Dogodilo se na današnji dan

[Goga]

Na današnji dan 27. april




1521 - Urođenici filipinskog ostrva Maktan ubili su portugalskog moreplovca Ferdinanda Magelana koji je predvodio ekspediciju na prvom putovanju oko sveta.

1737 - Rođen je engleski istoričar Edvard Gibon, autor dela "Opadanje i propast Rimskog carstva".

1791 - Rođen je američki pronalazač Semjuel Finli Breze Morze, izumitelj telegrafa i Morzeove azbuke.

1822 - Rođen je američki general i državnik Julisiz Simpson Grant, predsednik SAD od 1869. do 1877. U Američkom građanskom ratu (1861-65) predvodio je armiju Severa i prisilio na kapitulaciju komandanta snaga Konfederacije Roberta Lija.

1830 - Južnoamerički vojskovođa i prvi predsednik Kolumbije Simon Bolivar, optužen za diktatorske ambicije, podneo je ostavku.

1830 - Beograd je dobio prvo ulično osvetljenje - fenjere sa svećama.

1909 - Grupa pod nazivom "Mladi Turci" oborila je sa vlasti turskog sultana Abdula Hamida.

1915 - Umro je ruski kompozitor i pijanista Aleksandar Nikolajevič Skrjabin, preteča ekspresionizma u muzici ("Božanstvena poema", "Prometej", "Poema ekstaze").

1932 - Rođen je bivši južnoafrički ministar inostranih poslova Pik Bota, koji je 17 godina, koliko je bio na tom položaju, nastojao da ubedi svet da je aparthejd pravo rešenje za rasne razdore.

1937 - Umro je italijanski revolucionar Antonio Gramši, osnivač Komunističke partije Italije 1921. godine.

1941 - U Atinu, u Drugom svetskom ratu, ušli su nemački tenkovi.

1945 - Uhapšen je italijanski diktator Benito Musolini. Streljan je narednog dana u mestu Donga, na obali jezera Komo.

1950 - Velika Britanija je priznala Izrael.

1956 - Roki Marćano povukao se iz boksa kao jedini nepobeđeni svetski šampion u teškoj kategoriji.

1960 - Proglašena je nezavisnost afričke države Togo, bivše francuske kolonije.

1961 - Sijera Leone je stekla nezavisnost od Velike Britanije.

1972 - U Bukureštu je umro Kvame Nkrumah, prvi premijer i predsedik Gane i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1978 - Avganistanske vojne snage preuzele su vlast u zemlji i uspostavile vladu zasnovanu na islamskim principima. Predsednik Mohamed Daud je ubijen, a novi predsednik Nur Mohamed Taraki proklamovao je Demokratsku Republiku Avganistan.

1992 - Nakon raspada SFRJ proglašena je Savezna Republika Jugoslavija (SRJ), zajednička država Srbije i Crne Gore, koja je trajala nepunih 11 godina. SRJ je proglašena na osnovu Ustava ("Žabljački ustav") donetog istog dana. Prethodno su poslanici u Saveznom veću Skupštine SFRJ usvojili Deklaraciju o stvaranju SRJ.

1992 - Zambijski vojni avion u kojem su bili fudbalski reprezentativci te afričke zemlje, srušio se u Atlantski okean blizu Gabona. Poginulo je svih 30 putnika.

1992 - Rusija i još 12 bivših sovjetskih republika su postale članice Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke.

1993 - Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije posle tri decenije građanskog rata i referenduma na kojem su građani glasali za nezavisnost.

1993 - Predstavnici Kine i Tajvana počeli su u Singapuru razgovore, prve od završetka kineskog građanskog rata 1949. godine.

1997 - U Hongkongu je zvanično otvoren najduži viseći drumsko-železnički most u svetu, koji je povezao grad s novim aerodromom.

1999 - U vazdušnim napadima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođen je centar Surdulice. Poginulo je 17 ljudi, ranjeno je 11, a oko 300 civilnih objekata je srušeno ili oštećeno.

2001 - Rusija je potpisala ugovor sa Severnom Korejom o poboljšanju kvaliteta oružja koje je ta zemlja dobila tokom sovjetske ere.

2003 - Na predsedničkim izborima u Paragvaju pobedio je Nikanor Duarte Frutos čime je nastavljen kontinuitet 55 godišnje vladavine njegove partije Kolorado koja je u svetu najduže na vlasti.

2005 - Najveći avion na svetu, evropski "Erbas A380", obavio je svoj prvi let. Avion je dugačak kao osam londonskih autobusa, ima prostor u krilima dovoljan za parkiranje 70 automobila, a na dva nivoa može da primi 800 putnika. Avion je svojim kapacitetima preuzeo primat "Boinga 747" kao najvećeg aviona koji je ikada leteo.

[Goga]

Na današnji dan, 28. april




1442. Rođen je engleski kralj Edvard IV. U ratu protiv dinastije Lankaster, posle zauzimanja Londona i pobede kod Toutona, izabran je za kralja.

1789. Pobunjena posada engleskog broda "Baunti" ostavila je kapetana broda Vilijama Blaja i 18 njegovih pristalica u vodama kod Tahitija. Blaj je posle 48 dana dramatične plovidbe i više od 3.500 milja uspeo da se domogne ostrva Timor, blizu Jave.

1804. Tokom Prvog srpskog ustanka, u Zemunu je održan sastanak srpskih ustanika i Turaka, uz posredovanje Austrije. Nakon neuspelih pregovora o uspostavljanju mira, srpski pregovarači vratili su se u Ostružnicu i počeli pripreme za napad na Beograd.

1878. Rođen je američki filmski i pozorišni glumac Lajonel Barimor. Kao dete proslavio se u ulozi Olivera Tvista, a kasnije je značajne uloge odigrao u filmovima "Grand hotel", "Ostrvo Largo", "Dama s kamelijama", kao i u TV seriji "Dr Kilder".

1918. U zatvoru u Terezinu, u Češkoj, umro je Gavrilo Princip. Na dvadesetogodišnji zatvor osudile su ga austrougarske vlasti nakon atentata na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu 1914, čime je počeo Prvi svetski rat.

1919. Na Versajskoj mirovnoj konferenciji u Parizu 32 države, uključujući Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, prihvatile su pakt o osnivanju Lige naroda.

1924. Rođen je zambijski državnik Kenet Kaunda, prvipredsednik Zambije od 1964. do 1991. i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1936. Umro je egipatski kralj Fuad I. Za kralja se proglasio1922, kada je ukinut britanski protektorat nad Egiptom. Nasledio ga je sin Faruk I.

1939. Adolf Hitler odbacio je nemačko-poljski pakt o nenapadanju sklopljen u januaru 1934. i nemačko-britanski ugovor iz juna 1935.

1952. Japanu je vraćen suverenitet koji mu je, nakon poraza u Drugom svetskom ratu, bio oduzet mirovnim ugovorom iz San Franciska 1951.
godine.

1969. Predsednik Francuske Šarl de Gol dao je ostavku nakon referenduma o regionalizaciji zemlje i reorganizaciji Senata, na kojem je većina Francuza glasala protiv njegovih predloga.

1977. Članovi nemačke levičarske terorističke grupe"Bader-Majnhof" osuđeni su na doživotnu robiju.

1980. Državni sekretar SAD Sajrus Vens podneo je ostavku posle neuspele misije komandosa u spasavanju američkih talaca u Iranu.

1992. Prokomunistička vlada u Kabulu predala je vlast islamskim gerilcima, čime je okončan 14-godišnji građanski rat u Avganistanu.

1995. U eksploziji gasa poginula su najmanje 103 stanovnika južnokorejskog mesta Tegu.

1999. Vlada SR Jugoslavije podnela je Međunarodnom sudu pravde u Hagu tužbu protiv zemalja NATO-a zbog "neovlašćene upotrebe sile" u vazdušnim udarima koji su počeli 24. marta.

1999. Lider Srpskog pokreta obnove Vuk Drašković smenjen je sa mesta potpredsednika vlade SR Jugoslavije zbog kritika na račun vlasti tokom ratnog stanja.

2001. Prvi turista u svemiru, američki biznismen DenisTito, platio je 20 miliona dolara za svoje putovanje na Međunarodnu svemirsku stanicu, na koje je otišao sa ruskom posadom.

2002. U padu helihoptera u Rusiji, poginuo je gubernator sibirske oblasti Krasnojarsk, general Aleksandar Lebed, bivši savetnik za bezbednost predsednika Borisa Jeljcina.

2004. Snimci američke TV CBS o zlostavljanju iračkih zarobljenika u iračkom zatvoru Abu Graib, pod kontrolom američke vojske, izazvali su šok u svetu. Američki predsednik Džordž Buš uputio je javno izvinjenje iračkom narodu za poniženje koje su pretrpeli irački zatvorenici i njihove porodice.

2005. Irak je dobio prvu demokratsku vladu u poslednjih više od 50 godina.

[Goga]

Na današnji dan, 29. april





1429. Žan d'Ark, poznatija kao Jovanka Orleanka, oslobodila je Orlean, grad koji su britanske trupe opsedale sedam meseci.

1769. Rođen je engleski vojskovođa i državnik Artur Velzli, prvi vojvoda od Velingtona, koji je porazio Napoleona I 1815. kod Vaterloa. Kao vođa torijevske desnice bio je premijer od 1828. do 1830. godine.

1818. Rođen je Aleksandar II Nikolajevič Romanov, ruski car od 1855. Tokom njegove vladavine ukinuto je kmetstvo, reformisani su sudovi, data ograničena samouprava gubernijama i gradovima. U februaru 1881. ubio ga je pripadnik organizacije "Narodna volja".

1854. Rođen je francuski matematičar Žil Anri Poenkare, autor teorije automorfnih funkcija i jedan od osnivača topologije.

1892. U Beogradu je osnovana Srpska književna zadruga. Prvi predsednik bio je Stojan Novaković, a potpredsednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio i njen amblem. Prva objavljena knjiga bila je "Život i priključenija" Dositeja Obradovića.

1899. Rođen je američki pijanista, kompozitor i šef orkestra Edvard Kenedi "Djuk" Elington, jedan od najznačajnijih džez muzičara XX veka.

1901. Rođen je japanski car Hirohito, koji je vladao od 1921, kad je kao regent zamenjivao bolesnog oca. Krunisan je 1926. i bio na prestolu do smrti 1989. godine.

1907. Rođen je američki filmski režiser austrijskog porekla Fred Cineman, dobitnik Oskara za filmove "Odavde do večnosti" i "Čovek za sva vremena".

1929. Umro je srpski vojvoda Stepan-Stepa Stepanović, general i ministar vojske 1908. i od 1911. do 1912. godine. Čin vojvode dobio je nakon pobede nad austrougarskom vojskom u Cerskoj bici u avgustu 1914. godine.

1936. Rođen je indijski dirigent i violinista Zubin Mehta, jedan od najvećih dirigenata 20. veka. Karijeru profesionalnog dirigenta
započeo je nastupima u Jugoslaviji i Belgiji.

1945. Američke trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački koncentracioni logor Dahau.

1945. Snage nacističke Nemačke u Drugom svetskom ratu kapitulirale su u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj.

1975. Poslednji američki vojnici evakuisani su iz Sajgona, dan uoči ulaska severnovijetnamskih snaga u grad.

1980. Umro je engleski filmski režiser Alfred Hičkok, proslavljeni autor kriminalističkih filmova, majstor filmske montaže, napetosti i ambijenta ("Čovek koji je suviše znao", "Nevolje sa Harijem", "Vrtoglavica", "Ptice", "Psiho").

1991. U zemljotresu u sovjetskoj republici Gruziji poginulo je više od 140 ljudi.

1992. Jedinice Teritorijalne odbrane i policije Bosne i Hercegovine blokirale su kasarne Jugoslovenske narodne armije u Sarajevu.

1998. Kontakt grupa u Rimu usvojila je paket sankcija protiv SRJ zbog pogoršanja situacije na Kosovu.

1999. U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju srušen je telekomunikacioni toranj na Avali.

2003. U Zagrebu je preminuo penzionisani hrvatski general Janko Bobetko (84), koga je Haški tribunal u septembru 2002. optužio za ratni zločin počinjen 1993. godine u vojnoj akciji "Medački džep".

[Goga]

Na današnji dan, 30. april 2009.





Beograd -- 313. Rimski car Konstantin legalizovao hrišćanstvo, 1777. rođen matematičar i astrolog Karl Fridrih Gaus, 1883. umro francuski slikar Eduar Mane, 1945. jugoslovenska vojska oslobodila Jasenovac, 1975. padom Sajgona okončan Vijetnamski rat, 1999. u vazdušnim napadima NATO-a na Jugoslaviju pogođene zgrade Ministarstva odbrane i Generalštaba Vojske Jugoslavije.

313. Rimski car Konstantin I Veliki objavio Milanski edikt, kojim je legalizovano hrišćanstvo u Rimskom carstvu.

1777. Rođen nemački matematičar i astronom Karl Fridrih Gaus. Izumeo više metoda u teoriji brojeva, algebri, geometriji. Smatra se jednim od najvećih matematičara svih vremena.

1789. Džordž Vašington izabran za prvog predsednika SAD. Posle dva predsednička mandata, u septembru 1796, uputio narodu SAD oproštajnu poruku i povukao se na svoje imanje.

1803. SAD od Napoleona Bonaparte za 15 miliona dolara kupile Lujzijanu, koja je istog dana 1812. i formalno ušla u sastav SAD kao 18. članica.

1804. U borbama u Surinamu Britanci prvi put upotrebili šrapnel, nazvan po izumitelju Henriju Šrapnelu.

1870. Rođen austrijski kompozitor mađarskog porekla Franc Lehar, najznačajniji predstavnik bečke operete u prvoj polovini XX veka.

1883. Umro francuski slikar Eduar Mane, jedan od začetnika impresionizma.

1883. Rođen češki pisac Jaroslav Hašek, autor romana "Doživljaji dobrog vojnika Švejka".

1893. Rođen Joahim fon Ribentrop, šef diplomatije nacističke Nemačke. Međunarodni sud u Nirnbergu osudio ga na smrt zbog zločina u Drugom svetskom ratu. Smrtna kazna vešanjem izvršena 1946.

1895. Svečano otvorena Prva internacionalna izložba u Veneciji. Vremenom postala najveća smotra savremene likovne umetnosti u svetu, Venecijanski bijenale.

1900. Havaji postali deo SAD.

1909. Rođena holandska kraljica Julijana. Kraljica postala 1948, 1980. abdicirala u korist starije kćerke Beatrise.

1915. U Parizu osnovan Jugoslovenski odbor, organizacija srpskih, hrvatskih i slovenačkih političkih emigranata iz Austro-Ugarske. U vreme Prvog svetskog rata vodila akcije za oslobađanje južnoslovenskih zemalja od Austro-Ugarske i za njihovo ujedinjenje sa Srbijom i Crnom Gorom.
1934. Austrija donela novi ustav kojim je ozakonjena diktatura kancelara Engelberta Dolfusa.

1941. Nezavisna Država Hrvatska donela zakon o rasnoj pripadnosti. Počeli progoni Srba, Jevreja i Roma.

1945. Adolf Hitler i njegova ljubavnica Eva Braun izvršili samoubistvo u podzemnom bunkeru u Berlinu. Ruske trupe ušle u centar Berlina, osvojile Rajhstag i druge državne institucije. Savezničke trupe osvojile Minhen, francuske ušle u Austriju.

1945. Jugoslovenska vojska oslobodila, u Drugom svetskom ratu, ustaški logor Jasenovac.

1953. U Beogradu za posetioce otvoren Železnički muzej, prvi takav muzej u Jugoslaviji, osnovan u februaru 1950.

1973. Predsednik SAD Ričard Nikson prihvatio odgovornost za prisluškivanje stranačkih protivnika u aferi Votergejt 1972, što je dovelo do njegove ostavke, u avgustu 1974.

1975. Padom Sajgona, u koji su ušle snage Severnog Vijetnama, okončan vijetnamski rat. U ratu poginulo oko 58.000 Amerikanaca i tri miliona Vijetnamaca, od kojih dva miliona civila.

1989. Umro je italijanski filmski režiser Serđo Leone, autor špageti-vesterna.

1991. U ciklonu u Bangladešu poginulo najmanje 125.000 ljudi.

1995. Predsednik SAD Bil Klinton naložio prekid trgovine sa Iranom i zabranio investicije u tu zemlju, optuživši Teheran da podržava međunarodni terorizam.

1999. U vazdušnim napadima NATO-a na Jugoslaviju pogođene zgrade Ministarstva odbrane i Generalštaba Vojske Jugoslavije, u užem centru Beograda.

2000. Preminuo bivši premijer Danske Pol Hartling. 1978. postao komesar Ujedinjenih nacija za izbeglice, 1981. dobio Nobelovu nagradu za mir.

2002. Predsednik Zimbabvea Robert Mugabe proglasio vanredno stanje u zemlji zbog velike nestašice hrane koja je dovela hiljade stanovnika na ivicu gladi. Kriza s hranom nastupila usled suše i zatvaranja farmi koje su držali belci.

2003. SAD, Rusija, Evropska unija i UN zvanično objavile mapu za mirovne pregovore Izraela i Palestine, koji bi trebalo da dovedu do stvaranja nezavisne palestinske države 2005.

2005. Na jugu Iraka međunarodni istražioci otkrili masovnu grobnicu s 1.500 tela, za koja se veruje da su većinom ubijeni Kurdi, koji su tokom osamdesetih, u vreme režima Sadama Huseina, primorani da napuste domove na severu zemlje.

[Goga]

Na današnji dan 1. maj 2009.




Beograd -- 1218 - Rođen je nemački car Rudolf I Habsburg, osnivač dinastije Habsburgovaca, jedne od najstarijih dinastija u Evropi. Vladao je od 1273. do smrti 1291. godine.

1707 - Stupio je na snagu Zakon o Uniji kojom su se kraljevine Škotska i Engleska ujedinile u Veliku Britaniju.

1778 - U Somboru je otvorena prva srpska učiteljska škola.

1858 - Crnogorci su na Grahovu potukli znatno jače turske trupe. Posle te pobede, uz podršku Francuske, međunarodna komisija je 1860. odredila granice između Otomanskog carstva i Crne Gore, kojoj su pripojeni Grahovo, Rudine, Nikšićka Župa i Gornji Vasojevići.

1866 - U Srbiji su puštene u promet prve poštanke marke. Istog dana 1874. prve poštanske marke puštene su u promet u Crnoj Gori.

1873 - Škotski lekar, misionar i istraživač Afrike Dejvid Livingston, koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mestu Čitambo u sadašnjoj Zambiji.

1876 - Britanski parlament usvojio je Zakon o kraljevskim titulama na osnovu kojeg je kraljica Viktorija I proglašena caricom Indije.

1886 - U Čikagu je 40.000 radnika stupilo u štrajk, zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli "tri osmice" - po osam sati rada, odmora i kulturnog uzdizanja. U sukobu s policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika. Od 1889. ovaj dan se slavi kao Međunarodni praznik rada. U Srbiji je prvi put proslavljen 1894.

1904 - Umro je češki kompozitor Antonjin Dvoržak. Iz njegovog bogatog opusa izdvaja se devet simfonija među kojima je najpoznatija "Simfonija iz novog sveta".

1925 - Kipar je zvanično postao britanska kolonija. Velika Britanija je 1878. Kipar preuzela od Turske, a 1914. je izvršila aneksiju ostrva.

1931 - Zvanično je otvoren "Empajer stejt bilding", 102 sprata visok njujorški oblakoder, tada najviša zgrada u svetu.

1945 - Nemački nacistički lider Jozef Gebels, ministar prosvete i propagande po dolasku nacista na vlast 1933, izvršio je samoubistvo u bunkeru u Berlinu. Iz straha pred odgovornošću za nacističke zločine Gebels se ubio zajedno sa celom porodicom u poslednjim časovima pred pad Berlina u Drugom svetskom ratu.

1960 - Na teritoriji Sovjetskog Saveza oboren je američki špijunski avion "U-2". Pilot Frensis Pauers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.

1978 - Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovek koji je sam stigao na Severni pol, prešavši 950 kilometara na sankama s psećom zapregom.

1982 - U Poljskoj, 50.000 pristalica "Solidarnosti" demonstriralo je protiv vojne vlasti. Ratno stanje u zemlji uvedeno je 13. decembra 1981, kada je general Vojćeh Jaruzelski suspendovao civilne vlasti.

1993 - U atentatu u Kolombu tokom prvomajske proslave ubijen je predsednik Šri Lanke Ranasingea Premadasu.

1994 - U trci za "Gran Pri San Marina" poginuo je brazilski automobilski as Ajrton Sena jedan od najboljih vozača "formule 1".

1995 - Artiljerijskim napadom na Pakrac počela je ofanziva hrvatskih snaga na zapadnu Slavoniju pod nazivom "Bljesak". Nekoliko dana kasnije Hrvatska je zauzela celo područje, a desetine hiljada Srba izbeglo je u Bosnu i Srbiju.

1997 - Laburistička partija Tonija Blera pobedila je na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji, nakon 18 godina vladavine konzervativaca.

1999 - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je putnički autobus na mostu u Lužanima. Poginulo je najmanje 60 ljudi.

2001 - Makedonci u Bitolju spalili su i kamenovali oko 40 kuća, firmi i prodavnica čiji su vlasnici Albanci u znak odmazde zbog pogibije osam pripadnika makedonskih snaga bezbednosti u napadu albanskih terorista kod tetovskog sela Vojce.

2001 - Predsednik SAD-a, Džordž Buš zatražio je izmenu ugovora koji su 1972. SAD sklopile sa Moskvom o antibalističkim raketama, što bi otvorilo put ka novom odbrambenom planu SAD.

2003 - U zemljotresu u Turskoj poginulo je 176 osoba, među kojima i 25 đaka tokom spavanja u internatu koji se srušio.

2004 - U Briselu su podignute zastave deset novih država članica Evropske unije, čime se broj zemalja koje čine tu najveću ekonomsko-socijalnu integraciju popeo na 25 sa 450 miliona stanovnika. Punopravne članice EU zvanično su postale: Mađarska, Poljska, Češka, Slovačka, Slovenija, Kipar, Malta, Estonija, Letonija i Litvanija. To je najveće proširenje EU od osnivanja 1957. godine.

[Goga]

Dogodilo se na današnji dan - 2. maj





1536. - Kralj Henri VIII optužio je svoju šestu suprugu Anu Bolen (majku kraljice Elizabete) za preljubu i incest, zbog čega je kasnije osuđena na smrt.





1567. - Umro je srpski pisac Marin Držić, tipičan predstavnik renesanse; njegova dela plene bogatstvom duha, veselim scenama i komičnim situacijama. Literarni rad započeo je pisanjeme pesama, a krunisao ga pastoralnim igrama i komedijama. Najčuvenijim delom, "Dundo Maroje", koje govori o ocu tvrdici i sinu rasipniku, zasmejavao je vlastelu u rodnom Dubrovniku, izvrgavajući je, u isti mah, i poruzi. Komedije "Pomet", "Pijerin" i "Đuho Krpeta" izgubljene su ili sačuvane u fragmentima. Ostala dela: komedije "Skup", "Mande", "Arkulin", alegorična pastoralno-muzička komedija "Plakir", rustikalna komedija "Novela od stranca", pastorale "Tirena", "Venera i Adon".





1729. - Rođena je Katarina Velika, ruska carica (1762-1796). Pod uticajem francuskih filozofa i ideja prosvećenosti, izvršila je značajne reforme (otvarala je škole, pomagala nauku, književnost i umetnost, reformisala sudstvo i adminitraciju), kojima je ujedno učvrstila i centralizam i apsolutizam u Rusiji. Preduzela je i mnoga osvajanja: povela je dva uspešna rata protiv Turske, učestvovala u svim trima deobama Poljske i predvodila osvajanja u srednjoj Aziji (Kazahstan), zahvaljujući čemu je Rusija dobila nove teritorije.





1833. - Car Nikola zabranjuje javnu prodaju kmetova.





1852. - Rođen je srpski novinar, pisac i političar, Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke i jedan od najistaknutijih novinara svoga doba. Bio je blizak prvaku srpskih socijalista Svetozaru Markoviću i uređivao je niz listova i časopisa, uključujući socijalistički list "Rad". Pokrenuo je listove "Samouprava" i "Radikal", a od 1889. do 1903. izdavao je "Male novine", prvi informativno-senzacionalistički list u Srbiji. Hapšen je zbog pojavljivanja sa crvenim barjakom u Kragujevcu. Bio je dobrovoljac u srpsko-turskom ratu 1876. i 1877, a nakon završetka rata je 1878. emigrirao u Ugarsku; u Novom Sadu je 1878. i 1879. s Lazarom Pačuom izdavao socijalistički list "Straža". Potom je otišao u Francusku, a po povratku u Srbiju, osuđen je na smrt zbog Timočke bune, koju su 1883. protiv režima kralja Milana Obrenovića u zaječarskom kraju podigli radikali, ali je zatim pomilovan. Potom se izmirio s kraljem Milanom, zalažući se za sporazum radikala i narodnjaka, zbog čega su ga radikali isključili iz stranke.





1887. - Hannibal W. Goodwin patentirao je celuloidni fotografski film.





1902. - Snimljen je prvi naučno-fantastični film - "Put na Mesec".





1936. - Etiopski car Haile Selasije sa porodicom je, nakon italijanske okupacije, napustio zemlju.





1945. - Nemačka vojska predala se u Italiji.





1953. - Husein I postao je kralj Jordana.





1955. - Tenesi Vilijams, severnoamerički dramski pisac i pesnik, dobio je Pulicerovu nagradu za "Mačku na usijanom limenom krovu".





1956. - U SAD-u je utvrđeno mikrotalasno toplotno zračenje sa Venere.





1968. - Izraelska nacionalna televizija otpočela je emitovanje programa.





1980. - U Južnoafričkoj Republici je zabranjena pesma Pink Flojda "Another Brick in Wall" (II deo).





1986. - FK Dinamo iz Kijeva osvaja titulu Evropskog šampiona.

izvor: krstarica

[Goga]

Na današnji dan, 3. maj




1469. Rođen italijanski državnik i istoričar Nikolo Makijaveli, autor dela "Vladalac", u kom je izneo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj, iz čega kasnije izveden pojam makijavelizam.

1494. Španski moreplovac Kristifor Kolumbo otkrio ostrvo kasnije nazvano Jamajka.

1500. Portugalski moreplovac Pedro Alvareš Kabral na putu ka Indiji otkrio Brazil i proglasio ga posedom Portugalije.

1748. Rođen francuski političar Emanuel Žozef Sije, Abe Sije, jedan od vođa Francuske revolucije. U brošuri "Šta je treći stalež?" izložio političke zahteve buržoazije.

1791. Poljski kralj Stanjislav II August Ponjatovski potpisao liberalni ustav kojim je uspostavljena parlamentarna monarhija. Drugi pisani ustav u svetu, posle Ustava SAD.

1814. Francuski kralj Luj XVIII vratio se, pod zaštitom saveznika, u Pariz, posle poraza cara Napoleona I u bici kod Vaterloa.

1841. Novi Zeland proglašen britanskom kolonijom.

1895. Teritorije u posedu Britanske južnoafričke kompanije južno od reke Zambezi dobile naziv Rodezija.

1898. U Kijevu rođena izraelska državnica Golda Mabovič Mejrson, Golda Meir, prva premijerka Izraela, od 1969. do 1974.

1898. Umro srpski književni i pozorišni kritičar i istoričar književnosti Svetislav Vulović, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najuticajnijih srpskih književnih kritičara u XIX veku.

1902. Rođen francuski fizičar Alfred Kastler, član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1966. Njegov naučni rad doprineo razvoju lasera.

1922. U Parizu osnovana Međunarodna železnička unija. Među osnivačima Jugoslovenske železnice.

1936. U Jagodini, u organizaciji Narodnog fronta slobode, održane najmasovnije antifašističke demonstracije u Pomoravlju između dva svetska rata.

1939. Smenjen sovjetski ministar inostranih poslova Maksim Litvinov, ministar postao Vjačeslav Molotov, koji je krajem avgusta s nacističkom Nemačkom potpisao pakt o nenapadanju.

1945. Britanci u Drugom svetskom ratu zauzeli Rangun, glavni grad Burme, danas Mjanmar, oslobodivši ga japanske okupacije.

1946. U Tokiju počeo da zaseda Međunarodni vojni sud za Daleki istok, koji je sudio japanskim ratnim zločincima iz Drugog svetskog rata. U procesu koji je trajao do novembra 1948. od 28 okrivljenih sedam osuđeno na smrt, 16 na doživotnu robiju, ostali na vremenske kazne.

1968. Žestokim sukobima s policijom u Parizu počele studentske demonstracije i štrajkovi zbog oklevanja vlasti da sprovedu reforme univerziteta. Studentski protesti ubrzo zahvatili i druge evropske zemlje, protest prerastao u revolt protiv građanskog društva.

1971. Valter Ulbriht se povukao sa mesta generalnog sekretara komunističke partije Istočne Nemačke. Zamenio ga Erih Honeker.

1992. Muslimanske snage u Sarajevu napale kolonu vozila JNA koja se povlačila prema kasarni u Lukavici. Ubijeno i ranjeno više oficira, vojnika i civila.

1996. Delegati 55 zemalja saglasili se na konferenciji Ujedinjenih nacija u Ženevi o novim pravilima korišćenja nagaznih mina, ali nisu prihvatili njihovu zabranu.

1999. Tokom vazdušnih udara NATO-a na Jugoslaviju kod Peći, na Kosovu, pogođen putnički autobus. Poginulo 20 osoba, 43 osobe povređene. U Novom Sadu pogođena zgrada TV Novi Sad. U sedištu NATO-a u Briselu saopšteno da je za 42 dana vazdušnih napada izvedeno 14.000 letova.

2003. Kongres SAD većinom glasova izglasao budžet od skoro 80 milijardi dolara namenjen ratu u Iraku, a jedan deo saveznicima i borbi protiv terorizma.

2006. Evropska unija odlučila da odloži pregovore o pridruženju sa Srbijom i Crnom Gorom zato što vlasti u Beogradu nisu dostigle traženi stepen saradnje s Haškim tribunalom i nisu uhapsile i u Hag prebacile Ratka Mladića.

2006. Saučesnik u napadu na Svetski trgovinski centar u Njujorku 11. septembra 2001. Zakarija Musaui odlukom savezne porote osuđen na doživotnu robiju. Prva presuda suda u SAD za napade 11. septembra.

[Goga]

Na današnji dan 4. maj




1493 - Papa Aleksandar VI, Španac, izdao je edikt o podeli Novog sveta između Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji.

1780 - U Epsomu u Engleskoj održane su prve konjičke trke.

1825 - Rođen je engleski biolog i filozof Tomas Henri Haksli, pobornik teorije evolucije Čarlsa Darvina, autor dela "Mesto čoveka u prirodi", "Evolucija i etika", "Nauka i kultura" i "Priručnik komparativne anatomije kičmenjaka".

1827 - Rođen je engleski istraživač Džon Haning Spik, prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. video afričko jezero Viktorija i tvrdio da je ono izvorište Nila.

1869 - Umro je srpski pisac i političar Jovan Hadžić (pseudonim Miloš Svetić), prvi predsednik Matice srpske, poznat kao protivnik jezičkih i pravopisnih reformi Vuka Karadžića.

1885 - Umro je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa. Za njegove vladavine 1842-1858. počele su reforme države i njena modernizacija. Na Svetoandrejskoj skupštini 1858. zbačen je sa vlasti, a na presto se vratio knez Miloš Obrenović.

1903 - U borbi sa Turcima poginuo je vođa makedonskog nacionalno-revolucionarnog pokreta Goce Delčev.

1919 - Počele su demonstracije kineskih studenata protiv odluke Versajske mirovne konferencije da se nemački posedi u provinciji Šantung predaju Japanu. Demonstracije pod nazivom "Pokret 4. maja", prerasle su u nacionalni pokret, pokrenuvši preko 10 miliona ljudi.

1928 - Rođen je egipatski državnik Hosni Mubarak, predsednik Egipta od 1981, posle ubistva Anvara el Sadata.

1929 - Rođena je američka glumica Odri Hepbern, ambasadorka dobre volje UNICEF-a. Dobitnica je Oskara za film "Praznik u Rimu" ("Doručak kod Tifanija", "Sabrina", "Rat i mir", "Ljubav popodne", "Moja draga lejdi").

1938 - Daglas Hajd postao je prvi predsednik Irske na osnovu novog Ustava kojim je proklamovana njena nezavisnost.

1970 - Američka Nacionalna garda ubila je četiri i ranila 11 studenata Univerziteta Kent u državi Ohajo koji su demonstrirali protiv Vijetnamskog rata.

1979 - Vođa konzervativaca Margaret Tačer posle pobede nad laburistima na parlamentarnim izborima, postala je prva žena premijer u istoriji Velike Britanije.

1980 - Umro je predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito, vođa jugoslovenskih partizana u Drugom svetskom ratu i lider Komunističke partije Jugoslavije. Izveo je zemlju iz sovjetskog bloka i bio vođa Pokreta nesvrstanih zemalja.

1990 - Na prvim višestranačkim izborima (posle Drugog svetskog rata) u Hrvatskoj je ubedljivo pobedila Hrvatska demokratska zajednica Franje Tuđmana.

1994 - Izrael i PLO potpisali su sporazum o početku primene ograničene palestinske autonomije u Gazi i Jerihonu.

1994 - Emitovanjem prvog servisa vesti, počela je sa radom beogradska nezavisna novinska agencija Beta.

1996 - Lider konzervativaca Hose Marija Asnar postao je premijer Španije, čime je okončana 13-godišnja vladavina socijalista.

2001 - U Beogradu je podignuta optužnica protiv Radomira Markovića, koji je u vreme režima Slobodana Miloševića bio načelnik Službe državne bezbednosti. Po optužnici za odavanje državne tajne, Marković je 6. jula 2001. osuđen na godinu dana zatvora, a po tužbi za umešanost u ubistvo četiri funkcionera Srpskog pokreta obnove (SPO) na Ibarskoj magistrali u oktobru 1999. osuđen je 30. januara 2003. na sedam godina zatvora.

2001 - Sjedinjene Američke Države su, glasanjem, izbačene iz Komisije za ljudska prava pri UN, što je prvi put u istoriji te međunarodne organizacije.

2003 - Umro je Sesto Bruskantini čuveni italijanski solo operski pevač.

2004 - Vlada italijanskog premijera Silvija Berluskonija zabeležila je rekord kao vlada koja je najduže ostala na vlasti od II svetskog rata, 1.060 dana.

2005 - U aukcijskoj kući Kristi skulptura Konstantina Brankuzija "Ptica u prostoru" prodata je za 27.450.000 američkih dolara, što je rekordna cena u prodaji jedne skulpture.

[Goga]

Na današnji dan 5. maj 2009.



Beograd -- 1705. Umro rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine Srbi se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i Srem.

1813. Rođen danski filozof Seren Kjerkegor, začetnik filozofije egzistencijalizma.

1815. Rođen francuski pisac komedija i vodvilja Ežen Martin Labiš.

1818. Rođen nemački filozof Karl Hajnrih Marks, teoretičar modernog socijalizma i komunizma. S Fridrihom Engelsom 1848. napisao "Komunistički manifest".

1821. Umro francuski car Napoleon I Bonaparta, jedan od najvećih vojskovođa u istoriji, čiji su osvajački pohodi izmenili Evropu. Umro na ostrvu Sveta Jelena kao britanski zatvorenik.

1846. Rođen poljski pisac Henrik Sjenkjevič, autor romana "Quo vadis" i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905.

1855. Crnogorski knez Danilo I Petrović doneo Opšti zemaljski zakonik u koji su unete imovinske i poreske reforme.

1860. Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi sa svojih "hiljadu crvenih košulja" isplovio iz Đenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.

1883. Rođen srpski kompozitor i muzički pisac Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta.

1904. Na brdu Volujica kod Bara postavljena prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.

1930. Britanske vlasti u Indiji uhapsile Mahatmu Gandija zbog njegove kampanje građanske neposlušnosti.

1936. Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja okupirale Adis Abebu, prestonicu Etiopije. Istog dana 1941. u oslobođen grad ušao etiopski car Haile Selasije I.

1945. Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Pinemunde, odakle su Nemci ispaljivali rakete "Fau 1" i "Fau 2". Američke trupe oslobodile nemački nacistički koncentracioni logor Mathauzen.

1954. General Alfredo Štresner vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čavesa, počevši tako 34-godišnju diktaturu.

1955. Odlukom saveznika Savezna Republika Nemačka ponovo stekla suverenitet.

1961. Iz Kejp Kanaverala lansiran kosmički brod "Merkjuri", prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom, kojim je upravljao Alen Bartlet Šepard.

1977. Umro nemački državnik i ekonomista Ludvig Erhard, zapadnonemački kancelar u vreme privrednog oporavka zemlje posle Drugog svetskog rata.

1978. Teroristička organizacija "Crvene brigade" saopštila da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo telo pronađeno dva dana kasnije u vozilu u centru Rima.

1981. Bobi Sends postao prvi od 10 pripadnika IRA koji je umro u zatvoru Mejz, u Severnoj Irskoj, od posledica štrajka glađu.

1993. Umro američki pisac i intelektualac Irving Hou.

1996. U prisustvu španskog kralja Huana Karlosa, konzervativni lider, nov premijer Hose Maria Asnar, položio zakletvu posle 13 godina vladavine socijalista.

1999. Indonezija i Portugal potpisali dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.

2001. Pripadnici pobunjeničke grupe UNITA u Angoli kidnapovali 51 dečaka i devet devojčica iz internata za ratnu siročad. Prilikom pobune poginulo oko 200 civila.

[Goga]

Na današnji dan, 6. maj 2009.



Beograd -- Rođeni Robespjer, Frojd, Tagore, Mika Alas, umrla Marlen Ditrih, demonstracije u Splitu protiv JNA, tunel ispod Lamanša.

1237. U manastiru Mileševa sahranjene su mošti Save Nemanjića (Svetog Save), prvog srpskog arhiepiskopa, koji je umro 27. januara 1235. u Velikom Trnovu (Bugarska). Turci su 1594. izvadili mošti i spalili ih na Vračaru u Beogradu.

1527. Vojska burbonskog vojvode Karla opustošila je i opljačkala Rim i pobila oko 4.000 njegovih stanovnika.

1626. Holandski naseljenik Peter Minuit kupio je od Indijanaca ostrvo Menhetn, na kojem je kasnije izgrađen Njujork, za bižuteriju u vrednosti od 25 dolara.

1757. U Sedmogodišnjem ratu pruski kralj Fridrih II osvojio je Prag, koji su branile austrijske trupe.

1758. Rođen je jedan od vođa francuske revolucije Maksimilijande Robespjer, vođa jakobinaca i začetnik revolucionarnog terora.

1840. Puštene su u promet prve poštanske marke u Velikoj Britaniji - od jednog i dva penija s likom kraljice Viktorije I.

1856. Rođen je austrijski psihijatar Sigmund Frojd, osnivač psihoanalize.

1856. Rođen je američki istraživač Edvin Piri. Vodio je prvu ekspediciju koja je 1909. stigla na Severni pol.

1861. Rođen je indijski pisac i filozof Rabindrant Tagore, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. ("Gradinar", "Gitandžali", "Grupa priča", "Zlatan čamac").

1862. Umro je američki pisac Henri Dejvid Toro, jedinstven pesnik i filozof prirode u američkoj književnosti. Dvogodišnje iskustvo usamljeničkog života u prirodi opisao je u knjizi "Valden ili život u šumi".

1868. Rođen je srpski matematičar Mihajlo Petrović (Mika Alas), osnivač beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije.

1895. Rođen je američki glumac italijanskog porekla Rudolf Valentino, zvezda i idol nemog filma ("Četiri jahača apokalipse", "Šeik", "Šeikov sin", "Krv i pesak").

1910. Umro je Eduard VII, kralj Velike Britanije i Irskeod januara 1901. Nasledio ga je sin Džordž V.

1915. Rođen je američki filmski glumac, režiser i producent Orson Vels, dobitnik Oskara za životno delo 1971. Njegov "Građanin Kejn" smatra se jednim od najboljih filmova u istoriji kinematografije ("Magbet", "Otelo", "Treći čovek").

1919. Na Versajskoj mirovnoj konferenciji Nemačkoj su oduzete kolonije u Africi.

1932. Francuskog predsednika Pola Dumea u Parizu jeubio ruski emigrant.

1949. Umro je belgijski pisac flamanskog porekla Moris Meterlink, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913.

1974. Zapadnonemački kancelar Vili Brant podneo je ostavku zbog špijunske afere u kojoj je otkriveno da je njegov bliski saradnik Ginter Gijom bio istočnonemački špijun.

1979. Na izborima u Austriji pobedila je Socijalistička partija Bruna Krajskog.

1981. SAD su proterale sve libijske diplomate, tvrdeći da vlada Libije podržava međunarodni terorizam.

1991. U Splitu su izbile demonstracije protiv JNA, u kojima je ubijen vojnik Saško Gešovski.

1992. Umrla je Marlen Ditrih, američkafilmska glumica nemačkog porekla, legendarna "fatalna žena" ("Plavi anđeo", "Šangaj-ekspres", "Svedok optužbe").

1993. Skupština Republike Srpske na Palama odlučila je da se o Vens-Ovenovom mirovnom planu za Bosnu izjasni narod. Na referendumu 15. i 16. maja protiv plana je glasalo 96 odsto birača.

1994. Otvoren je tunel ispod Lamanša.

1996. Vlada predsednika Gvatemale Alvara Arsua i vođe levičarske gerile su potpisali sporazum o okončanju 35-godišnjeg građanskog rata.

1999. Ministri inostranih poslova sedam najrazvijenijih zemalja Zapada i Rusije (Grupa 8 ) dogovorili su se na sastanku u Bonu o principima za okončanje rata na Kosovu.

2000. U blizini Nanta na jugu Francuske u izgorelom automobilu fiat uno, pronađeno je telo paparaca Žan Pola Andansona, koji je poslednjih deset godina fotografisao kraljevske porodice i filmske zvezde. On i njegov auto dovođeni su u vezu za saobraćajnom nesrećom u Parizu, kada je poginula princeza Dajana i njen prijatelj Dodi El Fajed.

2003. Savet bezbednosti UN produžio je sankcije uvedene Liberiji 2001. zbog njene navodne pomoći pobunjenicima u Sieri Leoneu. Njima je uključen i embargo na uvoz oružja kao i na izvoz dijamanata.

2004. Sud u Libiji osudio je pet medicinskih sestara iz Bugarske i jednog palestinskog lekara na smrt, zbog inficiranja oko 400 libijske dece verusom side u pedijatrijskoj bolnici u Bengaziju. OEBS je uputio Libiji apel da ne pogubi osuđene, a rezolucija istog sadržaja dostavljena je parlamentarcima iz 50 zemalja članica te organizacije. Libijski vrhovni sud je 25. decembra 2005. ukinuo je izrečene smrtne kazne i predmet prebacio na nižu sud koji treba da ponovi suđenje.

2005. Umro je Džo Grant, legendarni umetnik "Diznija", autor Kraljice veštice, u dugometražnom crtanom filmu "Snežana i sedam patuljaka".

[Goga]

Na današnji dan 7. maj




1663 - U Londonu je otvoreno prvo pozorište pod pokroviteljstvom kralja Čarlsa II.

1682 - Umro je ruski car Fjodor III Aleksejevič Romanov, a na presto je došao Petar I (Petar Veliki).

1711 - U Dubrovniku je rođen Ruđer Bošković, matematičar, astronom, fizičar, filozof i diplomata, osnivač i direktor astronomske opservatorije u Breri kod Milana i direktor Optičkog instituta francuske mornarice. Živeo je i radio u Rimu, Milanu, Parizu i Londonu.

1727 - Na osnovu dekreta ruske carice Katarine I Jevreji su proterani iz Ukrajine.

1832 - Bavarski princ Oto fon Vitlsbah izabran je za kralja Grčke koja je Londonskim ugovorom proglašena za kraljevinu.

1833 - Rođen je nemački kompozitor i pijanista Johanes Brams. Njegove četiri simfonije i dva klavirska koncerta postali su standardi klasičnog repertoara.

1840 - Rođen je ruski kompozitor Petar Iljič Čajkovski, čija su dela prožeta ruskom narodnom muzikom i motivima iz bajki i ruske istorije. Njegova najvrednija dela su programski koncipirane simfonije, koncert za klavir i orkestar, kao i opere "Pikova Dama" i "Evgenije Onjegin", pisane prema Puškinovim istoimenim delima.

1892 - Rođen je srpski pisac Milutin Bojić, autor poeme "Plavagrobnica", posvećene srpskim vojnicima poginulim u Prvom svetskom ratu posle povlačenja preko Albanije.

1893 - Povodom 400-godišnjice osnivanja Obodske štamparije, Književno-umetnička zajednica priredila je prvu izložbu srpskih knjiga u Beogradu.

1901 - Rođen je američki filmski glumac Gari Kuper dobitnik Oskara za filmove "Narednik Jork" i "Tačno u podne".

1915 - Nemačka podmornica "U-20" torpedima je potopila britanski putnički brod "Lusitaniju", što je doprinelo odluci SAD da uđu u Prvi svetski rat. Poginulo je 1198 putnika i članova posade, među kojima i veliki broj Amerikanaca.

1928 - U Velikoj Britaniji je starosna granica izbornog prava žena snižena sa 30 na 21 godinu.

1939 - Nemačka i Italija sklopile su politički i vojni savez (Osovina Berlin - Rim). Kasnije se tom savezu pridružio i Japan.

1943 - Savezničke snage u Drugom svetskom ratu zauzele su Tunis i Bizertu.

1944 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu otpočele napad na Sevastopolj i narednog dana ga oslobodile od nemačke vojske.

1945 - Potpisivanjem dokumenta o bezuslovnoj kapitulaciji Nemačke završen je Drugi svetski rat. Dokument su u Remsu potpisali feldmaršal Jodl u ime Vermahta i general-pukvnik Bedel Smit u ime američkih i britanskih snaga. Francuski i ruski oficiri bili su svedoci. Dokument o okončanju rata potpisan je 9. maja u Berlinu.

1954 - Vijetnamske trupe potukle su Francuze kod Dijen Bijen Fua, čime je okončana francuska dominacija u Indokini.

1960 - Leonid Brežnjev je na mestu predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR zamenio maršala Klimenta Vorošilova.

1995 - Na predsedničkim izborima u Francuskoj Žak Širak pobedio je socijalističkog kandidata Lionela Žospena.

1996 - Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine na području bivše Jugoslavije u Hagu počelo je suđenje bosanskom Srbinu Dušanu Tadiću, prvo suđenje za ratni zločin posle Nirnberga i Tokija.

1997 - Vlada SAD osudila je Švajcarsku zbog prihvatanja zlata i dragocenosti od žrtava holokausta za vreme Drugog svetskog rata.

1999 - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je centar Niša gde je poginulo 16, a ranjeno oko 70 ljudi.

1999 - Papa Jovan Pavle II posetio je Rumuniju, kao prvi poglavar Rimokatoličke crkve koji je, posle hiljadugodišnjeg raskola, posetio neku pravoslavnu zemlju.

2001 - Ronald Bigz, učesnik u "najvećoj pljački veka" u Engleskoj 1963, dobrovoljno se predao britanskim vlastima, nakon što je 35 godina proveo u Brazilu.

2002 - Pri padu aviona McDonel-Daglas MD-82, kineske avio-kompanije u more u blizini grada Daliana, poginulo je svih 112 putnika i članova posade.

2004 - Predsednik Rusije Vladimir Putin položio je svečanu zakletvu u Kremlju i time zvanično započeo drugi predsednički mandat.

2006 - Poslednja preživela putnica koja se sećala katastrofe broda "Titanik", Lilijan Asplujd umrla je u 99. godini. U nesreći su iz njene porodice stradali otac i troje braće, dok su ona, njena majka i brat preživeli brodolom.

[Goga]

Dogodilo se na današnji dan - 12. maj





- Danas je praznik Sveti Vasilije Ostroški. Sveti Vasilije Ostroški rođen je u Popovom selu u Hercegovini od prostih i blagorodnih roditelja. Od malena je bio ispunjen ljubavlju prema veri i Crkvi a, kada je odrastao, otišao je u trebinjski manastir Uspenije Bogorodice i tu se zamonašio. Kao monah, ubrzo se pročuo zbog ozbiljnog i strogog podvižničkog života, a docnije je izabran i posvećen za episkopa zahumskog i skenderijskog. Kao arhijerej je živeo u manastiru Tvrdošu i odatle utvrđivao u pravoslavlju svoje vernike čuvajući ih od turskih svireposti i latinskog lukavstva. Kada su Turci razorili Tvrdoš, Vasilije se preselio u manastir Ostrog, gde je nastavio svoj život. Umro je u 16. veku, a njegove čudotvorne i celebne mošti i njegov grob čuvaju se do današnjeg dana. U njihovu moć isceljenja i utehe veruju i pritiču im i hrišćani i muslimani. U Ostrogu se svake godine na Trojice održava veliki narodni sabor.





1733. - Marija Terezija, austrijska carica, u Pragu je krunisana i za kraljicu Češke.





1777. - New York Gazette objavio je prvu reklamu za sladoled.





1792. - Patentiran je toalet koji sam ispušta vodu posle upotrebe.





1925. - Uzbekistan i Kirgistan postaju autonomne republike unutar Sovjetskog Saveza.





1926. - U Petrogradu je premijerno izvedena Prva simfonija Dmitrija Šostakoviča.





1928. - Musolini ukida prava žena u Italiji.





1942. - Ruske snage okupiraju Krakov, gde ostaju do 23. avgusta 1943. godine.





1947. - Posle godinu dana snimanja, prikazana je "Slavica", prvi jugoslovenski igrani film posle Drugog svetskog rata. Režiser i scenarista bio je Vjekoslav Afrić, snimatelj Žorž Skrigin, a tumači glavnih uloga - Irena Kolesar, Marjan Lovrić i Ljubiša Jovanović.





1949. - U SAD je stigla prva žena ambasador. Bila je to S. V. L. Pandit iz Indije.





1952. - Charlton Playground preimenovan je u Bronks.





1959. - Elizabet Tejlor, američka glumica, udala se po četvrti put. Ovog puta njen muž postao je Edi Fišer.





1976. - Bajern iz Minhena osvaja 21. Evropski kup u fudbalu.





1982. - U Portugalu je jedan španski sveštenik sprečen u pokušaju atentata na papu Jovana Pavla II.





1997. - Susie Maroney iz Australije preplivala je destinaciju od Kube do Floride.





izvor: krstarica

[Goga]

Na današnji dan, 13. maj 2009.


Beograd -- 1619. Po nalogu princa Morisa od Nasaua, pod optužbom za religioznu subverziju, pogubljen je holandski državnik Johan fan Oldenbarnevelt, osnivač moderne holandske države.

1717. U Beču je rođena austrijska carica, češka i mađarska kraljica Marija Terezija, naslednica Karla VI od 1740, jedna od najznačajnijih ličnosti dinastije Habzburga.

1787. Prvi brodovi sa robijašima krenuli su iz Engleske prema novoj koloniji Australiji, koja je tada Engleskoj služila kao kažnjenička kolonija.

1792. Rođen je italijanski sveštenik Đovani Mastai Fereti, od 1846. papa Pije IX. Za vreme njegovog pontifikata, najdužeg u istoriji Rimokatoličke crkve (31 godina i 236 dana), prestala je da postoji Crkvena država (1870). Najveći njen deo ušao je u sastav Kraljevine Sardinije, dok je papska država svedena na nekadašnji Patrimonij.

1795. Rođen je slovački filolog i istoričar Pavel Jozef Šafarik, jedan od osnivača slavistike. Bio je direktor srpske gimnazije u Novom Sadu od 1819. do 1833. ("Srpska čitanka").

1798. Rođen je slikar Konstantin Danil, jedan od najvećih srpskih slikara 19. veka, predstavnik srpskog bidermajera.

1830. Osnovana je Republika Ekvador, a za prvog predsednika izabran je Huan Hoze Flores.

1840. Rođen je francuski pisac Alfons Dode, autor trilogije o zgodama Tartarena Taraskonca, remek-dela francuske humorističke proze. Veliki uspeh donela mu je zbirka pripovedaka "Pisma iz mog mlina".

1846. Kongres SAD formalno objavio rat Meksiku, mada su borbe u Kaliforniji započele nekoliko dana ranije.

1848. U Sremskim Karlovcima počelo je zasedanje "Majske skupštine" na kojoj su delegati 175 crkvenih opština iz Vojvodine i Srbije izabrali Josifa Rajačića za patrijarha, a pukovnika Stevana Šupljikca za vojvodu. Skupština je 15. maja proglasila Srpsko Vojvodstvo, ali austrijska i mađarska vlada nisu priznali srpsku autonomiju.

1851. Rođen je srpski pisac i lekar Laza Lazarević ("Prvi put s ocem na jutrenje", "Sve će to narod pozlatiti", "Na bunaru", "Školska ikona", "On zna sve", "U dobri čas hajduci", "Verter").

1862. Rođen je srpski pisac Janko Veselinović, autor romana "Hajduk Stanko", sa tematikom iz Prvog srpskog ustanka, i pripovedaka i romana iz seoskog života ("Slike iz seoskog života", "Seljanka").

1881. Rođen je Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji. Bio je jedan od organizatora Prve balkanske socijaldemokratske konferencije (1910), a na kongresu Internacionale u Kopenhagenu (1910) odlučno se suprotstavio imperijalističkoj politici zvanične Austrije. Objavio je oko 600 radova u domaćim i stranim listovima. Poginuo je 20. novembra 1914. u Kolubarskoj bici ("Zakonsko osiguranje radnika", "Zakon o radnjama i socijalna demokratija").

1882. Rođen je francuski slikar Žorž Brak, koji je s Pablom Pikasom 1905. osnovao kubistički pokret.

1887. U Beogradu je osnovana Provizorna opservatorija Velike škole. Osnivanjem Republičkog hidrometeorološkog zavoda Srbije 1947. Opservatorija je postala njegov sastavni deo.

1888. U Brazilu je ukinuto ropstvo.

1914. Rođen je američki bokser Džoe Luis, prvak sveta u teškoj kategoriji od 1937. do 1949, kada se povukao.

1930. Umro je norveški polarni istraživač i diplomata Fritjof Nansen, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1922. Kao visoki komesar Društva naroda rukovodio je repatrijacijom ratnih zarobljenika nakon Prvog svetskog rata.

1931. Umro je srpski kompozitor i horovođa Josif Marinković, član Srpske kraljevske akademije. Njegove solo pesme i mnoge horske kompozicije uz pratnju klavira, poseban su doprinos srpskoj muzici. Bio je dirigent beogradskog pevačkog društva "Obilić".

1949. Prvi britanski mlazni avion "Kanbera" izvršio je prvi probni let.

1961. Umro je američki filmski glumac Gari Kuper, dobitnik Oskara za filmove "Narednik Jork" i "Tačno u podne".

1968. U Parizu su počeli zvanični pregovori predstavnika Severnog Vijetnama i SAD o okončanju rata u Vijetnamu.

1981. Na trgu Svetog Petra u Rimu u atentatu je ranjen papa Jovan Pavle II. Atentator Mehmed Ali Agdža je uhapšen. Pušten je iz zatvora nakon 20 godina i u junu 2000. predat Turskoj.

1990. U Zagrebu na stadionu u Maksimiru na fudbalskoj utakmici zagrebačkog "Dinama" i beogradske "Crvene zvezde" dogodio se krvavi obračun navijača ova dva kluba.

1994. Ministri inostranih poslova SAD, EU i Rusije postigli su u Ženevi saglasnost o zajedničkoj strategiji u rešavanju bosanskog konflikta.

1999. Peru i Ekvador su potpisali dokument o razgraničenju, okončavši posle šest decenija spor zbog kojeg su te zemlje tri puta ratovale.

1999. U 97. godini života umro je Džin Sarazen, jedan od samo četiri golf igrača koji su osvojili četiri glavna profesionalna kupa u golfu.

2005. Na prvoj međunarodnoj donatorskoj konferenciji za obnovu i očuvanje kulturnog nasleđa na Kosovu, održanoj u Parizu u organizaciji UNESKO-a, prikupljeno je deset miliona dolara.

2007. Na takmičenju za pesmu Evrovizije u Helsinkiju pobedila je predstavnica Srbije Marija Šerifović sa pesmom "Molitva".

[Goga]

Na današnji dan, 14. maj 2009.




Beograd -- Vakcina protiv velikih boginja, žene na Olimpijadi, umrli Strinberg i Sinatra, proglašen Izrael, osnovan Varšavski pakt, Praško proleće.

1316. Rođen je Karlo IV Luksemburški, kralj Češke od 1346, rimsko-nemački car od 1355. U Pragu je osnovao prvi univerzitet u srednjoj Evropi (1348 ).

1610. Verski fanatik ubio je u Parizu francuskog kralja Anrija IV, prvog monarha iz dinastije Burbona.

1643. Na francuski presto došao je četvorogodišnji Luj XIV nakon smrti oca Luja XIII. Regentkinja je bila njegova majka Ana Austrijska, ali je stvarnu vlast imao kardinal Mazaren.

1796. Engleski lekar Edvard Džener uspešno je vakcinisao protiv velikih boginja jednog osmogodišnjeg dečaka i označio početak moderne imunologije.

1811. Paragvaj je proglasio nezavisnost od Španije.

1900. U Parizu su otvorene druge moderne Olimpijske igre, na kojima su prvi put učestvovale žene.

1912. Umro je švedski pisac Avgust Strindberg, jedan od najznačajnijih i najuticajnijih dramskih pisaca 20. veka ("Gospođica Julija", "Otac").

1932. U Londonu je umro srpski političar, istoričar i ekonomist Čedomilj Mijatović, član Srpske kraljevske akademije. Kao šef srpske diplomatije potpisao je 1881. tajnu konvenciju sa Austro-Ugarskom. Prvi je u Srbiji počeo da izučava privrednu istoriju.

1940. Tokom pregovora o predaji holandske vojske u Drugom svetskom ratu, nemački bombarderi razorili su dve trećine Roterdama. Poginulo je oko hiljadu ljudi, a 80.000 je ostalo bez kuća.

1948. Proglašena je država Izrael, osam časova pre okončanja britanskog mandata u Palestini. Prvi predsednik nove države postao je Haim Vajcman, a premijer David Ben Gurion.

1955. U Varšavi je potpisan ugovor o osnivanju Varšavskog pakta. Ugovor su potpisale Albanija, Bugarska, Mađarska, Nemačka Demokratska Republika, Poljska, Rumunija, SSSR i Čehoslovačka.

1968. Komunistička vlada u Čehoslovačkoj na čelu sa Aleksandrom Dubčekom objavila je početak širokih društvenih reformi, poznatih kao "Praško proleće". Reforme su prekinute već u avgustu, ulaskom sovjetskih trupa u Prag.

1973. Lansirana je prva američka vasionska laboratorija "Skajlab I".

1989. Vođa peronista Karlos Menem postao je predsednik Argentine, pobedivši na izborima kandidata vladajuće Radikalne partije Eduarda Angelosa.

1991. Samoubistvo je izvršila Đang Čing, udovica kineskog lidera Mao Cedunga, jedan od vođa "Kulturne revolucije" (1966-1976).

1992. Glavnoj ulici u Beogradu, ulici Maršala Tita, posle 47 godina promenjen je naziv u Ulicu srpskih vladara. Naziv je kasnije promenjen u kralja Milana.

1998. Umro je američki pevač i filmski glumac Frenk Sinatra, koji je svetsku slavu stekao nizom muzičkih hitova kao što su "Stranci u noći" i "Njujork, Njujork". Dobitnik je Oskara za ulogu u filmu "Odavde do večnosti".

1999. U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođena je kolona izbeglica kod sela Koriša na Kosovu. Poginulo je 87 osoba, među kojima je najveći broj dece.

2001. Savet NATO odobrio je povratak jugoslovenske vojske i policije u sektor B Zone kopnene bezbednosti na administrativnoj granici između Kosova i Srbije, počev od 24. maja.

2001. Lider koalicije desnog centra Silvio Berluskoni pobedio je na parlamentarnim izborima u Italiji i potom formirao 59. italijansku vladu od 1945.

2002. Na donatorskoj konferenciji u Njujorku, koju su pokrenule UN za prikupljanje pomoći za obnovu Srebrenice, koja je tokom rata u BiH bila enklava pod zaštitom UN, obećano 5,2 miliona dolara za obnovu tog grada.

2003. Pred Tribunalom u Hagu počelo je suđenje grupi bivših oficira snaga bosanskih Srba (Vidoje Blagojević, Dragan Obrenović, Dragan Jokić) optuženih za zločine u Srebrenici u julu 1995. Četvrti optuženi Momir Nikolić je nakon priznanja krivice i nagodbi sa Tužilaštvom, izuzet iz postupka.

2003. Irački zvaničnici su saopštili da je iz masovnih grobnica u toj zemlji otkopano preko 2.200 tela, žrtava režima Sadama Huseina.

2003. Alžirska vojska je oslobodila 17 evropskih turista, koje su oteli islamski militanti i držali ih dva meseca u Sahari.

2003. Posle blizu četrdeset godina planiranja i debata, otpočeli su podzemni radovi na zaštiti Venecije od tonjenja.

[Goga]

Na današnji dan, 15.maj


1536. Engleski sud proglasio je krivim za preljubu i incest Anu Bolen, drugu ženu kralja Henrija VIII, i njenog brata, lorda Rošfora, i osudio ih na smrt.

1571. Tatari su osvojili i zapalili Moskvu.

1767. Đenova je prodala Francuskoj ostrvo Korziku.

1773. Rođen je austrijski državnik knez Klemens Meternih, najuticajnija ličnost u Evropi tokom gotovo 40 godina, koliko je bio na mestu ministra inostranih poslova i kancelara Austrije (1809-184. Smatra se oličenjem apsolutističkog režima. Sa ruskim carem Aleksandrom I osnovao je Svetu alijansu, čiji je osnovni cilj bio gušenje nacionalnih pokreta u Evropi.

1796. Trupe Napoleona Bonaparte ušle su u Milano.

1847. U Italiji je umro irski političar Danijel O'Konel, zvani Osloboditelj. Kao član britanskog parlamenta uspeo je da prisili britansku vladu da prihvati Zakon o emancipaciji katolika (1829). Smatra se jednim od najboljih govornika 19. veka.

1848. U Beču je izbio ustanak protiv apsolutističkog režima, koji je primorao vladu da povuče oktroisani ustav, donet 25. aprila, i da raspiše izbore.

1859. Rođen je francuski fizičar Pjer Kiri. Proučavao je magnetizam i radioaktivnost, a sa suprugom Marijom otkrio je 1898. polonijum i radijum. Nobelovu nagradu za fiziku 1903. supružnici Kiri podelili su sa Antoan-Anrijem Bekerelom.

1886. Umrla je američka književnica Emili Dikinson. Njene pesme otkrivene su i izdate nakon njene smrti, a tek u 20. veku postala je jedna od najvećih američkih pesnikinja.

1891. Rođen je ruski pisac Mihail Afanasjevič Bulgakov, autor romana "Bela garda", pretočenog u dramu "Dani turbina", koja je s velikim uspehom igrana u teatru MHAT. Poznat je i po satiričnim i groteskno-fantastičnim pripovetkama, kao i po romanu "Majstor i Margarita".

1914. Umro je srpski istoričar i književni kritičar Jovan Skerlić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Svojim književnim i javnim radom značajno je uticao na kulturni i politički život u Srbiji na početku 20. veka ("Istorija srpske književnosti").

1918. Prva avionska pošta u svetu krenula je između Njujorka, Filadelfije i Vašingtona.

1923. Velika Britanija priznala je Transjordan, pod emirom Abdulahom, kao nezavisnu državu.

1940. U SAD su počele da se prodaju prve najlon čarape.

1940. Kapitulirala je holandska vojska u Drugom svetskom ratu.

1943. Raspuštena je Komunistička internacionala.

1945. Nemačke trupe napustile su Jugoslaviju u Drugom svetskom ratu. U četvorogodišnjem ratu poginulo je 1.706.000 ljudi, a zemlja je porušena i opustošena.

1948. Novostvorenu državu Izrael napali su egipatski avioni, a sa severa i istoka libanske i jordanske trupe.

1955. U Beču je potpisan Austrijski državni ugovor, kojim je okončana desetogodišnja saveznička okupacija, a Austrija postala nezavisna republika u granicama od 1. januara 1938.

1957. Velika Britanija je izvršila prvu probu hidrogenske bombe u centralnom Pacifiku.

1987. Umrla je američka filmska glumica Rita Hejvort, holivudski seks simbol četrdesetih godina 20. veka ("Samo anđeli imaju krila", "Đilda", "Dama pod sumnjom").

1989. Sovjetski predsednik Mihail Sergejevič Gorbačov objavio je u Pekingu kraj kinesko-sovjetskih raskola.

1991. Edit Kreson postala je prva žena premijer Francuske.

1992. Hiljade pristalica opozicije u Azerbejdžanu zauzelo je u Bakuu zgradu parlamenta i predsedničku palatu. Narednog dana, s vlasti je zbačen predsednik Ajaz Mutalibov, koji je potom izbegao u Moskvu.

1992. Tokom povlačenja Jugoslovenske narodne armije (JNA) iz Bosne, u Tuzli je napadnut vojni konvoj. Poginulo je 49 vojnika.

1996. Desničarski lider Atal Bihari Vadžpaji postao je premijer Indije, pošto je njegova Baratija Džanata partija na parlamentarnim izborima osvojila relativnu većinu. To je bilo prvi put da hindu nacionalista dobije mesto premijera.

1996. Skupština SR Jugoslavije smenila je guvernera Narodne banke Jugoslavije Dragoslava Avramovića, tvorca privredne reforme koja je početkom 1994. zemlju izvukla iz hiperinflacije. Avramović je prethodnog dana u svom ekspozeu u Skupštini optužio Vladu SR Jugoslavije da blokira pregovore sa međunarodnim finansijskim organizacijama i time gura zemlju u propast.

1999. Italija je dobila novog predsednika Karla Azelja Čampija.

2001. Šef UNMIK-a Hans Hekerup potpisao je u Prištini Ustavni okvir za samoupravu na Kosovu, i pored protivljenja Srba sa Kosova, koji su smatrali da taj najviši pravni akt Pokrajine nije u skladu s rezolucijom UN o njenom budućem statusu.

2002. Narodna banka Jugoslavije (NBJ) saopštila da je dinar postao konvertibilan u svim tekućim transakcijama sa inostranstvom, prvi put od 1946, kada je bivša Jugoslavija postala član MMF-a.

2003. Haški tribunal za ratne zločine počinjene u Ruandi osudio je na doživotnu robiju bivšeg ministra informacija Eliezera Nijitegeka, a bivšeg gradonačelnika Lorenta Semanzu na 25 godina zatvora, zbog učešća u genocidu 1994.

2003. Bivši direktor najveće aukcijske kuće Sotbi A. Alfred Taubam oslobođen je iz zatvora, u kome je bio oko godinu dana zbog "nameštanja" provizije sa rivalskom kućom Kristis.