Dogodilo se na današnji dan

[Morpheus]

Na današnji dan, 16. jun

1671. U Moskvi javno pogubljen vođa ustanka donskih kozaka i seljaka Stepan Stenjka Timofejevič Razin. U ruskim narodnim pričama i pesmama postao simbol prkosa i pobune.

1826. Pošto je ugušio pobunu janičara, turski sultan Mehmed II ukinuo taj vojni red i uveo redovnu vojsku. Red janičara je 1330. osnovao sultan Orhan, a janičari su bili oteta i poturčena deca hrišćanskih podanika.

1852. U Novom Sadu štampan prvi broj lista Serbski dnevnik, s književnim dodatkom Sedmica. List je izlazio 12 godina i bio jedan od retkih slovenskih listova u austrijskoj carevini u to doba.

1858. Rođen švedski kralj Gustav V. Tokom vladavine, od 1907. do smrti, 1950, osigurao je neutralan status Švedske u oba svetska rata.

1876. U Cetinju, posle pregovora vođenih od oktobra 1875. do februara 1876, potpisan ugovor o savezu Srbije i Crne Gore protiv Otomanskog carstva. Odlukom Vrhovnog saveta odbrane Savezne Republike Jugoslavije 25. decembra 1993. taj datum određen za Dan Vojske Jugoslavije.

1890. Rođen engleski filmski glumac Sten Lorel, zvezda urnebesnih komedija u kojima je, kao mršavko, činio tandem sa Oliverom Hardijem, debeljkom.

1920. U Londonu održana prva sednica Društva naroda.

1930. Umro srpski političar i filolog Ljubomir Stojanović, sekretar Srpske kraljevske akademije. S Jašom Prodanovićem 1921. osnovao Republikansku stranku i bio njen prvi predsednik.

1941. Predsednik SAD Frenklin Ruzvelt naredio da do 10. jula budu zatvoreni svi konzulati Nemačke u SAD.

1944. Na Visu u Drugom svetskom ratu sklopljen sporazum Tito-Šubašić o odnosima Narodnooslobodilačkog pokreta i jugoslovenske vlade u emigraciji.

1958. Obešen Imre Nađ, premijer Mađarske u vreme antikomunističke pobune u toj zemlji 1956, koju su ugušile sovjetske trupe. Nađ je tada uhapšen i na montiranom procesu osuđen na smrt zbog izdaje. Na isti dan 1989. pola miliona Mađara prisustvovalo, u Budimpešti, ponovnoj sahrani uz državne počasti.

1960. Predsednik SAD Dvajt Ajzenhauer morao da odloži posetu Japanu zbog antiameričkih nereda u toj zemlji.

1961. Ruski baletski igrač Rudolf Hametovič Nurejev zatražio azil u Francuskoj za vreme gostovanja u Parizu sa ansamblom baleta Kirov. Karijeru nastavio u vodećim evropskim i američkim trupama i bio zvezda britanskog Kraljevskog baleta.

1963. Sovjetski Savez lansirao vasionski brod Vastok 6 s prvom kosmonautkinjom Valentinom Terješkovom.

1972. U Hanoveru uhapšena Ulrike Majnhof, članica terorističke grupe Bader-Majnhof.

1976. U Sovetu, najvećem crnačkom naselju u Južnoj Africi, izbili rasni neredi u kojima je, tokom nekoliko meseci, poginulo najmanje 600 crnaca i tri belca.

1977. Leonid Brežnjev, lider Kominističke partije SSSR, zamenio Nikolaja Podgornog na mestu predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a.

1977. Umro nemački inženjer Verner fon Braun, konstruktor raketnih projektila Fau 1 i Fau 2. Posle rata emigrirao u SAD, gde je radio za NASA.

1983. Za predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a izabran Jurij Andropov.

1992. Predsednici SAD i Rusije Džordž Buš i Boris Jeljcin u Vašingtonu postigli dogovor o smanjivanju arsenala dalekometnih nuklearnih raketa za dve trećine do 2003.

1994. Švajcarska odbila da izda vizu za ulazak u zemlju predsedniku Jugoslavije Zoranu Liliću, iako je dobio zvaničan poziv za učešće na međunarodnom skupu u Kran Montani. Odluka doneta na osnovu preporuke Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija u okviru mera o ekonomskoj blokadi Jugoslavije.

1996. Međunarodni komitet Crvenog krsta saopštio da je na prostoru SFRJ, za vreme ratnih sukoba od 1991. do 1995, nestalo oko 20.000 ljudi, od kojih oko 12.000 u Bosni i Hercegovini.

1998. Talibanska religijska vojska u Avganistanu naredila zatvaranje više od 100 privatnih škola u kojima su se obrazovale devojčice.

1999. Amnesti internešenel optužio SAD za kršenje ljudskih prava jer su nastavile da izvršavaju smrtnu kaznu, posebno zbog njene primene i nad osobama koje su počinile zločin pre svoje 18. godine.

1999. Novi predsednik Južnoafričke Republike Tabo Mbeki položio zakletvu. Na dužnosti zamenio Nelsona Mandelu, borca za prava crnaca, koji je skoro tri decenije proveo u zatvoru.

2001. Predsednik Rusije Vladimir Putin doputovao u Beograd, u prvu posetu šefa ruske države Jugoslaviji.

2001. Predsednik SAD Džordž Buš Mlađi i njegov ruski kolega Vladimir Putin sreli se prvi put, u Sloveniji. Dogovorili su se o budućoj saradnji i stalnim konsultacijama.

2001. Pobedom koalicije leve orijentacije na izborima za gradonačelnika Berlina utrt put bivšim komunistima da uđu u gradsku vladu, prvi put od pada Berlinskog zida 1989.

2004. Generalni sekretar UN Kofi Anan imenovao Danca Sorena Jesena Petersena za šefa UNMIK-a.

2006. Tajvan je otvorio tunel Hsuehsan, dug 13 kilometara, najduži tunel u Aziji, koji povezuje severni i južni deo tog ostrva.

2008. Umro je Sten Vinston, američki majstor za specijalne efekte i dobitnik četiri Oskara za rad u filmovima "Osmi putnik", "Tudjinci", "Terminator 2" i "Park iz doba Jure".

[Morpheus]

Na današnji dan, 17. jun

1239. Rođen je engleski kralj Edvard I, najznačajniji engleski vladar iz dinastije Plantagenet. Tokom vladavine (1272-1307) učvrstio je kraljevsku vlast nad plemstvom i pripojio Vels Engleskoj.

1397. Danska kraljica Margreta I objedinila je poddansku krunu Dansku, Švedsku i Norvešku.

1579. Engleski moreplovac i gusar Frensis Drejk proglasio je suverenitet Engleske nad Nju Albionom (Kalifornija).

1665. Portugalci i Britanci potukli su Špance kod Montes Klarosa, što je omogućilo Portugalcima da još jednom pobedom nad Špancima kod Vilje Visiose ponovno uspostave nezavisnost Portugalije.

1682. Rođen je švedski kralj Karlo XII. Njegova vladavina (1697-171, tokom koje je uglavnom ratovao, označila je kraj Švedske kao evropske velesile. Poginuo je u inavaziji na Norvešku 1718.

1696. Umro je poljski kralj Jan III Sobjeski, proslavljeni vojskovođa protiv Šveđana, Turaka, Tatara i Kozaka.

1703. Rođen je engleski sveštenik i reformator Džon Vesli, osnivač pokreta metodista.

1719. Umro je engleski pisac i političar Džozef Adison. Sa Ričardom Stilom osnovao je 1711. list "Spektator" u kojem je objavljivao i svoje čuvene eseje, koji predstavljaju začetak novog književnog žanra. novinskog podlistka.

1789. Poslanici Trećeg staleža u francuskom parlamentu proglasili su Narodnu skupštinu i ukinuli kralju pravo veta.

1818. Rođen je francuski kompozitor Šarl Guno, autor popularnih opera "Faust" i "Romeo i Julija".

1843. Počela je pobuna domorodaca Maora protiv Britanaca na Novom Zelandu. Maori su poraženi 1871. posle čega su se povukli u unutrašnjost ostrva.

1848. Austrijske trupe pod komandom generala Alfreda Vindišgreca ugušile su ustanak Čeha u Pragu.

1867. Engleski hirurg Džozef Lister upotrebio je prvi put u istoriji medicine antiseptik, kada je operisao svoju sestru Izabelu.

1882. Rođen je ruski kompozitor Igor Fjodorovič Stravinski, jedan od vodećih muzičkih stvaralaca 20. veka ("Žar ptica", "Petruška", "Posvećenje proleća").

1925. Potpisan je Ženevski protokol, kojim je zabranjena upotreba bojnih otrova u ratu. Protokol je potpisalo 29 zemalja.

1929. Rođen je jermenski velemajstor Tigran Vartanovič Petrosjan, šahovski prvak sveta od 1963. do 1969.

1940. Sovjetska Crvena armija okupirala je Letoniju i Estoniju i uspostavila prosovjetsku administraciju.

1944. Island je postao nezavisna republika nakon što su njegovistanovnici na referendumu odlučili da se odvoje od Danske.

1947. Ustavotvorna skupština Burme donela je odluku da proglasi nezavisnu Republiku Burmu.

1950. Dr Ričard Loler izveo je u Čikagu prvu operaciju presađivanja bubrega.

1953. Sovjetske trupe ugušile su pobunu u Istočnoj Nemačkoj.

1967. Kina je izvela probu prve hidrogenske bombe.

1971. SAD i Japan su potpisali sporazum o vraćanju ostrva Okinave pod suverenitet Japana u 1972. godini.

1982. Predsednik Argentine general Leopoldo Galtijeri podneo je ostavku posle poraza argentinske armije u ratu sa Velikom Britanijom za Foklandska ostrva.

1988. Oko pet hiljada radnika zemunske fabrike "Zmaj" demonstriralo je ispred zgrade Skupštine SFR Jugoslavije, nezadovoljno svojim socijalnim položajem. To je bio početak masovnih mitinga koji su nazvani "antibirokratska revolucija", a poslužili su za učvršćivanje vlasti lidera srpskih komunista Slobodana Miloševića.

1990. Demonstranti protiv rumunske vlade vratili su se na ulice Bukurešta, nekoliko dana posle sukoba s policijom i rudarima lojalnim vladi, u kojima je poginulo petoro ljudi, a nekoliko desetina ranjeno.

1991. Parlament Južne Afrike ukinuo je poslednji zakon na kojemje od 1950. bila zasnovana politika aparthejda.

1992. Nemci Tomas Kemtner i Hajnrih Stribig, dvojica poslednjih zapadnih talaca u rukama islamskih terorista u Libanu, vratili su se u Nemačku posle tri godine u zatočeništvu.

1993. U glavnom gradu Somalije Mogadišu poginulo je šest, aranjena su 43 pripadnika mirovnih snaga UN kada su pokušali da uhvate lidera somalijskih gerilaca Mohameda Faraha Aidida.

1997. Ministarstvo za telekomunikacije SR Jugoslavije izdalo jerešenja o zabrani većem broju privatnih i nezavisnih radio stanica. To je bila prva velika akcija vlasti protiv prava na slobodu informisanja u Jugoslaviji.

1999. Međunarodna organizacija rada usvojila je sporazum ozabrani najgorih formi prisilnog rada dece, uključujući ropstvo i nasilnu regrutaciju.

2001. Na parlamentarnim izborima u Bugarskoj pobedio je Nacionalni pokret bivšeg bugarskog cara Simeona II, čime je po prvi put bivša monarhija postala politički aktivna u jednoj od zemalja istočne Evrope. Simeon Saks Koburg je 24. jula izabran za premijera Bugarske.

2002. U Batajnici, kod Beograda, otpočela je ekshumacija i obdukcija leševa za koje se veruje da su Albanci čija su tela tu dovezena nakon NATO intervencije na Kosovu 1999.

2002. Egipatski vrhunski arheolozi su saopštili da su u blizini piramida u Gizi pronašli najstariji nedirnut sarkofag, star oko 4,500 godina.

2004. U bombaškom napadu ispred centra za regrutaciju iračkevojske u Bagdadu poginula je najmanje 41 osoba, a oko 142 je povređeno. Napad se dogodio nakon izjave zamenika ministra odbrane SAD Pola Volfovica da iračke snage bezbednosti nisu još spremne da obavljaju svoje dužnosti bez američke vojne podrške.

2004. Umro je Jacek Kuron, koji je svoj život posvetio borbi protiv komunizma i siromaštva, što ga je učinilo jednim od najvećih Poljaka 20. veka.

2007. U Crnoj Gori je uhapšen penzionisani general MUP-a Srbije Vlastimir Djordjević i izručen Haškom sudu, pred kojim je optužen za ratne zločine nad kosovskim Albancima 1999. godine.

[Morpheus]

Na današnji dan, 18. jun 2010.

1155. Papa Hadrijan IV krunisao nemačkog kralja Fridriha I Barbarosu za rimsko-nemačkog cara.

1429. Francuska vojska, pod vođstvom Jovanke Orleanke i vojvode od Alensona, kod Patea napala i potukla engleske trupe koje su se povlačile posle neuspele opsade Orleana.

1583. U Londonu izdata prva polisa životnog osiguranja u svetu.

1769. Rođen britanski političar Robert Stjuart, vikont Kaslrej. Kao ministar spoljnih poslova, uz austrijskog kancelara Meterniha, ključna ličnost u koaliciji protiv francuskog imperatora Napoleona Bonaparte. Posle Napoleonovog pada podržao politiku Svete alijanse.

1812. Kongres SAD usvojio deklaraciju o objavi rata Velikoj Britaniji. Drugi rat za nezavisnost.

1812. Rođen ruski pisac Ivan Aleksandrovič Gončarov, autor romana "Oblomov", u kom je stvorio jedan od najznačajnijih tipova u svetskoj književnosti i pojam "oblomovština", sinonim za parazitstvo i apatiju.

1815. U bici kod Vaterloa u Belgiji udružene britanske i pruske trupe pod komandom britanskog i pruskog vojskovođe Velingtona i Blihera potukle Napoleona Bonapartu.

1817. U Londonu otvoren most Vaterlo preko reke Temze.

1853. U Beču umro pesnik Branko Radičević, najznačajniji predstavnik romantizma u srpskoj književnosti. Pristalica reforme jezika koju je pokrenuo Vuk Karadžić. Pesničkim slobodama označio prodor u novu epohu srpske poezije. Njegovi posmrtni ostaci 1883. preneti na Stražilovo.

1868. Rođen mađarski admiral Mikloš Horti de Nađbanja. Na čelu konzervativnih snaga koje su ugušile revoluciju u Mađarskoj posle I svetskog rata, od 1920. do 1944. vladao Mađarskom kao regent, na čelu fašističkog režima, sprovodeći teror.

1881. Rusija, Austrija i Nemačka potpisale tajni savez, Ligu tri cara, na tri godine.

1882. Rođen bugarski revolucionar i državnik Georgi Dimitrov, jedan od osnivača i lider Komunističke partije Bugarske, prvi premijer zemlje posle II svetskog rata. Generalni sekretar Kominterne od 1935. do njenog ukidanja 1943.

1884. Rođen francuski političar Eduar Daladje. Između dva svetska rata tri puta bio premijer. S premijerom Velike Britanije Nevilom Čemberlenom i liderom Nemačke Adolfom Hitlerom potpisao Minhenski sporazum, kojim je otvoren put nacističkoj agresiji u II svetskom ratu.

1936. Umro ruski pisac i utemeljitelj socijalističkog realizma Aleksej Maksimovič Pješkov, Maksim Gorki. Posle 1917. kritikujući postupke sovjetskih vlasti, polemisao s vođom Oktobarske revolucije Vladimirom Iljičem Lenjinom i drugim čelnicima boljševičkog vrha.

1940. Francuski general Šarl de Gol iz Londona uputio radio poruku Francuzima u kojoj je sebe proglasio liderom Slobodne Francuske, a Francuze pozvao na otpor nemačkoj okupaciji.

1940. Nemci u II svetskom ratu zauzeli francusku luku Šerbur.

1942. Rođen engleski muzičar Pol Makartni, član grupe Bitls, jedne od najpopularnijih rok grupa u XX veku.

1953. Proglašena Republika Egipat, za predsednika izabran general Mohamed Nagib, vođa pobune kojom je 1952. zbačen kralj Faruk.

1968. Britanski Dom lordova odbacio odluku laburističke vlade o sankcijama protiv režima bele manjine u Rodeziji.

1975. Princ Fejsal Musaid javno pogubljen u Rijadu zbog ubistva kralja Saudijske Arabije Fejsala, u martu 1975.

1979. Lider SSSR Leonid Brežnjev i predsednik SAD Džimi Karter u Beču potpisali sporazum o ograničenju strateškog nuklearnog naoružanja.

1983. Sali Rajd postala prva Amerikanka koja je poletela u svemir, kao članica posade šatla Čelendžer.

1993. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija odobrio slanje 7.600 pripadnika mirovnih snaga u šest gradova u Bosni i Hercegovini.

1995. Snage bosanskih Srba oslobodile poslednje od 372 pripadnika mirovnih snaga u Bosni koje su držali kao taoce od kraja maja, posle napada aviona NATO-a na srpske položaje u okolini Pala.

1996. Benjamin Netanjahu postao najmlađi premijer u istoriji Izraela, posle izborne pobede desne koalicije.

1996. SB UN ukinuo zabranu izvoza teškog naoružanja bivšim jugoslovenskim republikama. Embargo uveden u septembru 1991.

1997. Lidera Crvenih Kmera Pola Pota zarobila grupa njegovih bivših sledbenika i osudila na doživotnu robiju. Smatra se da je Pot odgovoran za smrt više od dva miliona kambodžanskih civila.

2000. Eritreja i Etiopija u Alžiru potpisale sporazum o prekidu vatre kojim je okončan dvogodišnji rat te dve zemlje.

2000. SB UN potvrdio da je Izrael okončao 22 godine dugu okupaciju južnog Libana.

2001. Oko 30.000 pripadnika sirijske vojske napustilo Bejrut, posle 25 godina prisustva u Libanu. Sirija pozvana u Liban 1976. u sklopu arapskih mirovnih snaga koje su imale zadatak da uguše građanski rat u toj zemlji.

2002. Premijer Slovenije Janez Drnovšek posetio Jugoslaviju. Prva poseta nekog funkcionera te države po raspadu SFRJ, više od 10 godina ranije.

2002. U eksploziji bombe koju je aktivirao palestinski bombaš-samoubica, u punom autobusu u Jerusalimu, poginulo 19, povređeno 50 osoba.

2004. Evropski savet odlučio da Hrvatskoj dodeli status kandidata za članstvo u EU.

[Morpheus]

Na današnji dan, 19. jun 2010.

1566. Rođen je kralj Džejms I Stjuart koji je kao Džejms VI nasledio škotsku krunu 1567. godine, nakon abdikacije majke Marije Stjuart. Nakon smrti engleske kraljice Elizabete 1603, postao je kralj Engleske i tako pod svojom vlašću sjedinio krune Engleske, Irske i Škotske.

1623. Rođen je francuski matematičar, fizičar i filozof Blez Paskal. Konstruisao je jedan od prvih kalkulatora i značajno doprineo razvoju matematičkih teorija, posebno teorije verovatnoće.

1846. Prva bejzbol utakmica sa uspostavljenim pravilima odigrana je u Nju Džersiju.

1862. Američki Kongres zabranio je ropstvo na teritoriji SAD.

1867. Republikanci, sledbenici Pabla Huaresa pogubili su Maksimilijana I Habsburga, koga je Luj Napoleon III proglasio 1864. za cara Meksika.

1885. U Njujork je stigla Statua slobode, poklon Francuske.

1885. Rođen je srpski kompozitor i dirigent Stevan Hristić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od osnivača Muzičke akademije u Beogradu, šef Beogradske filharmonije, direktor Opere u Beogradu i prvi predsednik Saveza kompozitora Jugoslavije ("Ohridska legenda", "Vranjanska svita", "Rapsodija").

1886. Rođen je srpski slikar Jovan Bijelić, član Srpske akademije nauka, jedan od najznačajnijih jugoslovenskih likovnih stvaralaca između dva svetska rata ("Portret devojke", "Kupačica", "Dvorište", "Ženski akt", "Sarajevo", "Portret starice").

1897. Umro je engleski kapetan Čarls Kaningem Bojkot , kojem su 1880. zakupci imanja kojim je upravljao odbili saradnju. Takav vid otpora kasnije je nazvan prema njegovom prezimenu - bojkot.

1906. Rođen je britanski fiziolog i biohemičar ruskog porekla Ernst Boris Čejn. Sa Aleksandrom Flemingom i Hauardom Volterom Florijem 1945. podelio je Nobelovu nagradu za medicinu za otkriće penicilina.

1908. Dolaskom broda "Kasato Maru" u luku Santos sa 168 japanskih porodica počela je imigracija Japanaca u Brazil.

1937. Umro je škotski pisac Džejms Metju Beri, autor priča o Petru Panu.

1944. Američke snage su u Drugom svetskom ratu zauzele ostrvo Sajpan u Pacifiku na kojem su Japanci imali jednu od najvećih vojno-pomorskih baza.

1947. Rođen je indijski pisac Salman Ruždi, koga je iranski verski vođa ajatolah Homeini osudio na smrt 1989. zbog uvrede islama u knjizi "Satanski stihovi". Ruždi je od tada do 2000. kada se seli u Njujork, živeo u Velikoj Britaniji pod zaštitom Skotland Jarda.

1953. Džulijus i Etel Rozenberg, osuđeni za špijunažu u korist SSSR-a, pogubljeni su na električnoj stolici u američkom zatvoru Sing-Sing.

1961. Kuvajt, koji je bio pod protektoratom Velike Britanije od 1899, stekao je punu nezavisnost.

1961. Otkrivanjem natpisa sa imenom Pontija Pilata na iskopini rimskog hrama u Cezariji (Izrael), prvi put je pronađen dokaz da je on postojao.

1965. General Huari Bumedijen zbacio je vojnim udarom sa vlasti predsednika Alžira Ahmeda Ben Belu.

1970. Sovjetski vasionski brod "Sojuz-9" postigao je novi rekord u dužini boravka u kosmosu od 17 dana, 16 časova i 59 minuta.

1975. Generalni sekretar UN Kurt Valdhajm otvorio je u Meksiko Sitiju prvu svetsku konferenciju o položaju žene.

1987. U eksploziji u garaži robne kuće u Barseloni poginulo je 12 i ranjeno više od 30 ljudi. Odgovornost je preuzela baskijska separatistička organizacija ETA.

1988. U indijskom gradu Kurukšetra poginulo je 15, a ranjeno 25 ljudi u eksploziji bombe koju su postavili Siki ekstremisti.

1993. Umro je engleski pisac Vilijam Golding, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1983. ("Obredi plovidbe" "Gospodar muva", "Slobodan pad").

1995. Čečenski pobunjenici oslobodili su 1.500 talaca, koje su držali šest dana, i napustili bolnicu u gradu Buđenovsk na jugu Rusije, nakon što je sa ruskim vlastima dogovoren prekid vatre i nastavak mirovnih pregovora o Čečeniji.

1999. U Prištini na zgradi komande Prištinskog korpusa Vojske Jugoslavije podignuta je zastava UN, nakon što se Vojska Jugoslavije povukla, a mirovne snage UN preuzele kontrolu nad Kosovom.

2000. Britanski carinici otkrili su u luci Dover u kamionu hladnjači 58 leševa Kineza, ilegalnih emigranata.

2003. Turski parlament je usvojio paket reformi na planu ljudskih prava, poslednji u nizu zakona koji bi trebalo da poboljšaju šanse Turske za ulazak u Evropsku uniju.

2004. Saudijska Arabija je saopštila da je u sukobu bezbednosnih snaga i terorista ubijen Abdulaziz al-Mokrin, koga su smatrali vođom al-Kaide u toj državi, kao i još trojica njegovih pomagača. Do sukoba je došlo nekoliko sati nakon što su teroristi na svoj Internet sajt postavili fotografiju odsečene glave kidnapovanog američkog inženjera Pola M. Džonsona Juniora.

2006. Episkopalna crkva u SAD izabrala je na čelo crkve, po prvi put u istoriji Anglikanske crkve, ženu biskupa Ketrin Džeferts Skori.

2007. Kanadska čarter avio-kompanija "Skajservis erlajnz" obavila je prvi let iz Toronta do Beograda, čime je nakon 15 godina prekida uspostavljena direktna avionska linija između Srbije i Kanade.

[Morpheus]

Na današnji dan, 20. jun

1459. Turci zauzeli utvrđeni grad Smederevo, poslednje uporište srpske srednjevekovne države. Srbija i formalno izgubila samostalnost i tpala pod vlast Osmanlijskog carstva.

1597. Holandski polarni istraživač Viljem Barenc umro dok je pokušavao da nađe severoistočni pomorski prolaz iz Evrope u Severnu Ameriku. Po njemu dobilo naziv Barencovo more u Arktiku. Delove njegovog dnevnika 1871. našao norveški kapetan Karlsen.

1756. U ćeliji zatvora u Kalkuti ugušila se 123 od 146 britanskih vojnika koje je uhapsio indijski guverner Bengala. Zatvor kasnije postao poznat kao Crna rupa Kalkute.

1789. Poslanici Trećeg staleža novoproklamovane Narodne skupštine u Francuskoj položili zakletvu da se neće razići dok ne donesu novi ustav, što je bio uvod u Francusku revoluciju.

1819. Rođen francuski kompozitor nemačkog porekla Žak Ofenbah, tvorac francuske operete.

1819. U engleski grad Liverpul uplovio brod Savana, prvi parobrod koji je preplovio Atlantski okean. Putovanje od luke Savana u Džordžiji, SAD, trajalo 27 dana i 11 časova.

1836. Umro francuski revolucionar i sveštenik Emanuel Žozef Sijes, jedan od vođa Francuske revolucije i osnivača Jakobinskog kluba. Odigrao ključnu ulogu u državnom udaru 1799. kojim je na vlast došao Napoleon Bonaparta.

1837. Umro britanski kralj Vilijam IV. Nasledila ga nećaka Viktorija, koja je vladala do smrti, 1901.

1861. Rođen engleski biohemičar Frederik Gaulend Hopkins, jedan od osnivača nauke o vitaminima. S holandskim lekarem Kristijanom Ajkmanom 1929. podelio Nobelovu nagradu za medicinu.

1891. Velika Britanija i Holandija definisale granice kolonijalnih poseda na ostrvu Borneo.

1902. Rođen srpski pisac i diplomata Marko Ristić, teoretičar beogradske nadrealističke grupe i jedan od predstavnika moderne i avangarde u srpskoj književnosti između dva rata. Od 1945. do 1951. bio jugoslovenski ambasador u Parizu.

1905. Rođena američka književnica Lilijan Helman. Proslavila se dramskim delima koja sadrže oštru kritiku društva u SAD i memoarima u kojima je opisala vreme makartizma.

1909. Rođen američki filmski glumac australijskog porekla Erol Flin, jedan od najpopularnijih holivudskih glumaca.

1923. Ubijen meksički revolucionar Fransisko Pančo Vilja, vođa seljaka u revoluciji od 1910. do 1917. Proglašen za nacionalnog junaka 1966.

1933. Umrla nemačka revolucionarka Klara Cetkin, članica međunarodnog radničkog pokreta. 1907. organizovala prvu međunarodnu konferenciju žena. Na njen predlog 8. mart proglašen za Međunarodni dan žena.

1944. Porazom japanske flote okončana pomorska bitka u Filipinskom moru, u II svetskom ratu.

1960. Američki bokser Flojd Paterson u meču u Njujorku nokautirao Šveđanina Ingemara Jonansona i postao prvi bokser koji je uspeo da vrati titulu svetskog prvaka u teškoj kategoriji.

1963. SSSR i SAD se dogovorili da uspostave "vruću" telefonsku liniju.

1973. U Argentinu se posle 18 godina izbeglištva vratio bivši predsednik Huan Domingo Peron. Za predsednika ponovo izabran u septembru 1973.

1991. Parlament Nemačke tesnom većinom izglasao premeštanje prestonice iz Bona, koji je bio glavni grad Zapadne Nemačke, u Berlin. Istočna i Zapadna Nemačka ujedinile se u oktobru 1990.

1992. Lideri Češke i Slovačke Vaclav Klaus i Vladimir Mečijar postigli dogovor o razdvajanju Čehoslovačke u dve države.

1992. Predsedništvo Bosne i Hercegovine proglasilo ratno stanje, objavilo opštu mobilizaciju i uvelo radnu obavezu.

2000. Francuski sud oslobodio optužbi nemačkog lekara Hansa Muenka, koji je radio u laboratoriji u logoru Aušvic, uz obrazloženje da je star za sudski proces. Oslobađajuću presudu protiv njega 1947. doneo sud u Krakovu, u Poljskoj, gde je uhapšen posle rata, a potom pušten na slobodu.

2000. Francuska medijska kuća Vivendi, odnosno njena kablovska televizija Kanal+ i kanadska kompanija Sigram postigle dogovor o ujedinjenju u poslu vrednom 33,7 milijardi dolara, kojim je praktično stvorena nova globalna medijska snaga.

2001. Skupština Srbije usvojila Zakon o jednokratnom porezu na ekstraprofit i imovinu stečenu korišćenjem posebnih pogodnosti u vreme režima Slobodana Miloševića.

2001. Peruanski sud osudio Amerikanca Lorija Berensona na 20 godina zatvora zbog saradnje s levičarskom gerilom u brzo ugušenoj pobuni za svrgavanje peruanskog kongresa.

2001. Vođa pakistanskog vojnog režima, general Pervez Mušaraf, položio je predsedničku zakletvu, zamenivši Muhameda Rafika Tarara koji je na toj funkciji figurirao od vojnog udara koji je 1999. izvršio Mušaraf.

2002. U eksploziji gasa u rudniku u kineskoj provinciji Heilonđijang, na severoistoku Kine, poginulo 115 osoba.

2003. Predsednik Italije Karlo Azeljo Ćampi potpisao zakon kojim je petorici italijanskih lidera omogućeno da se kod krivičnog gonjenja pozovu na imunitet. Tim potezom zaustavljeno suđenje premijeru Silviju Berluskoniju zbog korupcije.

[Morpheus]

Na današnji dan, 21 jun

1377. Umro je engleski kralj Edvard III, koji je tokom svoje vladavine od 1327. osvojio Škotsku, a zbog pretenzija na francuski presto izazvao Stogodišnji rat (1337-1453) s Francuskom.

1527. Umro je italijanski političar i pisac Nikolo Makijaveli, autor dela "Vladalac", u kojem je izneo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj, iz čega je kasnije izveden pojam "makijavelizam".

1791. Francuski kralj Luj XVI i kraljica Marija Antoaneta, otkriveni su u pokušaju bekstva i uhapšeni kod Varena, a dve godine kasnije pogubljeni na giljotini.

1813. U bici kod Vitorije, britanska vojska pod vođstvom vojvode od Velingtona porazila je snage Napoleonovog brata Žozefa, kralja Španije. Time je završena francuska vladavina u Španiji.

1852. Umro je nemački pedagog Fridrih Frebel, koji je 1840. osnovao prvi dečiji vrtić.

1881. Knez Milan Obrenović obeležio je srebrnim budakom početak gradnje pruge Beograd-Niš, prve železničke pruge u Srbiji. Prvi putnički voz ka Nišu krenuo je sa beogradske železničke stanice 3. septembra 1884.

1905. Rođen je francuski pisac i filozof egzistencijalista Žan-Pol Sartr. Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1964, ali je odbio da je primi ("Mučnina", "Zid", "Biće i ništavilo", "Iza zatvorenih vrata", "Prljave ruke").

1908. Umro je ruski kompozitor i dirigent Nikolaj Andrejevič Rimski-Korsakov, član muzičke grupe "Velika petorica" ("Šeherezada", "Španski kapričo"). Napisao je popularni priručnik "Principi orkestracije".

1933. Rođena je francuska književnica Fransoaz Kuare, poznata kao Fransoaz Sagan. Proslavila se prvim romanom "Dobar dan tugo", koji je štampan u milionskim tiražima.

1942. Nemački Severnoafrički korpus feldmaršala Ervina Romela zauzeo je u Drugom svetskom ratu grad Tobruk u Libiji i zarobio 25.000 britanskih vojnika.

1945. Japanske trupe na ostrvu Okinava, koje je služilo kaoposlednja odbrana Japana u Drugom svetskom ratu, predale su se Amerikancima.

1948. Producentska kuća Kolumbija Rekords proizvela je prvu uspešnu longplej ploču od vinil plastike.

1963. Kardinal Đovani Batista Montini postao je papa Pavle VI, nakon smrti pape Jovana XXIII. Kao pobornik reformske struje u katoličkoj crkvi ukinuo je 1966. indeks zabranjenih knjiga, reorganizovao vatikansku kuriju, zalagao se za miroljubiva rešenja međunarodnih sporova i normalizovanje odnosa s komunističkim zemljama.

1963. Predsednik Francuske Šarl de Gol povukao je pomorske snage iz NATO-a. Sledeći politiku nezavisnosti Francuska je 1966. napustila Vojni komitet NATO-a.

1969. Umrla je američka teniserka Morin Konoli,nazvana Mala Mo. Godine 1953. postala je prva teniserka u istoriji ovog sporta koja je osvojila sva četiri Gren slem turnira.

1970. Umro je indonežanski državnik Ahmed Sukarno, prvi predsednik Indonezije (1945-67) nakon sticanja nezavisnost od Holandije i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1970. U finalu svetskog fudbalskog prvenstva Brazil je u Sjudad Meksiku pobedio Italiju sa 4:1 i postao prvi trostruki osvajač trofeja Žila Rimea.

1981. Na opštim izborima u Francuskoj ubedljivo su pobedili socijalisti i postali najjača partija sa 38 procenata ukupnih glasova. Lider socijalista Fransoa Miteran u maju iste godine postao je predsednik Francuske.

1990. U zemljotresu na severu Irana poginulo je oko 100.000ljudi.

2000. U Beogradu je umro publicista i politikolog Slobodan Inić, jedan od osnivača Demokratske stranke.

2002. Bivši direktor Radio-televizije Srbije Dragoljub Milanović osuđen je na deset godina zatvora zbog pogibije 16 radnika te televizije u NATO bombardovanju 23. aprila 1999. Po pravosnažnosti presude 20. maja 2001, Milanović se dva meseca krio u Crnoj Gori, gde je uhapšen u policijskoj akciji "Sablja" i sproveden u zatvor Zabela kod Požarevca.

[Morpheus]

Na današnji dan, 22. jun


1533. Turski sultan Sulejman II Veličanstveni sa Austrijom potpisao ugovor o miru, posle drugog neuspešnog pohoda na Beč.

1535. Mesec dana pošto ga je papa proizveo u kardinala, u Londonu pogubljen Džon Fišer. Odbio da prizna kralja Henrija VIII za poglavara novoformirane Engleske crkve.

1757. Rođen britanski istraživač Džordž Vankuver. Plovio s kapetanom Kukom 1772. i 1776. i istraživao Australiju, Kanadu i Island. Posebno značajna njegova istraživanja pacifičke obale Severne Amerike. Po njemu dobili naziv grad i ostrvo u Kanadi.

1805. U Đenovi rođen italijanski političar i revolucionar Đuzepe Macini, jedna od najznačajnijih ličnosti u pokretu za oslobođenje i ujedinjenje Italije.

1815. Posle poraza kod Vaterloa, Napoleon Bonaparta abdicirao drugi i poslednji put.

1826. U Panami, na inicijativu južnoameričkog revolucionara Simona Bolivara, održan Panamerički kongres, čiji je cilj bio ujedinjenje južnoameričkih republika.

1826. Rođen Bogoboj Atanacković, pisac ranog srpskog romantizma, pobornik reformi Vuka Karadžića i jedan od obnovitelja srpske proze po oslobođenju Srbije od turske vlasti.

1874. Uspostavljena prva telegrafska veza Brazila i Evrope.

1894. Afrička država Dahomej, Benin, postala francuska kolonija.

1898. Rođen nemački pisac Erih Marija Remark. Postao poznat po antimilitarističkom romanu "Na zapadu ništa novo", koji je preveden na mnoge jezike i filmovan, u Nemačkoj zabranjen po dolasku Hitlera na vlast.

1906. Rođen američki filmski scenarista, producent i režiser austrijskog porekla Bili Vajlder. Dobitnik nekoliko Oskara i nagrada na festivalima u Kanu i u Veneciji.

1914. Srpski kralj Petar Karađorđević povukao se s vlasti, a kraljevska ovlašćenja dobio njegov drugi sin Aleksandar, koji je 1. decembra 1918. postao regent Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a posle smrti oca, 1921, kralj.

1940. Francuska u Drugom svetskom ratu potpisala kapitulaciju, u Konpjenju, mestu u kom je francuski maršal Foš 1918. primio kapitulaciju Nemačke posle Prvog svetskog rata.

1940. Francuski general Šarl de Gol u Londonu sastavio Vladu Slobodne Francuske.

1941. Počela operacija Barbarosa, u Drugom svetskom ratu, u kojoj su Hitlerove trupe s više od 150 divizija napale SSSR duž cele granične linije između Baltičkog i Crnog mora. Italija i Rumunija objavile rat SSSR-u.

1941. Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije uputio proglas s pozivom narodima Jugoslavije na ustanak protiv nemačke okupacije.

1965. Japan i Južna Koreja u Tokiju potpisali sporazum o uspostavljanju diplomatskih odnosa.

1969. Umrla američka filmska glumica i pevačica Džudi Garland. Kao devojčica proslavila se ulogom u filmu "Čarobnjak iz Oza", za koju je dobila Oskara.

1987. Umro američki filmski glumac i igrač Fred Aster. Proslavio se u holivudskim muzičkim filmovima s partnerkom Džindžer Rodžers.

1994. Predstavnici Rusije u sedištu NATO-a u Briselu potpisali program Partnerstvo za mir.

2000. Američka svemirska letelica "Marsov osmatrač" otkrila naznake o postojanju vode na Marsu.

2001. Nemačka počela isplatu ratne odštete ljudima koje je nacistička vlast tokom Drugog svetskog rata držala na prinudnom radu.

2001. Ustavni sud Turske zabranio rad glavnoj opozicionoj proislamskoj Partiji vrline, koja je u parlamentu imala 102 poslanika, zbog njene antisekularne aktivnosti. Mesec dana kasnije polovina poslanika te partije osnovala novu stranku, Saadet.

2003. U okviru druge posete Bosni i Hercegovini, poglavar Rimokatoličke crkve Jovan Pavle II prvi put posetio Republiku Srpsku.

2003. Tokom državne posete Londonu predsednik Rusije Vladimir Putin bio je i u zvaničnoj poseti Bakingemskoj palati. To je prva poseta jednog ruskog zvaničnika dvoru posle 1874, kada je tamo boravio ruski car Aleksandar II. Britanski dvor je zamrznuo odnose s Moskvom u znak protesta što su boljševici 1918. ubili ruskog cara Nikolaja II.

2003. Premijer Indije Atal Behari Vadžpaji doputovao u zvaničnu posetu Pekingu. To je prva poseta jednog premijera Indije Kini u poslednjih 10 godina.

2005. Italijanski sud osudio je u odsustvu 10 bivših nacista, SS oficira na doživotni zatvor zbog učešća u ubistvu 560 toskanskih seljana iz mesta Sant Ana di Stacema. To je bio jedan od najstrašnijih masakara u Italiji tokom Drugog svetskog rata.

2009. Međunarodni sud za zločine počinjene u Ruandi osudio je bivšeg visokog funkconera Ruande Kaliksta Kalimanzira na 30 godina zatvora zbog genocida.

[Morpheus]

Na današnji dan, 23. jun

1501. Portugalski pomorac Pedro Kabral vratio se s putovanja na kom je zaposeo područje današnjeg Brazila i nazvao ga Ilha da Vera Kruz. Prva naselja na tom području Portugalci osnovali 1521.

1537. Na povratku u Španiju umro španski istraživač Pedro Mendosa. Bio vođa ekspedicije za istraživanje Južne Amerike koja je stigla do područja Rio de la Plata. 1536. osnovao Buenos Ajres.

1611. Engleski istraživač Henri Hadson, poznat po pokušajima da otkrije morski put iz Evrope u Aziju preko Arktika, nestao u Hadsonovom zalivu, gde ga je ostavila pobunjena posada broda Diskaveri. Tokom istraživanja Severnog ledenog okeana otkrio more i moreuz, koji su kasnije po njemu dobili imena.

1668. Rođen italijanski filozof, istoričar i teoretičar prava Đovani Batista Viko, osnivač filozofije istorije i začetnik moderne estetike.

1757. Britanci pobedom nad francuskim saveznikom, indijskim guvernerom Bengala, kod Plaseja učvrstili vlast u istočnoj Indiji.

1763. Na Martiniku rođena Mari Žozef Roz de la Pageri, Žozefina, kćerka mornaričkog poručnika i žena Napoleona Bonaparte. Krunisana za caricu 1804.

1785. Turska vojska skadarskog vezira Mahmud-paše Bušatlije prodrla u Cetinje i po treći put srušila manastir koji je krajem XV veka sagradio Ivan Crnojević. Manastir 1786. obnovio vladika Petar I Petrović Njegoš.

1848. Počeo Junski ustanak pariskih radnika zbog izbacivanja socijalista iz privremene vlade i zatvaranja narodnih radionica. Ustanak za tri dana ugušio general Luj Kavenjak.

1894. Rođen engleski kralj Edvard VIII. Na presto stupio 1936. i iste godine abdicirao u korist brata Džordža VI da bi mogao da se oženi Amerikankom Volis Simpson.

1945. Japanski general Micuru Ušiđima izvršio samoubistvo posle poraza japanske vojske na ostrvu Okinava, gde je vođena jedna od najkrvavijih bitaka u Drugom svetskom ratu. Prema zvaničnim podacima, tokom borbi za Okinavu poginula 234.183 vojnika i civila.

1947. Kongres SAD usvojio Taft-Hartlijev zakon, kojim je ograničeno pravo radnika na štrajk. Šef države dobio pravo da na 80 dana suspenduje svaku štrajkačku akciju koju oceni opasnom za nacionalnu bezbednost.

1956. Pukovnik Gamal Abdel Naser izabran za predsednika Egipta.

1960. Patris Lumumba postao prvi predsednik vlade nove nezavisne države Demokratske Republike Kongo.

1970. Japanski studenti u Tokiju se sukobili s policijom tokom velikih demonstracija protiv produženja američko-japanskog pakta za bezbednost.

1985. Iznad Atlantskog okeana eksplodirao boing 747 kompanije Er Indija. Pogunulo svih 329 putnika i članova posade. Za podmetanje bombe u avion optuženi Siiki separatisti.

1993. Nigerijski diktator, general Ibrahim Babangida, poništio predsedničke izbore od 12. juna i onemogućio povratak demokratije.

1994. Južna Afrika posle decenije međunarodne izolacije zbog politike aparthejda ponovo zauzela mesto u Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija.

1995. Umro američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk. 1954. izumeo vakcinu protiv dečje paralize.

1996. Umro grčki državnik i ekonomista Andreas Papandreu, prvi socijalistički premijer Grčke, osnivač i lider Svegrčkog socijalističkog pokreta, PASOK.

1998. Umrla američka glumica irskog porekla Morin O'Saliven. Proslavila se kao partnerka Džonija Vajsmilera ulogom Džejn u filmovima o Tarzanu.

1999. Jugoslovenski ekonomisti iz nevladine Grupe 17 procenili da je ekonomska šteta posle NATO bombardovanja Jugoslavije oko 29,6 milijardi dolara.

2001. Vlada Jugoslavije usvojila Uredbu o saradnji s Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu.

2003. Američki Vrhovni sud podržao akciju Univerziteta u Mičigenu o favorizovanju manjina koje se prijavljuju na Pravni fakultet tog univerziteta. Prva zvanična odluka u vezi s građanskim pravima u poslednjih 25 godina.

2004. Međunarodni krivični sud pokrenuo prvu zvaničnu istragu. Predmet istrage bili ratni zločini u Demokratskoj Republici Kongo, od jula 2002, u provinciji Ituri, gde je u sukobima poginulo najmanje 5.000 ljudi. Procenjuje se da je tokom desetogodišnjeg građanskog rata u Kongu stradalo više miliona ljudi.

2005. U Srbiji uhapšen Marokanac Abdelmadžid Bušar i izručen Španiji, u kojoj je osumnjičen za terorističke napade u Madridu 11. marta 2004, kada je poginulo više od 190 osoba.

2006. Umro je televizijski producent Aron Spelling, čije su najpoznatije serije "Beverli Hils", "Dinastija", "Čarlijevi andjeli" i "Melrouz plejs".

[Morpheus]

Na današnji dan, 24. jun

79. Umro je rimski car Tit Flavije Vespazijan, osnivač dinastije Flavija. Za njegove vladavine izgrađen je amfitetar Koloseum u Rimu, najveća građevina te vrste u Rimskom carstvu.

1497. Engleski moreplovac Džon Kebot otkrio je Kanadu i proglasio Severnu Ameriku posedom Velike Britanije.

1509. Henri VIII, drugi monarh iz dinastije Tjudor, krunisan je za kralja Engleske. Tokom vladavine raskinuo je sa Vatikanom i 1534. osnovao Anglikansku crkvu.

1519. Umrla je Lukrecija Bordžija, vojvotkinja od Ferare, kćerka pape Aleksandra VI, mecena umetnika i naučnika u vreme italijanske renesanse.

1529. Sklapanjem mira u Kapelu završen je rat između protestanata i katolika u Švajcarskoj.

1793. U Francuskoj je usvojen prvi republikanski ustav kojim je izvršna vlast podređena skupštini.

1798. Turci su u Beogradskoj tvrđavi pogubili grčkog pisca i patriotu Fereosa Konstantinosa Rigasa, poznatog kao Riga od Fere, i još sedam njegovih sledbenika. Rigas je bio osnivač i vođa tajnog društva koje se borilo za oslobođenje Grčke od turske vlasti.

1812. Trupe Napoleona Bonaparte (611.000 vojnika) prešle su reku Njemen i ušle na teritoriju Rusije.

1821. Simon Bolivar je sa 8.000 južnoameričkih rodoljuba pobedio 4.000 španskih rojalista u bici kod Karaboboa i oslobodio Venecuelu od španske vlasti.

1822. Formirano je prvo beogradsko obščestvo (opština). Obščestvo je biralo varoškog kneza, a knez Miloš Obrenović je imenovao policajce i kmetove.

1859. Napoleon III je potukao Austrijance u bici kod Solferina u Lombardiji. Švajcarac Žan-Anri Dinan, koji je tada organizovao pomoć za hiljade ranjenika, osnovao je 1864. Crveni krst.

1886. Umro je ruski pisac Aleksandar Nikolajevič Ostrovski. Njegovo delo (oko 50 pozorišnih komada) predstavlja celu epohu u razvoju ruskog pozorišta i čini osnovu klasičnog ruskog dramskog repertoara ("Šuma", "Bura", "Talenti i obožavaoci", "Unosno mesto", "Bez krivice krivi", "Devojka bez miraza", "Siromaštvo nije porok").

1894. Italijanski anarhista Santo Kaserio ubio je u Lionu predsednika Francuske Mari-Fransoa Sadi Karnoa.

1901. U Parizu je otvorena prva izložba 19-godišnjeg španskog slikara Pabla Pikasa, koja je oduševila likovne kritičare.

1908. Umro je američki državnik Stiven Grover Klivlend, predsednik SAD dva puta (1885-89. i 1893-97). Njegovim izborom 1885. Demokratska stranka je prvi put došla na vlast nakon građanskog rata.

1911. Rođen je argentinski automobilski as Huan Fanđo, petostruki svetski šampion u "Formuli 1".

1912. Na Olimpijske igre u Stokholmu otputovala je prva srpska olimpijska ekipa - atletičari Dušan Milošević i Dragutin Tomašević. Time je ozvaničeno članstvo Srbije u Međunarodnom olimpijskom komitetu, čiji je član postao Svetomir Đukić.

1916. Počela je bitka na reci Somi u Prvom svetskom ratu. Nakon pet meseci, koliko su trajale borbe, snage Antante osvojile su oko 200 kvadratnih kilometara teritorije, uz gubitke preko milion ljudi na obe strane.

1930. Rođen je francuski filmski režiser Klod Šabrol, predstavnik "novog talasa" francuskog filma ("Naivne devojke", "Dvostruki obrtaj", "Raskid").

1947. Jedan američki pilot izjavio je da je na nebu video neobičan predmet koji je opisao kao "tanjir koji leti kroz vodu". Posle ovog događaja počeo je da se koristi termin "leteći tanjir".

1948. U pokušaju da spreče obnavljanje nemačke države na prostoru koji su držali zapadni saveznici, sovjetske trupe su počele blokadu Zapadnog Berlina zaustavljanjem drumskog i železničkog saobraćaja prema tom gradu. Tokom 300 dana, koliko je blokada trajala, grad je snabdevan preko vazdušnog mosta.

1960. Jugoslavija, Grčka i Turska su raspustile Balkanski savez, zasnovan na Ugovoru o savezu, političkoj saradnji i uzajamnoj pomoći zaključenom na Bledu 8. avgusta 1954.

1973. Najstariji svetski državnik Emon de Valera dao je, u 90. godini, ostavku na funkciju predsednika Irske, na kojoj je bio od 1959.

1975. U blizini njujorškog aerodroma "Kenedi" srušio se avion "Boing 727" američke kompanije "Istern erlajnz". Poginulo je 113 osoba od 124 osobe, koliko ih je bilo u letelici.

1986. Umro je srpski pisac Miroslav Antić, autor "Plavog čuperka", jedne od najpopularnijih zbirki dečjih pesama u novijoj srpskoj književnosti.

1989. Smenjen je generalni sekretar Komunističke partije Kine Džao Cijang, jer se protivio upotrebi sile protiv studenata na trgu Tjenanmen 4. juna. Na njegovo mesto izabran je Džijang Cemin.

2001. Jugoslovenska vaterpolo reprezentacija postala je šampion Evrope.

2001. U operacijama ruskih snaga bezbednosti u Čečeniji ubijen je vođa čečenskih pobunjenika Arbi Barajev.

2001. Slobodan Milošević osudio je Uredbu Vlade SRJ koja omogućava njegovo izručenje Haškom tribunalu i nazvao je "pravnim divljaštvom bez presedana".

2002. Predsednik SR Jugoslavije Vojislav Koštunica smenio je načelnika Generalštaba Vojske Jugoslavije generala Nebojšu Pavkovića, koji je na toj dužnosti zadržan skoro dve godine posle pada režima u Srbiji u oktobru 2000.

2002. U železničkoj nesreći u Tanzaniji na liniji Dar es Salam - Kigoma poginula je 281 osoba.

2003. Predsednik Rusije Vladimir Putin doputovao je u London u četvorodnevnu posetu Velikoj Britaniji, gde je bio zvanični gost Bakingemske palate. Putin je prvi ruski lider koji je došao u posetu Kraljevstvu posle 1874, kada je na dvoru bio ruski car Aleksandar Drugi. Britanski dvor je držao zamrznute odnose sa Moskvom u znak protesta što su boljševici 1918. ubili ruskog cara Nikolaja Drugog.

2004. U napadima pobunjenika na lokalne bezbednosne snage u pet gradova u Iraku poginulo je više od 100, a povređeno preko 320 osoba.

[Morpheus]

Na današnji dan, 25. jun

1822. Umro je nemački pisac Ernst Teodor Amadeus Hofman, čija su dela, puna grotesknog humora, fantazije, hipnoze, telepatije, otuđenosti i strave, znatno uticala na evropsku književnost. Sadržaj tih priča kompozitor Žak Ofenbah koristio je kada je stvarao svoja operska dela. Dela: "Fantastične slike u Kaloovom maniru", "Đavolji eliksiri", "Serpionova braća", "Životni nazori mačka Mura".

1847. Liberija je proglašena nezavisnom republikom, ali sa ograničenim suverenitetom (ostala je pod finansijskom kontrolom SAD). Tu afričku državu su - sa statusom kolonije - osnovali 1822. oslobođeni crni robovi, preseljeni iz SAD na prostor uz Atlantski okean između Sijera Leonea, Gvineje i Obale Slonovače. Nezavisnost Liberije SAD su priznale 25. juna 1862.

1867. Amerikanac Lisjen Smit patentirao je bodljikavu žicu.

1872. Rimokatolički jezuitski red izbačen je iz Nemačke.

1876. U bici kod Litl Big Horna indijansko pleme Sijuks pod komandom poglavice "Ludog Konja" uništilo je deo Sedme konjičke divizije Džordža Armstronga Kastera. U bici su poginula sva 264 vojnika te jedinice, uključujući Kastera. Mada nije učestvovao u bici, pobedu je sjajnom strategijom pripremio poglavica "Bik koji sedi" , vođa Sijuksa i saveza plemena "Dakota".

1903. Rođen je engleski pisac Erik Artur Bler, poznat kao Džordž Orvel. Najpoznatiji je po delima koje su vizija mogućne totalitarne budućnosti sveta, ali i satira modernih totalitarizama. Otatak njegovog književnog stvaralaštva je nepravedno zapostavljen. Dela: romani "1984", "Životinjska farma", "urmanski dani", "Niko i ništa u Parizu i Londonu" eseji "U kitu", "Kritički eseji", "Lov na slona", "Engleska, vaša Engleska", knjiga o Španskom građanskom ratu "Kataloniji s ljubavlju".

1920. U Vukovaru je posle pet dana rada završen Drugi kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunisti), koji je usvojio novi program i statut i izmenio naziv partije u Komunistička partija Jugoslavije. Za predsednike Centralnog partijskog veća su izabrani Pavle Pavlović i Jakov Lastrić, a za sekretare Sima Marković i Filip Filipović.

1925. U Užice je uz veliko slavlje stigao prvi voz, popularno nazvan "ćira". Izgradnju pruge između Vardišta i Užica počela je Austro-Ugarska odmah po okupaciji Srbije 1915. Projektovali su je austrougarski inženjeri, a u surovim uslovima gradili ratni zarobljenici Italijani i Rusi. "Ćira" je prestao da saobraća 1974, kada su u Jugoslaviji ukinute i mnoge druge pruge uskog koloseka.

1938. Na dužnost je stupio prvi predsednik Irske Daglas Hajd.

1940. U Drugom svetskom ratu stupio je na snagu sporazum o primirju Francuske s Nemačkom i Italijom. Nemačke trupe su, na osnovu sporazuma, okupirale zapadnu i severnu Francusku, pokrajine Alzas i Lorena pripojene su Nemačkoj, a Italiji delovi Francuske u Alpima i na Mediteranu (Savoja i Nica). Na čelo Francuske došla je vlada maršala Anrija Filipa Petena sa središtem u Višiju.

1942. Britansko ratno vazduhoplovstvo napalo je s 1.000 bombardera nemački grad Bremen.

1950. Napadom severnokorejskih snaga počeo je Korejski rat, a svet se našao na ivici izbijanja Trećeg svetskog rata. Posle kapitulacije Japana, Sovjetski Savez je zaposeo severni a SAD južni deo Koreje, s granicom na 38. paraleli. SAD su u Koreji intervenisale pod zastavom UN, što je bio prvi slučaj oružane intervencije svetske organizacije. Posle maratonskih pregovora, rat koji je vođen s promenljivom srećom okončan je 27. jula1953. a Korejsko poluostrvo podeljeno je duž 38. paralele na Severnu i Južnu Koreju.

1959. Sovjetski Savez je predložio uspostavljanje zone bez nuklearnog oružja na Balkanskom poluostrvu i u Jadranskom moru.

1963. Šef takozvane vlade južne kongoanske provincije Katange Moiz Čombe primoran je da podnese ostavku. On je ubrzo posle uspostavljanja nezavisnosti Belgijskog Konga 30. juna 1960. uz pomoć inostranih plaćenika i kapitala kojem je bila neophodna marionetska vlast radi nastavljanja eksploatacije ogromnog rudnog bogatstva, proglasio "nezavisnost" Katange, najbogatije kongoanske provincije.

1966. Jugoslavija i Vatikan obnovili su diplomatske odnose.

1975. Afrička država Mozambik (do tada Portugalska Istočna Afika) je posle 477 godina kolonijalne zavisnosti od Portugalije stekla nezavisnost. Vlast je preuzeo Frelimo (Front za oslobođenje Mozambika), čiji je vođa Samora Mašel postao prvi predsednik Mozambika.

1988. U Luksemburgu je potpisana Deklaracija o uspostavljanju zvaničnih odnosa Evropske zajednice i SEV (Savet za uzajamnu ekonomsku pomoć), čime je okončano 30-godišnje uzajamno nepriznavanje i otvoren put saradnje dveju ekonomskih grupacija.

1991. Slovenija i Hrvatska su, suprotno ustavu SFRJ, jednostrano proglasile nezavisnost od jugoslovenske federacije. Pokazalo se da je to značilo uvod u građanski rat, za šta ogromnu odgovornost - zbog povlađivanja secesionističkim težnjama - snose i vodeće zapadne zemlje, u prvom redu SAD i Nemačka. Prva država koja je priznala secesiju bio je Vatikan.

1991. Poslednje sovjetske jedinice stacionirane u Čehoslovačkoj napustile su tu zemlju, 23 godine posle vojne intervencije Varšavskog pakta kojom je oborena vlast reformističkog rukovodstva pod vođstvom Aleksandra Dubčeka.

1996. U eksploziji kamiona-bombe koju su islamski teroristi podmetnuli u stambeno naselje američke vojske kod grada Dahran u Saudijskoj Arabiji, poginulo je 19 Amerikanaca a ranjeno oko 400.

1997. Umro je francuski okeanograf Žak Iv Kusto, član Francuske akademije, veliki borac za zaštitu čovekove okoline. Za podvodna snimanja zainteresovao se u Indokini tridesetih godina 20. veka kao mornarički oficir, posle završene Pomorske akademije u Brestu. Prvi dokumentarni film "Deset hiljada metara pod morem" snimio je 1943. i od tada je napravio mnoštvo dokumentarnih filmova i televizijskih serija o životu u morima i okeanima, krstareći svetom svojim brodom-laboratorijom "Kalipso". Za film "Svet tišine", koji je snimio s francuskim režiserom Lujom Malom, 1956. je na festivalu u Kanu dobio "Zlatnu palmu". Dobitnik je tri Oskara. Napisao je više knjiga, uključujući "Putovanje 'Kalipsa'" i "Kroz 18 metara vode". Ostali filmovi: "Svet bez sunca", "Zlatna riba".

1999. Ime predsednika SAD Bila Klintona prvi put je u široj američkoj javnosti povezano s ratnim zločinima tokom agresije NATO na Srbiju (SRJ). Na konferenciji za novinare u Beloj kući bio je vidno zbunjen pitanjem: "Šta ćete reći ako se jednog dana vaše ime dovede u vezu s operacijom NATO kao ratni zločin prema Jugoslaviji i budete optuženi za razaranje jedne zemlje"?

2001. Indonežanski predsednik Abdurahman Vahid započeo je posetu Australiji, označivši novu eru u odnosima dveju zemalja.

2007. Britanski vojnici su se posle 37 godina, povukli iz područja Južnog Armaa, na jugu Severne Irske na granici sa Republikom Irskom, koje je decenijama važilo kao ključna baza Irske republikanske armije (IRA). Tokom 37 godina pojačanog prisustva britanske vojske u Severnoj Irskoj poginula su 763 vojnika i oko 3.500 građana.

2009. Umrla je američka glumica Fara Fosit, jedan od simbola američke kulture sedamdesetih. Seks simbol sedamdesetih, Fositova je najpre studirala umetnost i bavila se manekenstvom. Nagli uspon u karijeri usledio je posle uloge glamurozne Džil Marou u serijalu o tri privatne detektivke - "Čarlijevi anđeli".

2009. Umro je američki muzičar afroameričkog porekla Majkl Džozef Džekson. Rođen je u porodici muzičara i debitovao je na profesionalnoj sceni sa svega jedanaest godina kao član grupe "Džekson 5". Samostalnu karijeru započeo je 1971. Pet njegovih albuma spadaju među najprodavanije u istoriji muzike: "Off the Wall" (1979.), "Thriller" (1982.), "Bad" (1987.), "Dangerous" (1991.) i "HIStory" (1995.). Ukupno, njegovi albumi prodati su u više od 750 miliona primeraka. Spada među retke koji su u "Rokenrol hol slavnih" uvršteni u dva navrata. Vlasnik je i Ginisovog rekorda za "Najuspešnijeg zabavljača svih vremena" kao i 13 "Gremi" nagrada. Džekson, neretko nazivan "Kraljem popa", bio je, između ostalog, poznat i po izuzetno ekstravagantnom životu.

[Morpheus]

Na današnji dan, 26. jun

1541. U borbi za vlast španskih konkvistadora, u Limi je ubijen osvajač Perua i osnivač grada Lima (1535) Fransisko Pisaro.

1690. U Beogradu, na Kalemegdanu, održan je veliki srpski narodno-crkveni sabor na kojem je odlučeno da se prihvati poziv austrijskog cara Leopolda na zajedničku borbu protiv Turaka, ali sa teritorije Ugarske.

1810. Umro je francuski pronalazač Žozef Mišel Mongolfje, koji je s bratom Žakom Etjenom 1783. konstruisao prvi vazdušni balon napunjen zagrejanim vazduhom.

1836. Umro je francuski oficir Klod Žozef Ruže de Lil koji je 1792. napisao reči i komponovao francusku himnu "Marseljeza".

1843. Hongkong je proglašen britanskom kraljevskom kolonijom, sa Henrijem Potindžerom kao prvim guvernerom.

1856. Umro je nemački filozof Maks Štirner, pobornik i teoretičar anarhizma. Njegovo glavno delo, "Jedini i njegova svojina" (1845), izazvalo je oštre polemike i jedno vreme je bilo zabranjeno ("Istorija reakcije", "Manji spisi").

1858. Potpisivanjem mirovnog ugovora u Tjencinu završen je britansko-kineski rat. Kina se ugovorom obavezala da otvori nove luke za evropsku trgovinu i da legalizuje uvoz opijuma.

1869. Rođen je srpski geolog i paleontolog ruskog porekla Vladimir Dimitrijevič Laskarev, jedan od najboljih poznavalaca tercijara i kvartara. Bavio se istraživanjem neogena i kvartara i fosilne faune u Srbiji.

1867. Sa Beogradske tvrđave je skinuta turska zastava, koja se četiri veka vijorila nad gradom. Tri meseca ranije Turci su predali ključeve Beograda knezu Mihailu Obrenoviću, ali je na Beogradskoj tvrđavi pored srpske ostala turska zastava.

1877. U oslobodilačkom ratu Srbije i Crne Gore protiv Turske (1876-7 Crnogorci su kod Spuža potukli tursku vojsku koju je predvodio zapovednik Skadra Sulejman paša.

1881. Srpski knez Milan Obrenović zaključio je sa Austro-Ugarskom "Tajnu konvenciju" kojom se Srbija obavezala da će prestati sa agitacijom u Bosni i Hercegovini i da neće zaključiti nijedan međunarodni sporazum suprotan interesima Beča. Za uzvrat je dobio podršku u proglašenju kraljevine i nezavisnost Srpske pravoslavne crkve od Carigradske patrijaršije.

1892. Rođena je američka književnica Perl Bak koja je u svojim romanima opisala život u Kini gde je odrasla kao kćerka misionara ("Paviljon žena", "Dobra zemlja", "Istok-Zapad"). Nobelovu nagradu za književnost dobila je 1938. godine.

1898. Rođen je nemački konstruktor aviona i industrijalac Vilhelm Meseršmit (Wilhelm Mešersćmitt) koji je napravio prvi avion na svetu sa brzinom leta od 1.000 kilometara na sat (1941).

1905. Umro je srpski pisac Janko Veselinović, autor romana "Hajduk Stanko" sa tematikom iz Prvog srpskog ustanka i pripovedaka i romana o seoskom životu ("Slike iz seoskog života", "Seljanka").

1906. U francuskom gradu Le Man održana je prva automobilska Gran pri trka.

1917. Na Solunskom polju su streljani generalštabni pukovnik srpske vojske Dragutin Dimitrijević Apis i majori Ljubo Vulović i Rade Malobabić, koji su pred vojnim sudom osuđeni na kaznu smrti zbog navodnog planiranja atentata na regenta Aleksandra Karađorđevića.

1941. Finska se pridružila Nemačkoj u Drugom svetskom ratu i objavila rat SSSR-u u kojem je učestvovala tri godine.

1945. U San Francisku su predstavnici 50 zemalja, uključujući Jugoslaviju, potpisali Povelju o osnivanju UN, koja je stupila na snagu 24. oktobra.

1960. Bivša francuska kolonija Madagaskar stekla je nezavisnost kao Malgaška Republika; britanski protektorat Somalilend postao je nezavisna država, a 1. jula se ujedinio s Italijanskom Somalijom pod nazivom Somalija.

1977. Afrička država Džibuti stekla je nezavisnost posle 117 godina francuske vladavine.

1977. Američki pevač Elvis Prisli održao je svoj poslednji koncert u Indijanapolisu. Umro je dva meseca kasnije.

1992. Tokom rata u Bosni generalni sekretar UN Butros Butros-Gali pozvao je bosanske Srbe da u roku od 48 sati zaustave ofanzivu na Sarajevo, a bosanske Muslimane da deblokiraju sarajevski aerodrom.

2000. Naučnici iz 18 zemalja dekodirali su 85 odsto ljudskog genoma, čime je otvorena nova era u ljudskoj medicini. U naučnim krugovima u svetu ocenjeno je da dešifrovanje ljudskog genoma predstavlja najveće otkriće u istoriji čovečanstva.

2001. Predstavnici sedam zemalja Balkana (SRJ, BiH, Albanije Bugarske, Hrvatske, Makedonije i Rumunije) potpisali su, u okviru Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope, Memorandum o razumevanju o slobodnoj trgovini. BiH, SRJ i Hrvatska potpisale su sporazum kojim se obavezuju da reše problem 1,2 miliona izbeglih i raseljenih lica tokom ratova u bivšoj SFRJ (1991-95).

2004. Posle 14 godina prekida, u hrvatski grad Split stigao je prvi voz iz Beograda.

[Morpheus]

Na današnji dan, 27. jun

1693. Džon Danton u Londonu objavio prvi ženski časopis, Lejdis Merkuri.

1743. U Ratu za austrijsko nasleđe britanski kralj Džordž II kod Detingena porazio Francuze kao poslednji vladar Velike Britanije koji je predvodio trupe u bici.

1801. Britanske i turske trupe porazile Francuze i zauzele Kairo.

1829. Umro engleski hemičar Džejms Smitson. Njegovim zaveštanjem 1846. osnovan institut Smitsonijan, jedna od najvećih institucija u svetu koja se bavi popularizacijom nauke i kulture.

1838. Rođen indijski pisac Bankim Čandra Čaterdži, prvi značajniji autor koji je pisao na bengalskom jeziku.

1844. Džozef Smit, američki verski reformator i osnivač mormonske crkve, linčovan u zatvoru u državi Ilionis.

1846. Rođen irski političar Čarls Stjuart Parnel, lider nacionalnog pokreta i jedan od osnivača irske Lige za zemlju.

1905. Pobunjeni ruski mornari preuzeli krstaricu Potemkin u Crnom moru. Prvi masovan izliv nezadovoljstva u ruskoj carskoj armiji tokom revolucije, od 1905. do 1907.

1908. U Crnoj Gori završeno suđenje zaverenicima protiv knjaza Nikole I Petrovića, "bombaška afera". Od 52 optužena četvorica osuđena na smrt, ostali na tri do 20 godina zatvora.

1932. U Sijamu, na Tajlandu, posle državnog udara proglašen Ustav i uspostavljena Ustavna monarhija.

1943. Avioni SAD u Drugom svetskom ratu bombardovali grčku prestonicu Atinu, pod nemačkom okupacijom.

1944. Savezničke snage u Drugom svetskom ratu zauzele francuski grad Šerbur, važnu luku na Lamanšu.

1946. Ministri spoljnih poslova SSSR, SAD, Velike Britanije i Francuske odlučili da Grčkoj pripadnu Dodekaneska ostrva,
uključujući Rodos, pod italijanskom upravom do kapitulacije Italije 1943, a potom pod nemačkom okupacijom do 1945. Odluka potvrđena mirovnim ugovorom u Parizu 10. februara 1947.

1950. U Jugoslaviji donet Zakon o radničkom upravljanju privredom, koji se smatra početkom Samoupravnog modela, po kom se jugoslovenski socijalizam razlikovao od sovjetskog modela.

1954. U Obninsku, blizu Moskve, puštena u rad prva nuklearna elektrana u svetu.

1976. Palestinski teroristi u Grčkoj oteli avion Er Fransa s 246 putnika i 12 članova posade i potom odleteli u Entebe, Uganda. Taoci oslobođeni akcijom izraelskih komandosa 4. jula.

1976. General Antonio Ramaljo Janeš izabran za predsednika Portugala na prvim predsedničkim izborima posle poluvekovne fašističke diktature Antonija de Oliveire Salazara.

1986. Međunarodni sud u Hagu presudio da su SAD prekršile međunarodno pravo pomažući pobunjenike u Nikaragvi.

1989. Umro Džuls Alfred Ejer, jedan od najpoznatijih i najuticajnijih engleskih filozofa novijeg doba.

1990. Građanski rat u Nikaragvi okončan ceremonijalnom predajom oružja kontrarevolucionarnog pokreta predsednici Violeti Barios de Čamoro.

1991. Dva dana pošto je Slovenija proglasila nezavisnost, Jugoslovenska narodna armija zaposela granične prelaze prema Italiji, Mađarskoj i Austriji. Počeo šestodnevni rat s jedinicama slovenačke Teritorijalne odbrane. Prema podacima Crvenog krsta Jugoslavije, poginulo 49 osoba, među njima najviše regruta JNA.

1993. SAD krstarećim raketama tomahavk napale sedište iračke obaveštajne službe u Bagdadu. Ispaljene 23 rakete.

1997. Predsednik Tadžikistana Imomali Rahmonov i vođa islamista Said Abdulo Nuri potpisali mirovni ugovor o okončanju četvorogodišnjeg građanskog rata u toj bivšoj sovjetskoj republici.

1997. Na konferenciji u Briselu predstavnici 95 zemalja saglasili se o zabrani upotrebe nagaznih mina.

1999. U cilju okončanja sedmogodišnjeg nasilja, tokom kog je ubijeno oko 100.000 ljudi, Vlada Alžira, na inicijativu predsednika Abdelaziza Buteflika, odobrila nacrt zakona o amnestiji muslimanskih ekstremista.

1999. U 80. godini umro bivši lider grčke vojne hunte Georgos Papadopulos. Na hiljade Grka bilo uhapšeno i podvrgnuto torturi tokom vladavine hunte, od 1967. do 1973.

2000. Na sastanku u glavnom gradu Poljske predstavnici 106 zemalja usvojili Varšavsku deklaraciju o perspektivama razvoja demokratskog poretka u svetu. Konferencija održana na inicijativu Poljske i SAD, a poziv nije upućen Kini, Burmi, Iraku, Jugoslaviji i još nekim zemljama, u kojima se, prema oceni organizatora, ne poštuju ljudska prava. Jugoslavija pristupila Varšavskoj deklaraciju 2001, posle pada režima Slobodana Miloševića.

2000. Ujedinjene nacije objavile da je sida usmrtila 19 miliona ljudi u svetu, procenjujući da će od iste bolesti umreti polovina tinejdžera najsiromašnijih afričkih zemalja.

2001. Više od milion ljudi okupilo se da čuje govor pape Jovana Pavla II na kraju njegove petodnevne posete Ukrajini.

2002. Umro basista legendarne britanske rok grupe The Who Džon Entvisl.

2004. Za predsednika Srbije izabran lider Demokratske stranke Boris Tadić.

[Morpheus]

Na današnji dan, 28. jun

1098. Krstaši u Prvom krstaškom ratu pobedili Turke u bici kod Antiohije.

1389. U bici na Kosovu polju Turci pobedili srpsku vojsku i obezbedili dalji prodor na Balkan. Srbija postala turska vazalna država, osvajanje završeno 1459, kada su Turci zauzeli utvrđeni grad Smederevo.

1491. Rođen engleski kralj Henri VIII. Tokom vladavine, od 1509, proširio vlast na Vels, Škotsku i Irsku. Sukobio se s papom zbog njegovog odbijanja da poništi Henrijev brak s jednom od šest žena i proglasio se za poglavara nove, Anglikanske crkve.

1577. Rođen flamanski slikar Peter Paul Rubens. Njegove velike kompozicije smatraju se najvišim dometom flamanskog baroknog slikarstva i autentičnim izrazom baroknog duha.

1629. Mirom u Aleu okončana pobuna protestanata u Francuskoj, ali nastavljeni progoni protestanata, kulminirali u Vartolomejskoj noći, 1572, kada je po naređenju Katarine Mediči ubijeno njih više od 20.000. Punu ravnopravnost s katolicima protestanti stekli posle Francuske revolucije.

1712. U Ženevi rođen francuski filozof Žan-Žak Ruso. Njegovo delo uticalo na Francusku revoluciju i na evropsku književnost i filozofiju XVIII i XIX veka.

1867. Rođen italijanski pisac Luiđi Pirandelo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934, jedan od najzačajnijih dramskih pisaca XX veka.

1873. Rođen francuski hirurg i biolog Aleksis Karel. Njegovo delo imalo značajnu ulogu u razvoju metoda transplantacije tkiva. Dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1912.

1874. Umro srpski političar Ilija Garašanin, jedan od vođa ustavobranitelja, ministar unutrašnjih poslova i predsednik vlade Kneževine Srbije. Njegovo delo "Načertanije", 1844, prvi nacionalni program Srbije po oslobođenju od turske vlasti i temelj srpske spoljne politike do Prvog svetskog rata.

1902. SAD od Francuske za 40 miliona dolara kupile koncesiju za gradnju Panamskog kanala.

1914. Pripadnik organizacije Mlada Bosna Gavrilo Princip u Sarajevu ubio austrougarskog nadvojvodu, prestolonaslednika Franca Ferdinanda i njegovu ženu Sofiju. Povod za izbijanje Prvog svetskog rata.

1919. Potpisan Versajski mirovni ugovor Nemačke i saveznika, čime je formalno završen Prvi svetski rat.

1921. Donet Ustav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Nova država proglašena ustavnom, parlamentarnom i naslednom monarhijom, s dinastijom Karađorđević.

1948. Na sastanku u Bukureštu, Komunistička partija Jugoslavije isključena iz Informacionog biroa komunističkih
partija. Formalan raskid odnosa sa zemljama komunističkog bloka. Blokada Jugoslavije i kampanja protiv jugoslovenskog rukovodstva, koje su usledile, trajale do 1955.

1950. Amerikanci su pobedili Engleze 1:0 na Svetskom fudbalskom kupu u Brazilu.

1950. Pušten u saobraćaj put Beograd-Zagreb, dug 400 kilometara, nazvan autoputom bratstva i jedinstva. U izgradnji učestvovale dobrovoljne omladinske radne brigade iz svih krajeva Jugoslavije.

1956. U poljskom gradu Poznanju ugušena pobuna radnika, uz mnogo žrtava. Jedan od prvih izraza krize u istočnoevropskim zemljama posle Staljinove smrti.

1960. Osnovan Univerzitet u Novom Sadu.

1976. Sejšelska ostrva u Indijskom okeanu posle 160 godina stekla nezavisnost od Velike Britanije.

1977. Umro srpski slikar Ivan Tabaković, profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najznačajnijih predstavnika srpskog modernog slikarstva.

1981. U eksploziji bombe u sedištu Islamske republikanske partije poginule 74 osobe, među njima lider partije i predsednik Vrhovnog suda Irana, ajatolah Mohamed Hosein Behešti.

1989. Na Gazimestanu, na Kosovu, obeležena 600-godišnjica Kosovske bitke. Centralni događaj na skupu, kom je prisustvovalo oko milion ljudi, bio govor predsednika Srbije Slobodana Miloševića. Počeo uspon tog srpskog političara.

1992. U organizaciji opozicionog Demokratskog pokreta Srbije, u Beogradu, ispred zgrade Skupštine Jugoslavije, počeo Vidovdanski sabor. Učesnici dotad najvećeg opozicionog skupa u Srbiji, koji je trajao neprekidno osam dana, zahtevali ostavku predsednika Srbije Slobodana Miloševića, raspuštanje Skupštine i formiranje vlade nacionalnog spasa.

1997. Kubanski i argentinski forenzičari našli šest kostura blizu bolivijskog grada Valgranda. Kasnije utvrđeno da su među njima ostaci Ernesta Čea Gevare.

2001. Bivši predsednik Jugoslavije Slobodan Milošević izručen Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu, kao prvi šef države predat međunarodnom sudu. Milošević 27. maja 1999. optužen za zločine protiv čovečnosti, kršenje zakona i pravila rata i genocid tokom ratova u Hrvatskoj i BiH i sukoba na Kosovu 1999.

2001. Umro američki filmski i pozorišni glumac Džek Lemon, jedan od najpopularnijih američkih komičara, dobitnik dva Oskara i nagrade Američkog instituta za film za životno delo.

2003. Meksiko Španiji izručio bivšeg argentinskog pomorskog oficira Rikarda Miguela Kavalja, optuženog za genocid i terorizam tokom rata vođenog u vreme vladavine vojne hunte, od 1976. do 1983. protiv oponenata, u kome je ubijeno ili nestalo oko 30.000 ljudi.

2004. SAD predale vlast Iračanima, dva dana pre roka i sedam meseci pre izbora. Lideri privremenih iračkih vlasti položili zakletvu.

[Morpheus]

Na današnji dan, 29. jun

1613. Londonsko pozorište "Glob" izgorelo je u požaru tokom prve predstave Šekspirovog (Shakespeare) komada "Henri VIII".

1798. Rođen je italijanski pisac Đakomo Leopardi, najveći lirski pesnik italijanskog romantizma i jedan od najznačajnijih u evropskoj poeziji 19. veka ("Silviji", Ljubav i smrt", "Zibaldon", dnevnik "Misli").

1855. U Londonu je izašao prvi broj lista "Dejli telegraf".

1864. Samjuel Krauter postao je biskup u Nigeriji, prvi crnac biskup Engleske crkve.

1869. Proglašen je Namesnički ustav koji je kneževinu Srbiju uveo u doba ustavnosti. Prvi put u istoriji Srbije skupština je postala zakonodavni organ, mada, sa ograničenim pravima.

1873. U Stričićima, u Bosanskoj krajini, rođen je pisac Petar Kočić, autor satira "Jazavac pred sudom" i "Sudanija".

1880. Francuska je anektirala pacifičko ostrvo Otaheite, koje je od 1842. bilo francuski protektorat.

1882. U Beogradu je pušten u rad prvi savremeni vodovod koji je napravljen prema projektu nemačkog inženjera Oskara Smrekara. Iz pet dubokih bunara grad je dobijao oko 65 litara vode u sekundi.

1886. Rođen je francuski državnik Rober Šuman, premijer (1947-194. Na njegov predlog ("Šumanov plan") osnovana je 1952. Evropska zajednica za ugalj i čelik, iz koje je kasnije nastala Evropska unija.

1900. Rođen je francuski pisac Antoan Mari Rože de Sent Egziperi, autor bestselera "Mali princ", jednog od najlepših dečjih romana u svetskoj književnosti. Nestao je u julu 1944. nad Mediteranom kao pilot savezničkog aviona u Drugom svetskom ratu.

1914. Rođen je češki kompozitor Rafael Kubelik, dirigent Češke filharmonije. Emigrirao je 1948. i karijeru nastavio u SAD kao dirigent simfonijskog orkestra u Čikagu (1950), potom u Londonu kao direktor Kovent Gardena.

1922. Rođen je srpski pisac Vasko Popa, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najvećih pesnika srpske književnosti u drugoj polovini 20. veka. ("Kora", "Nepočin-polje", "Sporedno nebo", "Uspravna zemlja", "Vučja so", "Živo meso", "Kuća nasred druma").

1939. Sletanjem aviona "Diksi kliper" na aerodrom u Lisabonu obavljen je prvi komercijalni let iz SAD u Evropu.

1941. U Švajcarskoj je umro poljski državnik, pijanista i kompozitor, Ignac Jan Paderevski, učesnik u akcijama za nezavisnost Poljske tokom Prvog svetskog rata, premijer i šef diplomatije (1919-1921).

1949. Južna Afrika je politiku aparthejda proglasila državnom doktrinom.

1974. Izabela Peron je zamenila obolelog muža Huana Perona na mestu predsednika Argentine.

1980. Vigdis Finbogadotir izabrana je za predsednika Islanda. To je bilo prvi put da je za šefa države u Evropi izabrana žena na neposrednim izborima.

1992. Snage bosanskih Srba napustile su sarajevski aerodrom "Butmir" nakon dvomesečne opsade i predale ga pod kontrolu mirovnih trupa UN (UNPROFOR). Time je omogućeno dostavljanje humanitarne pomoći stanovništvu Sarajeva.

1995. Više od 500 ljudi poginulo je u Seulu (Južna Koreja) kada se srušila petospratna robna kuća.

1995. Umrla je američka filmska glumica Lana Tarner, holivudska zvezda pedesetih godina 20. veka ("Monsunske kiše", "Ljubav je snašla Endija Hardija", "Imitacija života").

1998. Bivši gradonačelnik Vukovara Slavko Dokmanović, osumnjičen za ratne zločine u Hrvatskoj 1992, izvršio je samoubistvo u zatvoru u Ševeningenu, blizu Haga.

1999. Mitingom u Čačku, na kojem se okupilo oko 10.000 ljudi, opozicioni blok Savez za promene počeo je proteste protiv režima predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića. Protesti su se narednih meseci svakodnevno održavali u velikom broju mesta u Srbiji, uključujući i Beograd.

1999. Turska je osudila na smrt vođu kurdskih pobunjenika Abdulaha Odžalana.

2000. Umro je Vitorio Gasman, jedan od najvećih italijanskih filmskih i pozorišnih glumaca. Na filmu je radio sa najpoznatijim rediteljima kao što su Dino Rizi, Etore Skola i Mario Moničeli ("Sram", "Gorki pirinač", "Miris žene", "Život je roman").

2001. U Briselu je održana prva donatorska konferenacija za SRJ na kojoj je Jugoslaviji obećana pomoć od jedne milijarde i 280 miliona dolara.

2001. U Beču su ministri inostranih poslova SRJ i četiri bivše jugoslovenske republike potpisali sporazum o sukcesiji, čime je okončan dugogodišnji spor oko nasleđa bivše SFRJ.

2001. Premijer SRJ Zoran Žižić podneo je ostavku dan nakon izručenja Slobodana Miloševića Haškom tribunalu.

2001. Generalni sekretar Ujedinjenih nacija Kofi Anan (63), ponovo je izabran na novi petogodišnji mandat u svetskoj organizaciji.

2002. Leka I, sin kralja Zoga, koji je vladao Albanijom od 1928. do 1939, vratio se u zemlju posle 63 godine progonstva.

2003. Polaganjem zakletve, Beatris Merino, ugledni advokat bez političkog iskustva, postala je prva žena premijer u istoriji Perua.

2003. U 96. godini umrla je čuvena holivudska glumica Ketrin Hepbern, koja je igrala u preko 50 filmova i osvojila četiri Oskara za uloge u filmovima: "Jutarnja slava", "Pogodi ko dolazi na večeru", "Zima jednog lava" i "Na zlatnom jezeru".

2004. Haški tribunal osudio je bivšeg lidera Srba u Hrvatskoj Milana Babića na 13 godina zatvora, za zločine protiv čovečnosti nad hrvatskim civilima u bivšoj Republici Srpskoj Krajini (RSK) 1991-1992. godine. Babić je 5. marta 2006. izvršio samoubistvo u pritvorskoj ćeliji u Ševeningenu.

2004. Na samitu u Briselu za šefa evropske diplomatije izabran je Visoki predstavnik Evropske unije za spoljnu politiku Havijer Solana, koji će postati prvi šef diplomatije EU kada na snagu stupi budući evropski ustav, nakon što ga ratifikuje svih 25 zemalja članica Unije.

[Morpheus]

Na današnji dan, 30. jun

1470. Rođen je francuski kralj Šarl VIII, koji je vladao od 1483. do smrti 1498, a pod pritiskom plemstva započeo je 1494. ratove za osvajanje Italije, okončane šest decenija docnije. Uspeo je da privremeno osvoji Napuljsku kraljevinu, a pohodi na Italiju imali su krupne kulturne posledice, jer su pokrenuli širenje humanističke kulture u Francuskoj.

1520. U Tenočtitlanu, gde je kasnije izgrađen Siudad Meksiko, u španskom zarobljeništvu ubijen je deveti vladar Astečkog carstva Montezuma. Poslednjeg astečkog vladara zarobio je španski osvajač Ernan Kortez, koji je tada i uništio astečku državu.

1853. Umro je srpski pisac Branko Radičević, romantičarski lirski pesnik mladosti, ljubavi i patriotskog zanosa. Kao oduševljeni pristalica jezičke reforme Vuka Karadžića, prvi je počeo da peva na narodnom jeziku i u duhu srpske narodne poezije. Pesme su mu pune vedrine, vitalnosti i uživanja u prirodi. Školovao se u Zemunu, Sremskim Karlovcima, Temišvaru i Beču, gde je studirao prava i medicinu i ušao u najuži krug Karadžićevih pristalica i prijatelja. Mladost je proveo u Sremskim Karlovcima, čije su lepote, posebno uzvišenje Stražilovo, bile njegova lirska
inspiracija. U najpoznatijoj pesmi "Đački rastanak" opevao je Karlovce i đačke radosti. Dubinu i misaonost je iskazao u pesmi "Tuga i opomena", a protivnike Vukovih reformi je ismejao u satiričnoj pesmi "Put". Umro je veoma mlad pošto je bio bolestan od tada neizlečive tuberkuloze, tako da pojedina njegova dela govore o bliskoj smrti. Njegovi posmrtni ostaci su 1883. preneti iz Beča i sahranjeni na Stražilovu.

1859. Na konopcu razapetom iznad Nijagarinih vodopada, Čarls Blondin je pred 25.000 gledalaca prešao iz SAD u Kanadu.

1876. Srbija je objavila rat Turskom carstvu kako bi podržala ustanak srpskog naroda u Hercegovini, Bosni, Raškoj oblasti (Novopazarski sandžak) i Polimlju. Postojalo je uverenje da će ulazak Srbije u rat biti uvod u opšti ustanak na Balkanu, ali se to nije dogodilo, jer je na intervenciju velikih sila rat završen. Godine 1878. na Berlinskom kongresu Srbiji je uz teritorijalno proširenje priznata i potpuna suverenost.

1893. Rođen je nemački komunistički vođa Valter Ulbriht, koji je pred nacistima izbegao iz zemlje, ali se posle Drugog svetskog rata vratio i 1950. postao prvi sekretar vladajuće Jedinstvene radničke partije Nemačke u novostvorenoj Nemačkoj demokratskoj republici (Istočna Nemačka).

1908. U istočni Sibir je pao meteor, izazvavši džinovsku eksploziju i zemljotres koji se osetio i u centralnom delu Evrope.

1909. Rođen je pisac i državnik Huan Boš Gavinjo, predsednik Dominikanske Republike od februara do septembra 1963. kada je svrgnut vojnim udarom. Njegova pripovetka "Žena" stekla je slavu klasičnog štiva i svrstana je u sve antologije hispanoameričke proze. Ostala dela: roman "Lukava", zbirke pripovedaka "Kraljevski put", "Devojka iz Gvaire", "Dva pezosa vode", "Božićna priča".

1913. Iznenadnim noćnim napadom bugarske Četvrte i Pete armije na srpske položaje, čime je izazvan Drugi balkanski rat, počela je Bregalnička bitka, okončana 9. jula 1913. potpunim slomom Bugara. Posle poraza Bugarska je kapitulirala, a mirovnim ugovorom u Bukureštu 10. avgusta 1913. utvrđene su nove granice između balkanskih država. Srbija je tada oslobodila Staru i Južnu Srbiju (danas Kosovo i Metohija i Makedonija).

1930. Velika Britanija je priznala nezavisnost Iraka. Ugovorom u San Remu 1920. Turska je posle Prvog svetskog rata bila prinuđena da se odrekne uprave nad Irakom, koji je kao mandatna teritorija od strane Društva naroda poveren na upravu Londonu.

1934. U krvavom obračunu s bliskim saradnicima, poznatom kao "noć dugih noževa", Adolf Hitler je pod optužbom za zaveru likvidirao komandanta "jurišnih odreda" (SA) Ernsta Rema i jednog od najviših nacističkih glavešina Gregora Štrasera. Te noći je ubijeno ili uhapšeno i stotine drugih političkih i vojnih zvaničnika, večinom oficira SA, a nacisti su iskoristili priliku da ubiju i Hitlerovog suparnika, bivšeg nemačkog kancelara generala Kurta fon Šlajhera.

1936. Etiopski negus (car) Haile Selasije zatražio je u govoru u Društvu naroda pomoć posle invazije Italije na Etiopiju.

1938. Umro je srpski pisac, pozorišni kritičar i diplomata Milan Rakić, reformator stiha i veliki znalac jezika, član Srpske kraljevske akademije, predsednik Srpskog PEN kluba. Posle završenih studija prava u Parizu, radio je u Beogradu kao činovnik, a od 1904. bio je u diplomatskoj službi. Pojavio se 1903. zbirkom "Pesme" kao potpuno izgrađen pisac, misaon i osećajan, pesnik unutašnjih nemira i sukoba. Objavio je 1912.
zbirku "Nove pesme" i 1936. "Pesme". Pedesetak pesama, koliko je ukupno napisao, odlikuju se elegancijom i savršenstvom forme i
spadaju u vrh srpske lirike 20. veka, poput "Na Gazimestanu", "Jefimija", "Dolap", "Simonida", "Napuštena Crkva", "Orhideja",
"Ljubavna pesma". Pozorišne kritike koje je pisao, po opštoj oceni, veoma su pouzdane i odraz su izuzetne lične kulture.

1948. Jugoslovenska štampa objavila je Rezoluciju Informacionog biroa komunističkih i radničkih partija (Informbiro ili Kominform) o stanju u Komunističkoj partiji Jugoslavije i izjavu povodom nje Centralnog komiteta KPJ. Donošenju rezolucije dva dana pre toga u Bukureštu bez prisustva predstavnika KPJ, na sednici Informbiroa, čiji je KPJ bila član od osnivanja u septembru 1947, prethodila je višemesečna prepiska rukovodstava sovjetske i jugoslovenske partije. Posle objavljivanja rezolucije prekinute su političke, diplomatske, ekonomske i kulturne veza Sovjetskog Saveza i ostalih istočnoevropskih zemalja sa Jugoslavijom. Time je uvedena blokada i počela je velika kampanja protiv rukovodstva KPJ, koja je trajala do 1955. i posete Beogradu šefova sovjetske partije i vlade Nikite Hruščova i Nikolaja Bulganjina.

1960. Belgija je priznala nezavisnost svoje afričke kolonije Kongo, za čijeg je prvog predsednika izabran Džozef Kasavubu, a za predsednika vlade veoma daroviti pesnik Patris Lumumba, vođa borbe za nezavisnost. Nezavisni put Lumumbe je ubrzo izazvao intervenciju Belgije i krvav građanski rat, u kojem je prva žrtva bio Lumumba.

1971. Prilikom prizemljenja sovjetskog vasionskog broda "Sojuz II", koji je u orbiti oko Zemlje proveo rekordnih 570 časova i 22 minuta, poginula su tri kosmonauta.

1974. Alberta King, majka ubijenog američkog sveštenika, afroameričkog lidera i nobelovca Martina Lutera Kinga, ubijena je tokom molitve u crkvi, šest godina posle atentata na njenog sina.

1974. Ruski baletski igrač Mihail Barišnjikov je emigrirao iz Sovjetskog Saveza tokom turneje u Kanadi ansambla baleta "Boljšoj teatra".

1984. Umrla je američka književnica Lilijan Helman. Veći deo njenog opusa je socijalnog karaktera. U memoarskim delima je opisala iskustva iz Španije i Sovjetskog Saveza, veze sa vodećim američkim intelektualcima i vreme makartizma. Dela: drame "Dečji čas", "Male lisice", "Dani koji će doći", "Straža na Rajni", "Drugi deo šume", "Igračke na tavanu", memoarske knjige "Nedovršena žena", "Pentimenti", "Nitkovsko vreme".

1989. Sudanski general Omar Hasan el Bašir oborio je civilnu vladu Sadeka el Mahdija.

1990. - Sovjetska vlada je obnovila snabdevanje naftom Litvanije, dan pošto je Skupština pobunjene baltičke republike objavila stodnevni moratorijum na deklaraciju o nezavisnosti.

1992. Fidel Ramos je stupio na dužnost predsednika Filipina kao prvi šef države protestant u toj izrazito rimokatoličkoj zemlji.

1995. Ministarstvo inostranih poslova Savezne Republike Jugoslavije je, povodom odluke vlade Nemačke o slanju trupa u Bosnu, saopštilo da je time drugi put prekršen princip UN da susedne zemlje i države opterećene negativnim istorijskim iskustvom ne treba da šalju vojne snage u negdašnju Jugoslaviju.

1997. Hongkong (britanska kolonija Viktorija) je posle 156 godina britanske kolonijalne uprave ponovo postao sastavni deo Kine.

2000. - Ruska skupština ovlastila je predsednika Vladimira Putina da smenjuje izabrane funkcionere.

2002. Brazil je pobedom u Jokohami u finalu 17. svetskog fudbalskog prvenstva nad Nemačkom, rezultatom 2:0, peti put postao
prvak sveta u fudbalu, što ni jednoj zemlji do tada nije uspelo.

2005. Španski poslanici usvojili su zakon o pravu homoseksualaca da stupaju u brak i usvajaju decu, čime je Španija - posle Holandije, Belgije i Kanade - postala četvrta zemlja na svetu u kojoj su homoseksualni brakovi postali legalni.

2009. Pad aviona jemenske avio kompanije "Jemenija er" tipa "Erbas 310" koji se srušio u Indijski okean u blizini Komorskih ostrva, preživela je samo jedna devojčica od ukupno 153 osobe koliko se nalazilo u avionu. Letilica se kretala od jemenske prestonice Sane ka glavnom gradu Komora, Moroni.

2009. Američki vojnici povukli su se iz iračkih gradova, pa je Irak uspostavio punu kontrolu nad svojim gradovima šest godina posle međunarodne vojne intervencije kojom je svrgnut Sadam Husein. Vojnici SAD su se prebacili u baze van urbanih mesta kao uvod u napuštanje Iraka 2011. Iračka vlada je tim povodom proglasila praznik - "Dan nacionalnog suvereniteta".