Sremci pišite o svim poznatim i naravno, manje poznatim Sremcima!
Bilo bi lepo kada bi uspeli da napravimo jednu zbirku ličnosti koje su obeležili Srem u prošlim vekovima!
Sremci pišite o svim poznatim i naravno, manje poznatim Sremcima!
Bilo bi lepo kada bi uspeli da napravimo jednu zbirku ličnosti koje su obeležili Srem u prošlim vekovima!
Sveti Arsenije I Sremac (?-1266), bio je drugi srpski arhiepiskop u periodu 1233-1263.
Biografija [uredi]
Rođen je u selu Dobra kod Slankamena na Dunavu. Zamonašio se u mladosti i kad je čuo za delatnost Svetog Save otišao je njemu u Žiču. Sava ga je ubrzo postavio za igumana Žiče.
Arsenije je za arhiepiskopa izabran voljom svog prethodnika Svetog Save koji se 1233. povukao sa trona pred drugi polazak za Jerusalim.
Sagradio je crkvu Svetih Apostola u Rugovskoj klisuri kod Peći koji je kasnije nazvana crkva Vaznesenja Gospodnjeg.
Njegovo žitije i službu napisao je arhiepiskop Danilo II. Danilo II je u svojoj zadužbini, Bogorodičinoj crkvi u Peći, dao da se naslika ciklus slika iz Arsenijevog života.
Povukao se sa trona 1263. usled teške bolesti (paralize). Bolovao je i umro u Crnči 28. oktobra 1266. godine i sahranjen u hramu Svetih Apostola u Peći. Njegove mošti nošene su i čuvane po raznim manastirima, a od 1920. godine nalaze se u manastiru Ždrebaonik kod Danilovgrada.
Srpska pravoslavna crkva ga proslavlja kao svetitelja 28. oktobra po crkvenom tj. 10. novembra po građanskom kalendaru.
Atanasije Stojković (Ruma, 20. septembar 1773. - Petrograd, 2. jun 1832.) je srpski pisac i naučnik s početka 19. veka. Ruski akademik, profesor i rektor univerziteta u Harkovu. Pisac prve knjige iz fizike na srpskom jeziku, ali i i prvog romana u novijoj srpskoj istoriji, kao i prevodilac Novog zaveta na slavenoserbski.
Atanasije je rođen u Rumi 1773. godine gde je pošao u školu, a nastavio je u Šopronu, Segedinu i Požunu. Po dobijanju stipendije ide na studije u Getingen, gde 1799. stiče zvanje doktora filozofije i postaje prvi Srbin sa ovom titulom. Na nagovor Dositeja Obradovića od 1801. do 1803. u Budimu piše knjigu "Fisika, prostim jezikom spisana za rod slaveno-serbskij" u tri toma, koja je prvo takvo delo na srpskom jeziku, i obuhvata ne samo fiziku već i meteorologiju, astronomiju, minerologiju pa čak i botaniku i zoologiju. Ovim se Stojković svrstao u red srpskih prosvetitelja, uz Dositeja i Pavla Solarića.
Zahvaljujući svom obrazovnom radu 1803. godine biva pozvan za prvog redovnog profesora na novootvoreni univerzitet u Harkovu. On je jedan učenih Srba koje je carska Rusija pozvala da budu profesori na tom univerzitetu, uz Gligorija Trlajića, Savu Petrovića, Đorđa Koritara. Prvo predaje na katedri teorijske i eksperimentalne fizike ali ubrzo postaje dekan odeljenja fizičkih i matematičkih nauka. Stojković kasnije postaje u rektor i osnivač harkovskog Učenog društva.
Stojković je kasnije stekao mnoge počasti i privilegije, postao član Carske akademije nauka, dobio od cara Aleksandra I orden svetog Vladimira trećeg stepena, a dobija i materijalne privilegije i postaje državni savetnik. Umire u Sankt Peterburgu 1832. godine.
Njegov prosvetiteljski rad obuhvata i prevod Novog zaveta u slavenoserbskoj redakciji što prilično otežava Vuku Karadžiću da nađe razumevanje i podršku među učenim Srbima za njegov prevod na narodni srpski jezik. Međutim, njegov roman "Aristid i Natalija" iz 1801. godine predstavlja prvi roman u novijoj srpskoj književnosti. Po uzoru na Volterov "Kandid" napisao je delo neobičnog naziva - "Kandor ili otkrivanje egipetskih tain", roman filozofsko poučnih nameram sa dosta mističnih elemenata.
Flavije Julije Konstancije, na srpskom poznat kao Konstancije II, (rođen 7. avgusta, 317. godine, umro novembra 361. godine) bio je rimski car od 337. do 361. godine. Konstancije je bio srednji od trojice sinova Konstantina Velikog i njegove druge žene Fauste. Konstancije je rođen u Sirmijumu i dobio je titulu cezara od oca. Kada je Konstantin Veliki umro 337. godine, Kostancije II je organizovao da se svi potomci njegovog dede, Konstancija Hlora i Flavije Maksimijane Teodore budu pobijeni. Posle tog masakra jedini potomci Konstantina Velikog ostali su, pored samog Konstancija II, njegov stariji brat Konstantin II, njegov mlađi brat Konstans i dva rođaka Galus i Julijan Otpadnik. Trojica braće su podelila Rimsko Carstvo među sobom, što je uostalom bila i želja njihovog oca. Konstantin II dobio je Britaniju, Galiju i Hispaniju, Konstans je vladao Italijom, Afrikom i Ilirikom, a Konstancije je dobio čitav Istok.
Kada je Konstantin II umro 340. godine, u pokušaju da Konstansa istera iz Italije, upravo je Konstans postao samostalni vladar čitavog Zapada Carstva. Došlo je do nove podele 350. godine, kada je Konstans poginuo u bitki sa trupama lojalnim protiv-caru Magnenciju. Sve do ovog časa, Konstancije je bio zauzet ratu sa Sasanidima, i sada je bio prinuđen da prihvati pomoć svog rođaka Galusa zbog rata na Istoku, kako bi se sam mogao obračunati za uzurpatorom.
Konstancije se obračunao sa Magnencijem u bitki kod Murse, jedne od najkrvavijih bojeva u čitavoj rimskoj istoriji. Nakon dve godine, 353, Magnencije je izvršio samoubistvo, i Konstancije je onda rešio da se oslobodi svog rođaka Galusa. Ipak, nije bio kadar da vodi samostalno sve poslove Carstva, naročito kada su bila u pitanju ratovi i na Istoku i na Zapadu, pa je 355. godine, svog jedinog preostalog rođaka Julijana Otpadnika uzdigao na rang cezara. Ali, vojska u Galiji, izvikala je Julijana za cara. Došlo je do građanskog rata, a Konstancije je umro u blizini Tarsa 3. novembra 361. od groznice. Tako je Julijan Otpadnik postao samostalni vladar čitavog Carstva.
Konstancije je vodio poslove hrišćanske crkve. Često je stajao na stranu Arijanaca, pa je čak sazvao arijanski sabor u Raveni 359. godine.
Konstancije se ženio tri puta, a njegova postumno rođena kći kasnije se udala za cara Gracijana.
Lucije Domicije Aurelijan (rođen septembra 214. godine na malom seoskom imanju u okolini Sirmijuma, u Donjoj Panoniji, na tlu današnje Srbije, umro 275. godine kod Konstantinopolja bio je rimski car između 270. i 275. godine
Otac mu je bio seljak zakupac imanja uglednog veleposednika, a majka sveštenica Sokolovog kulta. Aurelijan je počeo da gradi uspešnu karijeru u vojsci.
Aurelijanov uspon počinje nakon njegovog vojničkog uspeha tokom bitke kod Niša 268. godine. Tu je Aurelijan predvodio rimsku tešku konjicu koja je najviše doprinela ovoj velikoj pobedi protiv Gota.
Godine 268.Aurelijan je učestvovao u suzbijanju ustanka protiv cara Galijena u Toskani. No, čim je ovaj ustanak ugušio, Aurelijan je sam podigao bunu protiv Galijena. Kada je car Klaudije II preuzeo vlast, Aurelijan je dobio važnu vojnu komandu.
Kada je Klaudije II podlegao bolesti, presto je preuzeo njegov mlađi brat Kvintil. Aurelijan je tada sakupio svoje trupe i sa Dunava krenuo prema Rimu. Kvintil je shvatio da protiv Aurelijana nema šanse na pobedu i izvršio je samoubistvo.
Đorđe Branković (despot)
Đorđe Branković, u monaštvu narečen Maksim, srpski despot i arhiepiskop, rodio se 1461. godine. Desetak godina je junački hrabrovao na Agarene" (Turke), pa je otišao u kaluđere i postao monah Maksim. Bio je oženjen Izabelom, bratanicom ugarske kraljice (iz aragonske napuljske dinastije), ali se, kako kazuje u njegovom žitiju Krušedolac iz XVI veka, čista od nje sačuvao".
Titulu despota Srbije je Đorđu darovao mađarski kralj Matija 1486. godine. Despot Đorđe je takođe u posed dobio gradove Kupinik (Kupinovo), Slankamen i Berkasovo u Sremu, kao i druga mesta, koja su spadala pod te gradove. Od 1493. godine, Đorđe je delio despotsku titulu sa bratom Jovanom. 1494. godine srpski despoti, Đorđe i Jovan, su ratovali protiv hercega Lovre, koji je imao posede u Sremu i Slavoniji. U decembru 1494. godine, despoti osvoje Mitrovicu (Sremska Mitrovica) i povere gradsku upravu svojim ljudima. Početkom 1496. godine, Đorđe se zakaluđerio, a despotsku titulu je ostavio mlađem bratu Jovanu.
Možda ga je u monahe odvelo ondašnje verovanje da je od 1492. godine (od sedamhiljadite godine po vizantijskoj eri) nastao vtori vek", kad svakog trenutka može da bude propast sveta. Umro je kao arhiepiskop beogradski Maksim 1516. godine. Kult mu je načinjen 1523. godine, u doba kad je Beograd već dve godine bio u turskim rukama i kad je turska granica, sve do Mohačke bitke 1526. godine bila sasvim blizu Krušedola.
U Krušedolu, manastiru koji je Maksim podigao, počivao je on, despot i arhiepiskop srpski, i tu je stvoren njegov kult, da bi poslužio za podizanje duhova kod Srba, koji su se, sa Mađarima zajedno, borili protiv Turaka. U isto vreme, na istom mestu i sa istim zadatkom razvijani su kultovi cele Maksimove porodice: i oca njegovog despota Stefana Slepog (Stefan Branković) (početak njegovog kulta 1484. godine), i majke njegove despotice Angeline (počela da se slavi kad i Maksim), i brata njegovog despota Jovana (imao kult od 1505. godine). Krušedolac iz XVI veka je u crkvenim pesmama slavio sve članove te porodice poslednjih Brankovića, a Majci Angelini i Maksimu je napisao i žitije.
Despot Vuk Branković
Despot Vuk Branković (Vuk Grgurević, Zmaj Ognjeni Vuk), srpski despot (1471—16. april 1485), sin je slepog Grgura Brankovića, sina despota Đurđa. U mladosti je bio sa Turcima, koji su pomagali njegovom ocu da dobije despotstvo Srbije posle smrti despota Đurđa (1458..).
Kada je 1465. godine u Beograd stiglo jedno tursko poslanstvo da ponudi mir, bio je među njima i Vuk. Tu je on prešao u službu mađarskog kralja Matije i postao zapovednik srpskih četa u Sremu i okolini. Veoma hrabar i požrtvovan, Vuk je stekao veliki ugled, koji najbolje pokazuje njegovo, u narodu poznato ime, Zmaj Ognjeni Vuk. Junak je mnogih narodnih pesama, bugarštica i deseteračkih.
Ratovao je sa Mađarima protiv Čeha, Poljaka i Austrijanaca, a naročito protiv Turaka. Imenovan je za despota Srbije 1471. godine i dobio je velike posede na području današnje Vojvodine, koji su nekad bili svojina despota Đurđa: Kupinik (Kupinovo), Slankamen, Berkasovo, Bečkerek (Zrenjanin), Bijelu Stijenu i druge.
Po legendi, osnovao je fruškogorski manastir Grgeteg i crkvu Sv. Nikole u Slankamenu.
Vuk je bio oženjen Barbarom Frankopan. Kao despot, Vuk se osobito proslavio 1476. godine, provalivši u Srebrenicu i boreći se ispod Šapca i Smedereva. Naročito je čuven njegov smeo pohod 1480 na Sarajevo. Ratovao je sa uspehom protiv Turaka po Srbiji i 1481. godine doveo odatle, iz okoline Kruševca, oko 50.000 ljudi, koji su naseljeni oko Temišvara. U stalnoj borbi s Turcima, despot je umro 16. aprila 1485. godine.
Poruku je izmenio De Gaulle, 27.09.2008 u 11:14
Mitropolit Stefan Stratimirović
Stefan Stratimirović (27. decembar 1757 - 1836) je bio karlovački mitropolit od 1790. do 1836. godine.
Rodom iz plemenite porodice sa imanjem u Kulpinu, završio je dobre škole pa zatim i filosofiju i pravo u Beču i Budimu. Bogosloviju je učio privatno kod arhimandrita Jovana Rajića a zatim se 1784. zamonašio da bi već 1786. bio postavljen za episkopa vršačkog. Bio je budimski episkop 1786-1790. Za mitropolita je izabran na Temišvarskom saboru, sa samo 33 godine.
Uz pomoć trgovca D. Anastasijevića Sabova osnovao je: 1791. - 1792. godine Karlovačku gimnaziju, 1794. Karlovačku bogosloviju, 1797. Blagodejanije (poslije Stefaneum).
Uredio je i upotpunio Mitropolijsku biblioteku, zaveo je red u crkvi i disciplinu među sveštenstvom. Godinama je bio vođa u Austro-Ugarskoj carevini. Bio je prijatelj nauke i književnosti, kojima se i sam bavio. Vodio je borbu protiv bečkih pokušaja unijaćenja Srba. Bio je protivnik reformi jezika Dositeja Obradovića i Vuka Stefanovića Karadžića. Pomogao je ustanike Prvog srpskog ustanka. Aktivno je učestvovao na ugušivanju Ticanove bune u Sremu 1807. godine.
Ostavio je radove na latinskom, njemačkom i srpskom jeziku, među kojima ima istorijskih, književnih, crkvenih i drugih spisa.
Boško Palkovljević Pinki (1920-1942) partizanski borac sa Fruške gore i narodni heroj Jugoslavije.
Rođen je 14. decembra 1920. godine u selu Manđelosu, kod Sremske Mitrovice. Po završetku osnovne škole u rodnom selu, upisao je Srednju mašinsku školu u Novom Sadu. Kako je u školi postojala jaka skojevska organizacija, Pinki se uključio u nju, i već 1940. godine je postao rukovodilac SKOJ-a u školi. Ubrzo je organizovao štrajk učenika, kojim su traženi bolji uslovi učenja i bolji odnos nastavnika prema đacima. Nešto kasnije je uhapšen, jer je njegova skojevska organizacija učestvovala u štrajku tekstilnih radnika. U zatvoru je proveo dva meseca i posle toga je pušten jer Sud nije mogao da dokaže njegovu krivicu.
U vreme napada Nemačke na Kraljevinu Jugoslaviju, aprila 1941. godine, i ako nije bio vojnik, Pinki je, odazivajući se pozivu Partije, dobrovoljno stupio u vojsku i u borbi zarobljen. Pre transporta u sabirni logor, uspeo je da pobegne iz Rume, ponevši sa sobom jednu bombu, koju je uzeo prilikom istovaranja municije, a sa privremenog aerodroma u selu Veliki Radinci, uzeo je mitraljez, i naoružan stupio u partizane na Frušku goru.
Pinki je bio jedan od organizatora bega robijaša-komunista iz zatvora u Sremskoj Mitrovici. Posle izvršenih priprema za beg, on je dobio zadatak da sa grupom naoružanih drugova sačeka begunce na izlasku iz prokopanog kanala. Kada su 22. avgusta 1941. godine, posle pola noći, trideset dva zatvorenika jedan za drugim izašli iz podzemnog kanala, kraj samog zatvora, Pinki ih je sa svojim drugovima prihvatio i odveo na Frušku goru. Pošto je bilo odlučeno da četvorica ostanu na Fruškoj gori, a ostali prebace u Srbiju, Pinki ih je prebacio u Bogatić, gde su ih prihvatili mačvanski patizani.
Pinki je bio neustrašivi borac. Prvi voz u Sremu digao je u vazduh, minom koju je sam napravio. Odmah posle toga, usred dana, preobučen u domobransku uniformu, sa džakom na leđima, odlučio je da digne u vazduh i železnički most na Bosutu i ako su mu drugovi govorili da most čuva jaka straža, on je ipak odlučio da pokuša. Prišao je ustaškom stražaru i zamolio ga da mu da vatre da zapali cigaretu. Pošto je pred sobom video domobrana, stražar ga je pozvao da uđe unutra, u baraku. Pinki je unutra ubio stražara, a zatim i drugog koji potrčao iz susedne barake. Deset minuta kasnije, postavio je minu i digao most u vazduh.
Pinki je bio i prvi partizanski kurir iz Srema koji je u Vrhovni štab doneo prve izveštaje o narodnooslobodilačkoj borbi u Vojvodini, posle neprijateljske ofanzive u zapadnoj Srbiji i povlačenja partizanskih jedinica prema Bosni i Sandžaku. Od početka decembra 1941. godine, kada je po zadatku pošao na put, do početka januara 1942. godine, celog meseca, Pinki se probijao kroz neprijateljsku teritoriju i bio čak zarobljavan od četnika, ali je zadatak uspeo da izvrši, i vratio se u Srem sa direktivama. Veza Vrhovnog štaba sa Sremom je bila, zahvaljujući njemu, uspostavljena.
Kada se, 10. juna 1942. godine, vraćao iz akcije rušenja mosta, na putu Ruma-Veliki Radinci, zadržao su u selu Mala Remeta. U zoru je narod počeo da beži na sve strane jer su u selo ulazili Nemci. Pinki je zauzeo položaj i otvorio vatru, s namerom da zaustavi Nemce i omogući narodu da pobegne u šumu. Kada je pokušao da se prebaci preko jedne čistine, mitraljeski rafal mu je presekao grudi.
Za narodnog heroja proglašen je 25. oktobra 1943. godine.
Zaharije Orfelin
Zaharije Stefanović Orfelin (Vukovar 172619. januar 1785. Novi Sad) istaknuti srpski pesnik, istoričar, bakrorezac, barokni prosvetitelj, graver, kaligraf i pisac udžbenika.
Rođen je u srpskoj porodici u Vukovaru 1726. godine, u periodu posle Bečkog rata 1683-1699. Otac mu se zvao Jovan, nije poznat tačan datum rođenja. Ime Zaharija znači "Božije sećanje", tako se zvao sveti prorok Zaharija, otac sv. Jovana Krstitelja, kao i neki drugi svetitelji.
"Plač Serbiji" [uredi]
Kao pesnik Orfelin je najznačajnija pojava u srpskoj poeziji 18. veka. Napisao je desetak dužih pesama, od kojih je najznačajnija "Plač Serbiji" (Plač Srbije, 1761), u dve verzije, narodnoj i crkvenoslovenskoj. To je antiaustrijska, buntovnička pesma. U toj pesmi Srbija žali za nekadašnjim sjajem srednjovekovne države i kritikuje sunarodnike koji zaboravljaju svoj nacionalni identitet, odlomak:
Kako stade Serbija, slavna i ugodna,
sa množestvom naroda bivša prođe plodna,
presilnima careva i hrabri soldati.
Slavni moji carevi i voždi veliki,
s mojih hrabri vitezi i sini toliki.
Vostok, zapad, polunoć bojali se mene,
slavne, hrabre Serbije, bivše togda jedne.
Slavenoserbski magazin, bukvar i udžbenici [uredi]
Među njegova najznačajnija dela ubraja se "Slavenoserbski magazin" štampan u Veneciji 1768. Zamišljen je kao časopis, to je prvi časopis na čitavom slovenskom jugu. Iako je izašao samo jedan broj, njegov značaj je veliki. U predgovoru u vidu manifesta on iznosi osnovnu ideju građanske prosvećenosti, ideju demkratizacije kulture, da nauka treba da služi potrebama običnog čoveka, a književnost i filozofija da izađu iz uskog kruga učenih ljudi i da postanu dostupni svima. To je prva srpska svetovna i građansko-prosvetiteljska knjiga.
Godine 1768. Zaharije Orfelin je proklamativno u srpski književni jezik uveo mešavinu crkvenoslovenskog i narodnog jezika, u kojoj je uvek bilo mesta i za specifične ruske reči i time praktično osnovao slavenosrpski jezik. Jovan Deretić ga smatra uz Jovana Rajića najznačajnijim piscem ruskoslovenske epohe u našoj književnosti.
Zaharije Orfelin je autor prvog srpskog bukvara iz 1767. po kojem su učile brojne generacije dece, drugo izdanje bilo je 1797. Autor je i prvih udžbenika latinskog jezika. Njegovo najopsežnije delo je "Žitije Petra Velikog" (Venecija, 1772.) u kome je video prosvećenog
Stevan!
Opet sam ti u kafani, mene bez nje ništa nema
Tu su moje lude noći, nikad nisam u samoći,
Hej kafano, moja rano...Samo na www.VojvodinaCafe.rs - Muška kafana,
Bircuz koji radi 25 sati dnevno!
Mira Banjac je srpska glumica. Rođena je u Erdeviku, u Sremu 4. septembra 1929.
Pripada prvoj generaciji glumaca koja je završila Pozorišnu školu u Novom Sadu. Bila je član ansambla drame Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, a nastupala je i u pozorištima u Sremskoj Mitrovici i Banja Luci. 1970. godine prelazi u Beograd i postaje član Ateljea 212.
Likove žena iz naroda, svoja najuspelija glumačka dostignuća, najčešće ostvaruje svojevrsnim humorom. Osim u pozorištu, gde je dobila niz priznanja, igrala je i u nizu televizijskih drama i serija (na primer glavnu ulogu u seriji Marija Stipe Delića i više glavnih uloga u dramama Milenka Vučetića) te na filmu.
Na velikom ekranu ostvarila je više uloga za pamćenje, posebno u ostvarenjima Gorana Paskaljevića. Autorka je scenarija kratkometražnog filma Laku noć Šnjuka.
Dobitnica je brojnih nagrada, između ostalog dveju Sterijinih nagrada i Oktobarske nagrade grada Novog Sada. 2000. godine dobila je nagradu Dobričin prsten, kao najveće glumačko priznanje u našoj zemlji.
Draginja Voganjac je novosadska pozorišna glumica. Rođena je 1967. u Rumi. Završila je srednju muzičku školu, a potom glumu na Akademiji umetnosti u Novom Sadu 1989. godine, u klasi profesora Branka Pleše;
Marko Aurelije Prob (* rođen 19. avgusta 232. godine u Sirmijumu, umro 282. godine, takođe u Sirmijumu bio je rimski car od 276. do 282. godine.
Nikola Radojčić, istoričar, akademik (29. avgust 1882, Kuzmin - 12. novembar 1964, Beograd).Osnovnu školu je učio u rodnom mestu, gimnaziju u Sremskoj Mitrovici i Sremskim Karlovcima. Studirao je na fakultetima. u Gracu, Zagrebu, Jeni i Minhenu.
Vaš status
Citat