradu koji je danima bio pod opsadom američkih marinaca. U Bagdadu je zvanično saopšteno da je u toj zemlji poginulo više od 720 vojnika koalicionih snaga, predvođenih SAD, od čega većina nakon proglašnja kraja glavnih vojnih operacija 1. maja 2003. godine.

2005. Indija i Pakistan su obnovile autobusku liniju koja će, po prvi put u poslednjih 60 godina, povezati podeljeni region Kašmira.

2006. U severnom Bagdadu, u tri eksplozije bombaša samoubica, unutar šiitske džamije i ispred nje, poginulo je 70 ljudi, a ranjeno je 158.

2009. Bivši predsednik Perua Alberto Fudžimori osudjen je na 25 godina zatvora za zločine protiv čovečnosti tokom njegove vladavine od 1990. do 2000. godine. To je prva presuda demokratski izabranom šefu države jedne latinoameričke zemlje pred domaćim sudom.

[Morpheus]

Na današnji dan, 8. april

1513. Španski istraživač Huan Ponse de Leon, tragajući za mitskim "izvorom mladosti", otkrio je Floridu i proglasio je posedom Španije. Godine 1845. Florida je postala jedna od saveznih država SAD.

1810. Rođen je nemački kompozitor Robert Šuman, jedan od glavnih predstavnika muzičkog romantizma. Imao je brojne sledbenike u Nemačkoj i drugim evropskim zemljama, posebno je uticao na Bramsov stvaralački opus.

1861. U Sremskim Karlovcima održan je Blagoveštenski sabor, poslednji političi skup Srba u Ugarskoj, na kojem je zatražena posebna teritorija za Srbe (Vojvodina sa Sremom, donjom Bačkom i Banatom) sa vojvodom na čelu i sopstvenom administracijom. Saborom je predsedavao patrijarh Josif Rajačić. Austrijski car Franc Jozef I nije nikada potvrdio zaključke ovog skupa, a Ugarski sabor nije ih ni uzeo u razmatranje.

1893. U Kanadi je rođena glumica Meri Pikford, zvezda nemog filma. Sa Čarlijem Čaplinom, Daglasom Ferbanksom i Dejvidom Grifitom 1919. je osnovala filmsku kompaniju "Junajted Artist Korporejšn".

1904. U Londonu je potpisan anglo-francuski sporazum poznat podnazivom "Entente Cordiale", kojim su Velika Britanija i Francuska rešile sporna pitanja u vezi sa interesnim zonama u zapadnoj Africi, Egiptu i Maroku.

1905. U Đakovu je umro biskup i političar Josip Juraj Štrosmajer. Osnivač je i pokrovitelj Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti (186 i utemeljitelj Zagrebačkog sveučilišta (1874).

1913. U Pekingu je počeo da zaseda prvi kineski parlament.

1919. Rođen je rodezijski političar Jan Smit, jedan od osnivača Rodezijskog fronta (1962). Kao premijer (od 1964) sprovodio je rasnu diskriminaciju nad većinskim domorodačkim stanovništvom, a 1965. proglasio je nezavisnost Rodezije od Velike Britanije.

1939. Italijanske trupe, koje su se prethodnog dana iskrcale na obale Albanije, zauzele su Tiranu. Albanski kralj Zogu izbegao je u Grčku.

1944. Jedinice sovjetske Crvene armije u Drugom svetskom ratu izbile su na granicu Čehoslovačke i Rumunije.

1946. U Ženevi je održano poslednje zasedanje Lige naroda, čime je formalno ukinuta ova međunarodna organizacija i zamenjena novom - Ujedinjenim nacijama.

1950. U Londonu je umro Vaslav Nižinski, legendarni ruski baletski igrač. Izuzetan plesač i koreograf, koji je išao ispred svog vremena, bio je predmet divljenja raznih umetnika. slikara, vajara, fotografa, pisaca i pesnika. Rođen je u Kijevu 1889. godine, a balet je učio u Carskoj školi u Sankt Peterburgu.

1953. Britanske vlasti optužile su Džomo Kenijatu da je umešan u aktivnosti tajne organizacije Mau Mau i osudile ga na sedam godina zatvora. Nakon ostvarenja državne samostalnosti 1963. Kenijata je bio premijer i ministrar inostranih poslova, a potom predsednik Kenije od 1964. godine.

1971. U Londonu je održan Prvi svetski kongres Roma na kojem je verifikovan naziv pripadnika tog naroda. Romi. Odlukom UN 8. april proglašen je za Svetski dan Roma.

1973. Umro je jedan od najvećih umetnika 20. veka, španskislikar i vajar i jedan od najznačajnijih predstavnika kubizma Pablo Pikaso. Zajedno sa Žoržom Brakom napravio je prekretnicu u evropskom slikarstvu, ostvarujući novu koncepciju oblika i prostora. Od mnogobrojnih dela iz njegove zaostavštine, napoznatija su "Gospođice iz Avinjona" i "Gernika".

1981. U Njujorku je umro američki general Omar Nelson Bredli, komandant američkih snaga pri iskrcavanju u Normandiji 1944, predsednik komiteta NATO-a 1949.

1984. Umro je ruski fizičar Piotr Kapica, jedan od najznačajnijih fizičara 20. veka. Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 1978. godine.

1990. Nepalski kralj Birendra je ukinuo zabranu rada političkihpartija, koja je bila na snazi 30 godina.

1992. Nakon genetskog testa otiska prstiju, nemački i izraelski izvori saopštili su da je izvesno da je ratni zločinac iz drugog svetskog rata Jozef Mengele umro u Brazilu 1979. godine.

1992. Palestinski lider Jaser Arafat pronađen je živ u Libijskoj pustinji 12 sati nakon avionske nesreće u kojoj su poginula trojica njegovih saputnika.

1993. Makedonija je primljena u UN.

1994. U Beogradu je nađena mrtva novinarka Dada Vujasinović. Iako je zvanično saopšteno da se ubila, verzija o ubistvu ostala je aktuelna, a njena smrt nikad nije razjašnjena.

1996. SR Jugoslavija i Makedonija potpisale su sporazum o normalizaciji odnosa.

2002. Tužilaštvo u Prokuplju podiglo je optužnice protiv Saše Cvjetana i Dejana Demirovića za ratni zločin počinjen nad albanskim civilima u Podujevu, na Kosovu 1999. godine. To je bilo drugo suđenje za ratne zločine pred sudovima u SR Jugoslaviji.

2003. U izraelskom raketnom napadu na vozilo u Gazi ubijen jelokalni vođa Hamasa Said Aldin al Arabid, koji je bio meta napada. U tom napadu poginulo je najmanje još pet osoba, a preko 47 Palestinaca je povređeno.

2003. Od projektila koji je američki tenk, tokom rata u Iraku, ispalio na hotel "Palestina" u Bagdadu, u kome su bili smešteni strani novinari, poginuo je kamerman Rojtersa Taras Procuk i novinar španske televizije (TVE 5) Joze Kouzo.

2004. Sud u Osijeku (Hrvatska) osudio je Nikolu Ivankovića na 12 godina zatvora zbog ratnog zločina nad srpskim civilima u Paulin Dvoru 1991. godine

[Morpheus]

Na današnji dan, 9.april

1553. Umro je francuski književnik Fransoa Rable, jedna od najistaknutijih ličnosti francuske renesanse. Njegov satirični roman "Gargantua i Pantagruel" ubraja se među najznačajnija renesansna dela.

1626. Umro je engleski državnik i pisac Frensis Bekon. U vreme vladavine kralja Džejmsa I Stjuarta bio je lord kancelar od 1618. do 1621. ("Unapređenje nauke", "Novi organon", "Nova atlantida", "Eseji ili saveti etički i politički").

1683. Francuski istraživač Rober Kavalije de la Sal proglasio je deo teritorije u Americi francuskim posedom i nazvao je Luizijana, u čast kralja Luja XIV.

1807. Austrijska vojska savladala je Ticanovu bunu, ustanak sremskih seljaka, koji je počeo 3. aprila pod vođstvom Teodora Avramovića Ticana. U pobuni je učestvovalo 15.000 seljaka iz 45 sela. Tican je uhvaćen i pogubljen krajem 1807. godine.

1821. U Parizu je rođen jedan od najvećih francuskih pesnika 19. veka Šarl Bodler. Njegovu zbirku pesama "Cveće zla" mnogi književni kritičari smatraju najvećim lirskim delom 19. veka.

1865. Završen je četvorogodišnji građanski rat u SAD, nakon što se general konfederalnih snaga Robert Li predao komandantu armije Unije Julisizu Grantu. U ratu je poginulo više od 600.000 ljudi.

1906. Velika Britanija i Francuska potpisale su konvenciju o nezavisnosti Sijama (Tajland).

1926. Rođen je Hugo Hefner, američki publicista, izdavač magazina "Plejboj", koji je pokrenuo u decembru 1953. sa tada nepoznatom Merlin Monro nagom na naslovnoj strani.

1928. U Turskoj, nakon reformi Kemala Ataturka, islam je prestao da bude državna religija.

1940. Nemačke trupe napale su Dansku i Norvešku u Drugom svetskom ratu.

1948. Jevrejska milicija napala je arapski grad Deir Jasin na području današnjeg Izraela. Ubijeno je 100 Arapa, a ostali su prisiljeni da napuste grad.

1959. Umro je američki arhitekta Frenk Lojd Rajt, jedan od tvoraca moderne funkcionalne arhitekture. Prvi je u SAD upotrebio armirani beton. Projektovao je Gugenhajmov muzej u Njujorku i hotel "Imperijal" u Tokiju.

1969. Francusko-britanski supersonični putnički avion "Konkord" obavio je prvi let, od Bristola do Ferforda u Engleskoj.

1974. Indija, Pakistan i Bangladeš potpisali su sporazum o repatrijaciji ratnih zarobljenika.

1977. Komunistička partija Španije legalizovana je nakon 38 godina zabrane delovanja u vreme Frankovog režima.

1988. Li Peng je imenovan za premijera Kine.

1990. Posle 40 godina vladavine komunista, na izborima u Mađarskoj pobedio je Mađarski demokratski forum.

1991. Gruzija je proglasila nezavisnost od SSSR-a.

1991. Savet bezbednosti UN doneo je odluku o slanju 1.440 pripadnika mirovnih snaga za nadgledanje iračko-kuvajtske granice i povlačenja američkih snaga iz južnog Iraka.

1992. Sali Beriša izabran je za prvog nekomunističkog predsednika Albanije posle Drugog svetskog rata.

1995. Peruanski predsednik Alberto Fudžimori osvojio je drugi petogodišnji mandat na prvim mirnim predsedničkim izborima u Peruu od 1980. godine.

1998. U paničnoj jurnjavi islamskih hodočasnika u Saudijskoj Arabiji poginulo je 119 vernika iz više zemalja.

1999. Pobunjeni vojnici su na aerodromu u Nijameju ubili predsednika Nigera Ibrahima Barea Mainasaru.

2002. Pod snažnim pritiskom SAD Izrael se povukao iz dva palestinska grada, a sukobi su nastavljeni u izbegličkom kampu u Đenini, na Zapadnoj Obali.

2003. Američke snage su ušle u centar Bagdada i preuzele kontrolu nad glavnim gradom Iraka.

2005. Britanski princ Čarls i Kamila Parker Bouls venčali su se u Gildholu u Vindzoru. Ovo je prvi put da jedan naslednik britanske krune sklapa civilni brak. Kamila je udajom postala njeno visočanstvo vojvotkinja od Kornvola.

[Morpheus]

Na današnji dan, 10. april

1583 - Rođen je holandski pravnik, pisac i humanista Hugo Grocijus, osnivač nauke o međunarodnom pravu.

1585 - Umro je papa Grgur XIII, poznat po reformi Julijanskog kalendara 1582. godine. Novi kalendar nazvan je po njemu Gregorijanski.

1755 - Rođen je nemački lekar Samuel Haneman, osnivač homeopatije.

1778 - Rođen je engleski pisac Vilijam Hezlit, jedan od najznačajnijih književnih kritičara 19. veka. Napisao je obimnu biografiju Napoleona I Bonaparte i više knjiga o umetnosti.

1813 - Umro je francuski matematičar i astronom Luj Lagranž. Rođen je u Torinu 1736, gde je sa 19 godina bio
profesor matematike u artiljerijskoj školi. Objavio je niz radova iz teorije brojeva, varijacionog računa, teorije parcijalnih jednačina, sferne astronomije ("Analitička mehanika", "Teorija analitičkih funkcija I, II").

1814 - Britanska i španska vojska porazile su u bici kod Tuluza trupe Napoleona Bonaparte. On je narednog dana abdicirao i prognan je na ostrvo Elba.

1847 - U Mađarskoj je rođen DŽozef Pulicer osnivač fondacije iz koje se svake godine u SAD dodeljuje "Pulicerova nagrada" za najbolja ostvarenja u novinarstvu, karikaturi i književnosti. Na Univerzitetu Kolumbija je 1903. godine osnovao prvu novinarsku školu.

1864 - Mlađi brat austrijskog cara Franca Josifa, nadvojvoda Maksimilijan, krunisan je za cara Meksika.

1867 - Umro je prvi ruski šahovski majstor i teoretičar Aleksandar Dmitrijevič Petrov, utemeljivač ruske šahovske škole.

1869 - Spajanjem dve železničke pruge, "Junion Pacifik" i "Central Pacifik", proradila je američka transkontinentalna železnica.

1919 - Vladine snage ubile su iz zasede revolucionarnog meksičkog vođu Emilijana Zapatu.

1921 - Sun Jat Sen je izabran za predsednika Kine.

1932 - Paul fon Hindenburg ponovo je izabran za predsednika Nemačke pošto je sa 19 miliona glasova pobedio Adolfa Hitlera koji je dobio 13 miliona glasova birača. U januaru 1933. poverio je Hitleru formiranje vlade i time otvorio nacistima put ka vlasti.

1938 - Na referendumu, organizovanom uz pritisak nacističke Nemačke, 99,75 odsto Austrijanaca izjasnilo se za priključenje Nemačkoj.

1941 - U Zagrebu je, uz podršku nacističke Nemačke, proglašena Nezavisna Država Hrvatska, na čelu sa ustaškim
poglavnikom Antom Pavelićem.

1941 - Komunistička partija Jugoslavije donela je odluku u Zagrebu da komunisti nastave borbu protiv nemačkih okupatora bez obzira na raspad jugoslovenske armije. Sedište Centralnog komiteta partije premešteno je iz Zagreba u Beograd.

1944 - Sovjetske trupe preuzele su u Drugom svetskom ratu Odesu od Nemaca.

1953 - Švedski političar Dag Hamaršeld postao je generalni sekretar UN. Ponovo je izabran 1957. godine. Posredovao je u više međunarodnih sporova, a poginuo je 1961. pod nerazjašnjenim okolnostima u avionskoj nesreći putujući u jednu mirovnu misiju u Africi. Posthumno mu je dodeljena Nobelova nagrada za mir.

1954 - Umro je francuski hemičar i industrijalac Ogist Limijer koji je u Lionu s bratom Lujem napravio prvu
filmsku kameru i fabriku za izradu fotografskog materijala. U pariskoj kafani "Gran kafe" braća Limijer prikazala su 28. decembra 1895. godine prvu filmsku predstavu u svetu - "Ulazak voza u stanicu" i
"Radnici izlaze iz fabrike".

1962 - Umro je američki filmski reditelj mađarskog porekla Majkl Kertiz, dobitnik Oskara za film "Kazablanka".

1963 - U severnom Atlantiku je u eksploziji američke atomske podmornice "Trešer" poginulo 129 ljudi.

1972 - U zemljotresu u južnom Iranu poginulo više je od 5.000 ljudi.

1972 - Više od 50 zemalja, uključujući SAD i SSSR, potpisalo je konvenciju o zabrani biološkog oružja.

1973 - Izraelski komandosi upali su u Bejrut i ubili trojicu lidera PLO, a jednog teško ranili. Premijer Libana Saeb Salam podneo je ostavku.

1974 - Izraelski premijer Golda Meir podnela je ostavku zbog sukoba u njenoj Laburističkoj partiji.

1993 - U Južnoj Africi je ubijen Kris Hani, lider južnoafričke Komunističke partije. Narednog dana crnci su iz osvete spalili dvojicu belaca.

1994 - Avioni NATO-a bombardovali su položaje bosanskih Srba oko Goražda, koje je UN proglasila "bezbednosnom zonom". To je bila prva vojna akcija snaga NATO od osnivanja te vojne alijanse.

1995 - Izrael i Jordan su razmenili ambasadore na osnovu mirovnog sporazuma dveju zemalja iz oktobra 1994. godine.

1997 - U Njujorku je u "Korporaciji Karnegi" i pod pokroviteljstvom "Projekta za etničke odnose", održan, bez
saglasnosti o bilo kojem spornom pitanju, trodnevni srpsko-albanski okrugli sto o Kosovu, na kojem su učestvovali predstavnici srpske opozicije i kosovskih Albanaca.

2001 - Organizacija UN za ishranu i poljoprivredu saopštila je da glad ugrožava oko 30 miliona ljudi u Africi.

2003 - Nemačke vlasti izručile su Srbiji bivšu vlasnicu propale piramidalne "Dafiment banke" Dafinu Milanović.

2004 - Umro je Sakip Sabanci, turski biznismen i filantrop. "Sabanci Holding", koji je predvodio, jedan je od dva najveća turska poslovna konglomerata, koji se bavi bankarstvom, automobilima, hranom, tekstilom, građevinom i hemikalijama.

[Morpheus]

Na današnji dan - 11. april

1227 - Umro je Džingis-kan, mongolski vojskovođa i osnivač mongolske države.

1514 - Umro je Donato Bramante, italijanski arhitekta. Poslednjih petnaest godina života proveo je radeći za pape Aleksandra VI i Julija II. Njegovo delo imalo je presudan uticaj na arhitekturu visoke renesanse.

1689 - Krunisan je engleski kraljevski par Vilijam III Oranskii Meri II. Za vreme njihove vladavine doneto je nekoliko važnih odredaba i zakona - Deklaracija prava, Akt tolerancije...

1713 - Utrehtskim mirom okončan je "rat za špansko nasleđe". Nizom ugovora, koje su 1713, 1714. i 1715. potpisale Engleska, Francuska, Holandija, Savoja, Portugal i Pruska preuređena je mapa Evrope, a Španija je prinuđena da za vladare prihvati francuske Burbone.

1755 - Rođen je Džejms Parkinson, britanski lekar koji je otkrio Parkinsonovu bolest.

1814 - Postignut je sporazum u Fontenblou prema kojem je Napoleon Bonaparta abdicirao i bio prognan na ostrvo Elba. Na prestolu ga je zamenio Luj XVIII.

1842 - Beogradski trgovci braća German završili su gradnju prve srpske lađe "Knez Mihailo". Majstori iz Carigrada počeli su gradnju 1840. u Brzoj Palanci na Dunavu. Brod je mogao da se koristi i u vojne svrhe - na njemu je bilo mesta za 18 topova.

1894 - Uganda je postala britanski protektorat.

1899 - SAD su od Španije preuzele Filipine.

1919 - Osnovana je Međunarodna organizacija rada sa sedištem u Ženevi.

1945 - Američke trupe osvojile su u Drugom svetskom ratu nemačke gradove Esen i Vajmar i oslobodile koncentracioni logor Buhenvald.

1948 - Počela je izgradnja novog beogradskog naselja na levoj obali Save - Novi Beograd.

1952 - Krvavim vojnim pučem vlast u Boliviji preuzeo jeNacionalni revolucionarni pokret.

1961 - U Jerusalimu je počelo suđenje bivšem funkcionerunacističke Nemačke Adolfu Ajhmanu za ratne zločine nad Jevrejima u Drugom svetskom ratu.

1973 - Nacistički lider Martin Borman zvanično je proglašenmrtvim i skinut sa liste traženih ratnih zločinaca u SR Nemačkoj.

1977 - Umro je francuski pisac Žak Prever "pesnik ljubavi, prijateljstva i sreće", autor čuvene "Barbare", veoma popularan među mladima pedesetih godina 20. veka. Poznat je i po scenarijima za filmove Marsela Karnea "Obala u magli", "Hotel Sever", "Deca raja" i "Ljubavnici iz Verone".

1979 - U glavni grad Ugande Kampalu ušle su trupe Tanzanije i snage opozicije u egzilu, okončavši osmogodišnju vladavinu diktatora Idija Amin Dade. Idi Amin je pobegao u Libiju.

1984 - Konstantin Černjenko izabran je za predsednikaPrezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a.

1985 - Umro je predsednik Albanije Enver Hodža. Kaoneprikosnoveni komunistički lider od završetka Drugog svetskog rata do smrti, bio je pristalica staljinističkog kursa.

1991 - Savet bezbednosti UN objavio je formalni kraj Zalivskog rata uz obećanje Iraka da će platiti ratnu štetu i uništiti oružje za masovno uništavanje.

1999 - Indija je uspešno isprobala raketu dugog dometa tipa "Agni", sposobnu da nosi i nuklearne projektile.

1999 - U Beogradu je ubijen novinar Slavko Ćuruvija, vlasnik listova "Dnevni telegraf" i "Evropljanin".

2001 - Škotska kompanija ""PPL Terapeitiks Pielsi", koja je 1996. stvorila prvog kloniranog sisara - ovcu Doli, saopštila je da je proizvela pet kloniranih prasića.

2002 - U sedištu UN u Njujorku zvanično je osnovan stalni Međunarodni sud za ratne zločine, nakon što je više od 60 zemalja ratifikovalo Rimski sporazum iz 1998. kojim je ovaj sud uspostavljen.

2002 - Bivši ministar unutrašnjih poslova Srbije i haški optuženik Vlajko Stojiljković izvršio je samoubistvo na ulazu u zgradu Skupštine SR Jugoslavije.

2003 - Sfor je u Tuzli uhapsio Nasera Orića, ratnog komandanta Armije BiH iz Srebrenice i izručio Tribunalu u Hagu, pred kojim je optužen za ratne zločine nad srpskim civilima u istočnoj Bosni, od početka rata do 1993. godine.

[Morpheus]

Na današnji dan, 12. april

1204. Krstaši, koji su u IV krstaškom ratu krenuli u Svetu zemlju da oslobode Hristov grob, zauzeli Konstantinopolj, pretvorivši ga u centar tzv. Latinskog carstva. Vizantija ga vratila 1261. Pod tursku vlast pao 1453. i kao Istanbul bio prestonica Osmanlijskog carstva do 1923.

1654. Irska i Škotska se ujedinile sa Engleskom.

1684. Umro Nikolo Amati, najveći majstor među graditeljima violina, porodice Amati, iz italijanskog grada Kremone.

1861. Napadom snaga Konfederacije na tvrđavu Samter u Južnoj Karolini počeo američki građanski rat.

1871. Rođen grčki general i političar Joanis Metaksas. Kao premijer i ministar vojske 1936. raspustio parlament i do 1941. vladao kao diktator.

1877. Velika Britanija anektirala bursku južnoafričku republiku Transval.

1877. Rusija objavila rat Turskoj.

1913. Rođen američki džez-muzičar Lajonel Hempton. Radio s Lujem Armstrongom i Benijem Gudmenom. Uveo vibrafon kao instrument u džez-sastav.

1933. Rođena španska operska pevačica Monserat Kabalje.

1938. Umro ruski operski pevač Fjodor Ivanovič Šaljapin, najčuveni bas u istoriji opere.

1941. U avionskom udesu u Grčkoj poginuo srpski istoričar Vladimir Ćorović, profesor Beogradskog univerziteta i član Srpske kraljevske akademije.

1941. Nemačke trupe u II svetskom ratu ušle u Beograd.

1945. Umro predsednik SAD Frenklin Delano Ruzvelt. Od 1932. četiri puta biran za predsednika kao kandidat Demokratske stranke. Njegovom zaslugom SAD prevladale ekonomsku krizu tridesetih godina, u II svetskom ratu napustio izolacionističku politiku SAD i pridružio se evropskim saveznicima u ratu protiv nacističke Nemačke. Mesto predsednika preuzeo potpredsednik Hari Truman.

1961. Sovjetski Savez lansirao prvog čoveka u kosmos. U svemirskom brodu Vastok I kosmonaut Jurij Gagarin načinio krug oko Zemlje za 108 minuta.

1962. Umro francuski vajar i slikar ruskog porekla Antoan Pevzner, jedan od najistajnutijih u pokretu ruskih konstruktivista. Pre egzila u Francusku 1923. pripadao grupi avangardnih ruskih umetnika s Kazimirom Maljevičem, Vladimirom Tatljinom i Naumom Gaboom.

1966. Bombarderi SAD izveli prve vazdušne napade na Severni Vijetnam.

1980. U vojnom udaru pod vođstvom narednika Semjuela Doa ubijen predsednik Liberije Vilijam Tolbert. Do suspendovao ustav, proglasio se predsednikom i naredio streljanje 13 predstavnika bivšeg režima.

1981. Umro američki bokser Džoe Luis, prvak sveta u teškoj kategoriji rekordnih 12 godina, sa 68 pobeda u 71 meču. Titulu prvaka sveta odbranio 25 puta.

1987. Sovjetski kosmonauti Aleksandar Lavejkin i Jurij Romanenko šetajući kosmosom uspešno povezali kosmički modul sa orbitalnom stanicom Mir.

1993. Tokom kontrole zone zabranjenog leta iznad Bosne i Hercegovine francuski avion miraž srušio se u Jadransko more.

1997. Bivši albanski kralj Leka I vratio se u zemlju posle 58 godina izgnanstva.

1999. U vazdušnim udarima NATO-a na Jugoslaviju pogođen putnički voz na mostu u Grdeličkoj klisuri. Poginulo 55 putnika, više desetina ih povređeno.

2001. U mestu Lorjan, u Francuskoj, deaktivirana bomba iz II svetskog rata, teška 250 kilograma. Bomba nađena u centru grada, na gradilištu jedne dvorane, između gradske skupštine i lokalnog stadiona.

2001. Posle intervencije predsednika SAD Džordža Buša, Kina pristala da posle 11 dana oslobodi 24 člana posade špijunskog aviona SAD.

2002. Predsednik Venecuele Ugo Čavez podneo ostavku pod pritiskom oficira, posle žestokih sukoba njegovih pristalica i protivnika, u kojima je poginulo najmanje 17 osoba. U roku od 48 sati Čavez dekretom vraćen na mesto predsednika.

2002. Ministar Jugoslavije za rad, zdravstvo i socijalnu politiku Miodrag Kovač izvršio samoubistvo u Madridu, tokom službenog boravka.

2005. Evropska komisija usvojila studiju o izvodivosti za Srbiju i Crnu Goru, kojom je državnoj zajednici omogućen početak pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruženju sa EU. U oktobru iste godine u Beogradu svečano proglašen početak pregovora sa EU.

2006. Umro je Radža Kumar, ikona indijskog filma i zvezda u više od 200 filmova. U neredima između njegovih obožavalaca poginulo je sedmoro ljudi.